Ĉangohungaroj de Moldavio
| Ĉangohungaroj de Moldavio | |
|---|---|
| |
 | |
| etno | |
| hungaroj | |
| Suma populacio | |
| 1 536 | |
| Ŝtatoj kun signifa populacio | |
| Lingvo(j) | |
| Csángó | |
| Religio | |
| katolika eklezio • Evangelical Lutheran Church of Romania | |
Ĉangohungaroj de Moldavio (csángó) estas etna grupo romkatolika vivanta inter la Orientaj Karpatoj kaj la rivero Prut.
Historio
[redakti | redakti fonton]La unuaj hungarlingvaj grupoj migris tien el Nord-Transilvanio verŝajne en la 12-a kaj 13-a jarcentoj. La teritorio estis la feŭdaĵo de Hungario. Dum la sekvaj jarcentoj ilia nombro kreskadis. En la 16-a jarcento ili suferis multe de turkaj-tataraj detruoj kaj devis forlasi la urbojn. Vatikano por kreskigi la nombron de la katolikoj inter ortodoksuloj fare de polaj kaj italaj pastroj gradece elpremis el la preĝejo la hungaran lingvon kaj oni uzis sole la rumanan lingvon. Nur inter 1947 kaj 1955 funkciis hungarlingvaj lernejoj. Tiel estas kompreneble, ke la dialekto kaj popolkulturo de la ĉangoj gardis multe da arkaismoj kaj estis forte influitaj de la lingvo kaj popolkulturo de la rumanoj. La nombro de ĉangolingvaj personoj estas ĉirkaŭ 62 mil. La unuaj esploristoj de ilia historio estis Péter Zöld, Mihály Petrás, János Petrás Ince.
Fonto
[redakti | redakti fonton]- Magyar nagylexikon, 1-19., 1993-2004, Budapest.
Bibliografio
[redakti | redakti fonton]- Ferdinand, Siarl, Situation of the Csángó dialect of Moldavia in Romania, Hungarian Cultural Studies, 2016 [1]
- Domokos Pál Péter: A moldvai magyarság. Kolozsvár, 1941.
- Gábor Lükő: A moldvai csángók. Budapest, 1936.
- Mikecs László: Csángók. Budapest, 1941.
- Faragó József- Jagamas János: Moldvai csángó népdalok és népballadák. Bukarest, sen jaro (1954).
- Kallós Zoltán: Balladák könyve. Bukarest, 1971.
- Kallós Zoltán: Új guzsalyam mellett. Bukarest, 1973.
- Sylvester Lajos: Csupa csapás az élet. Az elsorvadt moldvai magyar oktatás és a csángó szétrajzások emlékkönyve. Sepsiszentgyörgy, 2000.
- Az aranyréce. Fabeloj el Moldovo. Kolektis Laura Iancu, red. Sára Dala, Hagyományok Háza, Budapest, 2004.
- Halász Péter: Nem lehet nyugtunk (Ni ne havas rajton esti trankvilaj), 2004
- Duma-István András: Csángó mitológia. Kézdivásárhely, 2005.
- Rozália Kóka: Hegyen s völgyön járogatok vala (Inter ĉangohungaroj) 2006.
- Pávai István: Zene, vallás, identitás a moldvai magyar népéletben. Hagyományok Háza, Budapest, 2005.
- Moldvai Magyarság
- Cságó Tükör Arkivigite je 2008-05-02 per la retarkivo Wayback Machine
- Halász Péter: A mondovai csángómagyarok hiedelmei. General Press Kiadó, 2006.
- Halász Péter: A moldvai magyarság hagyományos állattartása, General, Press Kiadó.
- Vilmos Tánczos: A moldvai csángók lélekszámáról[2] Arkivigite je 2008-12-06 per la retarkivo Wayback Machine
- Zakariás Erzsébet: Miesnapok képei- Moldvai csángó hétköznapok 1991-1993 (Ĉiutaga vivo ĉe la ĉangohugaroj), Koinonia, Kolozsvár, 2006.(hungare, rumane kaj angle)
Eksteraj ligiloj
[redakti | redakti fonton]- Ilyés sándor: A moldvai csángók bibliográfiája[3] Arkivigite je 2008-08-02 per la retarkivo Wayback Machine
- Retejo de Asocio de Ĉanghungaroj de Moldovo (hungare, rumane, angle) Arkivigite je 2006-02-06 per la retarkivo Wayback Machine
- Mapo de urboj kaj komunumoj[rompita ligilo]
- Amikoj de ĉangoj Arkivigite je 2006-05-06 per la retarkivo Wayback Machine
- Popolmuziko de ĉangohungaroj Arkivigite je 2006-02-16 per la retarkivo Wayback Machine
- Interreta portalo hungarlingve
- Interreta popolmuzikradio Arkivigite je 2016-03-07 per la retarkivo Wayback Machine.
- Muzikkolektaĵo.