Mallongigo de la sanktaj nomoj

Mallongigo de la Sanktaj Nomoj, latine “nomina sacra” estas referencataj al la tradicia kutimo mallongigi la skriban korpon de la nomoj aŭ diaj titoloj ofte ĉeestaj en la versioj de la sanktaj skriboj en la antikva greka lingvo. Aŭtoraj fakuloj reportas liston de tiuj mallongigitaj “sanktaj nomoj”, ekzemple Bruce Metzger Manuscripts of the Greek Bible enlistigas 15 mallongigitajn esprimojn en greklingvaj papirusoj grekaj kaj alilingvaj: temas pri la grekaj nomoj rilataj al la esperantaj “Dio”, “Sinjoro”, “Jesuo”, “Kristo”. “Filo”, Spirito”, “Davido”, “kruco”, “Maria”, “Patro”, “Izraelo”, “Elaĉentinto”, “Homo de Jerusalemo” kaj “Paradizo”. La mallongigoj estis rimarkigitaj per supreskribita linio.

Esploristoj de tiu fako pridiskutas la sencon de la mallongigoj de la “sanktaj nomoj”: ĉu ili utilis kiel “kurtvojo” en la skribo de la vortoj supreliniigitaj por ŝpari spacon aŭ ĉu ili utilis por substreki ilian sanktecon? ^[1]

IHS aŭ JHS Kristogramo de la okcidenta kristanaro

Ekde la 3-a jarcento la “sanktaj nomoj” ĉeestaj en la kristanaj skribaĵoj foje estas mallongigitaj per gramatikaj kunfandiĝoj (reduktiĝoj, literelimino...), kiuj kunportis al la kaprica sinsekvo de grekaj literaj simboloj kiel IH (joto-eto), IC (joto-sigmo) aŭ IHC (joto-eto-sigmo) anstataŭ Jesuo (greke Ἰησοῦς = Jesuo) kaj XC (ĥio-sigmo), XP (ĥio-roto) kaj XPC (ĥio-roto-sigmo) anstataŭ Kristo (greke Χριστός = Kristo). La "C" estas la formo lunata de la greka litero Σ (sigmo = S); ĝi foje, en okcidento, estas ankaŭ transskribita latinalfabete por faciligi la prononcon kaj tial povas rezulti IHS kaj XPS. Tiu formulo estis importita ankaŭ al la manuskriptoj alfabete cirilaj. Vidu ĉe titlo.

Listo de la mallongigitaj “Sanktaj Nomoj"

Koncepto	Greka vorto	Nominativo (Subjekto)	Genitivo (Poseda)
Dio	Θεος	ΘΣ	ΘΥ
Sinjoro	Κυριος	ΚΣ	ΚΥ
Jesuo	Ιησους	ΙΣ	ΙΥ
Kristo	Χριστος	ΧΣ	ΧΥ
Filo	Υιος	ΥΣ	ΥΥ
Spirito	Πνευμα	ΠΝΑ	ΠΝΣ
Davido	Δαυειδ	ΔΑΔ
Kruco/Ligno	Σταυρος	ΣΤΣ	ΣΤΥ
Patrino	Μητηρ	ΜΗΡ	ΜΗΣ
Patro	Πατηρ	ΠΗΡ	ΠΡΣ
Izraelo	Ισραηλ	ΙΗΛ
Elaĉetinto	Σωτηρ	ΣΗΡ	ΣΡΣ
Homo	Ανθρωπος	ΑΝΟΣ	ΑΝΟΥ
Jerusalemo	Ιερουσαλημ	ΙΛΗΜ
Paradizo	Ουρανος	ΟΥΝΟΣ	ΟΥΝΟΥ

Listo de la grekaj manuskriptoj de la Nova Testamento entenantaj “Sanktajn Nomojn”

Ĉiuj “Sanktaj Nomoj” kaj la datadoj de la manuskriptoj devenas el Text of the Earliest New Testament Greek manuscripts - Philip Comfort and David Barett (1999).

Manuskripto greklingva	Datado	Sanktaj Nomoj uzitaj
${\mathfrak {p}}$ ¹ (P. Oxy. 2)	250	ΙΥ ΙΣ ΧΥ ΥΥ ΚΥ ΠΝΣ
${\mathfrak {p}}$ ⁴ (Suppl. Gr. 1120	66 - 175	ΘΣ ΘΥ ΚΥ ΚΣ ΠΝΙ ΠΝΟΣ ΠΝΑ ΧΣ ΙΥ ΙΣ
${\mathfrak {p}}$ ⁵ (P. Oxy. 208 + 1781)	200	ΙΗΝ ΙΗΣ ΠΡ ΠΡΑ ΠΡΣ ΘΥ
${\mathfrak {p}}$ ⁹ (P. Oxy. 402)	200 - 300	ΘΣ ΧΡΣ
${\mathfrak {p}}$ ¹² (P. Amherst. 3b)	250 - 300	ΘΣ
${\mathfrak {p}}$ ¹³ (P. Oxy. 657 + PSI 1292)	225 - 250	ΘΣ ΘΝ ΘΥ ΘΩ ΙΣ ΙΝ ΙΥ ΚΣ ΚΥ
${\mathfrak {p}}$ ¹⁵ (P. Oxy. 1008)	250 - 300	ΚΩ ΚΥ ΧΥ ΑΝΩΝ ΑΝΩ ΠΝΑ ΘΝ ΚΜΟΥ
${\mathfrak {p}}$ ¹⁶ (P. Oxy. 1009)	250 - 300	ΘΥ ΙΥ ΧΩ
${\mathfrak {p}}$ ¹⁷ (P. Oxy. 1078)	250	Θ
${\mathfrak {p}}$ ¹⁸ (P. Oxy. 1079)	250 - 300	ΙΗ ΧΡ ΘΩ
${\mathfrak {p}}$ ²⁰ (P. Oxy. 1171)	250 d.C.	ΠΝΣ ΚΝ ΘΥ
P²² (P. Oxy. 1228)	250 d.C.	ΠΣ ΠΝΑ ΠΡΣ ΠΡ ΙΗ ΑΝΟΣ
P²⁴ (P. Oxy. 1230)	275 d.C. - 300 d.C.	ΠΝΑ ΘΥ
P²⁷ (P. Oxy. 1395)	250 d.C.	ΘΥ ΚΩ
P²⁸ (P. Oxy. 1596)	275 d.C. - 300 d.C.	ΙΣ ΙΝ
P²⁹ (P. Oxy. 1597)	200 d.C. - 225 d.C.	ΘΣ ΘΝ
P³⁰ (P. Oxy. 1598)	200 d.C.	ΚΥ ΚΝ ΘΩ ΙΗ
P³² (P. Rylands 5)	150 d.C. - 200 d.C.	ΘΥ
P³⁵ (PSI 1)	200 d.C. - 300 d.C.	ΚΣ ΚΥ
P³⁷ (P. Mich. Inv. 1570)	250 d.C.	ΚΕ ΙΗΣ ΠΝΑ ΙΗΣΥ
P³⁸ (P. Mich. Inv. 1571)	175 d.C. - 225 d.C.	ΧΡΝ ΠΝΑ ΚΥ ΙΗΝ ΙΗΥ ΠΝΤΑ
P³⁹ (P. Oxy. 1780)	200 d.C. - 250 d.C.	ΠΗΡ ΠΡΑ ΙΗΣ
P⁴⁰ (P.Heldelberg G. 645)	200 d.C. - 300 d.C.	ΘΣ ΘΥ ΘΝ ΙΥ ΧΩ ΧΥ
${\mathfrak {p}}$ ⁴⁵ (P. Chester Beatty I)	200	ΚΕ ΚΣ ΚΝ ΚΥ ΣΡΝΑΙ ΙΗ ΙΥ ΙΗΣ ΠΡ ΠΡΣ ΠΡΑ ΠΡΙ ΘΥ ΘΝ ΘΩ ΘΣ ΠΝΙ ΠΝΣ ΠΝΑ ΥΝ ΥΕ ΥΣ ΥΩ ΣΡΝ ΧΡ
${\mathfrak {p}}$ ⁴⁶ (P. Chester Beatty II + P. Mich. Inv. 6238)	80 - 150	ΚΕ ΚΝ ΚΥ ΚΩ ΚΣ ΧΡΩ ΧΡΥ ΧΡΝ ΧΝ ΧΣ ΧΩ ΧΥ ΧΡΣ ΙΗΥ ΙΗΝ ΙΗΣ ΘΩ ΘΥ ΘΝ ΘΣ ΠΝΑ ΠΝΙ ΠΝΣ ΥΙΥ ΥΙΝ ΥΙΣ ΥΝ ΣΤΡΕΣ ΣΤΡΝ ΣΤΡΩ ΣΤΡΟΣ ΣΤΡΟΥ ΕΣΤΡΟΝ ΕΣΤΡΑΙ ΕΣΤΑΝ ΣΤΟΥ ΑΙΜΑ ΑΝΟΥ ΑΝΟΝ ΑΝΟΣ ΑΝΩΝ ΑΝΟΙΣ ΠΡΙ ΠΗΡ ΠΡΑ ΠΡΣ ΙΥ
P⁴⁷ (P. Cheaster Beatty III)	250 d.C. - 300 d.C.	ΘΥ ΘΣ ΘΝ ΘΩ ΑΘΝ ΚΣ ΚΕ ΚΥ ΕΣΤΡΩ ΠΝΑ ΧΥ ΠΡΣ
P⁴⁸ (PSI 1165)	200 d.C. - 300 d.C.	ΥΣ
P⁴⁹ (P.Yale 415 + 531)	250 d.C.	ΚΩ ΘΥ ΘΣ ΙΥ ΠΝ ΧΣ ΧΥ ΧΩ
P⁵⁰ (P. Yal 1543)	275 d.C. - 300 d.C.	ΙΛΗΜ ΠΝΑ ΑΝΟΣ ΘΣ ΘΥ
P⁵³ (P. Mich. inv. 6652	260 d.C.	ΠΡΣ ΙΗΣ ΠΕΡ ΚΝ
P⁶⁴ (Gr. 17)	66 d.C. - 175 d.C.	ΙΣ
P⁶⁵ (PSI XIV 1373)	250 d.C.	ΧΥ ΘΣ
P⁶⁶ (P. Bodmer II + Inv. Nr. 4274/4298	90 d.C. - 130 d.C.
P⁶⁹ (P. Oxy. 2383)	250 d.C.	ΙΗΝ
P⁷⁰ (P. Oxy. 2384 + PSI Inv. CNR 419, 420)	250 - 300 d.C.	ΥΝ ΙΣ ΠΗΡ
P⁷² (P. Bodmer VII and VIII)	250 - 300e.v.	ΙΥ ΙΗΥ ΙΗΝ ΧΡΥ ΧΡΝ ΧΡΣ ΧΡΩ ΘΥ ΘΣ ΘΝ ΘΩ ΠΡΣ ΠΑΡ ΠΤΡΑ ΠΡΙ ΠΝΣ ΠΝΑ ΠΝΑΙ ΠΝΙ ΠΝΤΙ ΚΥ ΚΣ ΚΝ ΚΩ ΑΝΟΙ
P⁷⁵ (P. Bodmer XIV and XV)	125 d.C. - 190 d.C.
P⁷⁸ (P. Oxy 2684)	250 d.C. - 300 d.C.	ΚΝ ΙΗΝ ΙΗΝ ΧΡΝ
P⁹⁰ (P. Oxy 3523)	150 d.C. - 175 d.C.	ΙΗΣ
P⁹¹ (P. Mil. Vogl. Inv. 1224 + P. Macquarie Inv. 360)	250 d.C.	ΘΥ ΘΣ ΠΡΣ ΧΡΝ ΙΗΝ
P⁹² (P. Narmuthis 69.39a + 69.229a)	250 d.C. - 275 d.C.	ΧΡΩ ΚΥ ΘΥ
P¹⁰⁰ (P. Oxy 4449)	275 d.C. - 300 d.C.	ΚΥ ΚΣ
P¹⁰¹ (P. Oxy 4401)	200 d.C. - 250 d.C.	ΥΣ ΠΝΑ ΠΝΙ
P¹⁰⁶ (P. Oxy 4445)	200 d.C. - 250 d.C.	ΠΝΑ ΠΝΙ ΧΡΣ ΙΗΝ ΙΗΣ
P¹⁰⁸ (P. Oxy 4447)	175 d.C. - 200 d.C.	ΙΗΣ ΙΗΝ
P¹¹⁰	250 d.C. - 300 d.C.	ΚΣ
P¹¹¹ (P. Oxy 4495)	200 d.C. - 250 d.C.	ΙΗΥ
P¹¹³ (P. Oxy 4497)	200 d.C. - 300 d.C.	ΠΝΙ
P¹¹⁴ (P. Oxy 4498)	250 d.C. - 300 d.C.	ΘΣ
P¹¹⁵ (P. Oxy 4499)	225 d.C. - 275 d.C.	ΙΗΛ ΑΥΤΟΥ ΠΡΣ ΘΩ ΘΥ ΑΝΩΝ ΠΝΑ ΟΥΝΟΥ ΟΥΝΟΝ ΚΥ ΘΝ ΑΝΟΥ ΟΥΝΩ
0162 (P. Oxy 847)	275 d.C. - 300 d.C.	ΙΗΣ ΙΣ ΠΡΣ
0171 (PSI 2.124)	275 d.C. - 300 d.C.	ΚΣ ΙΗΣ
0189 (P. Berlin 11765)	175 d.C. - 200 d.C.	ΑΝΟΣ ΠΝΑ ΚΥ ΚΩ ΙΛΗΜ ΘΩ ΙΣΗΛ
0220 (MS 113)	275 d.C. - 300 d.C.	ΚΝ ΙΥ ΧΥ ΘΥ

Notoj

↑ Institute for Religious Research: The Tetragrammaton and the Christian Greek Scriptures, Appendix K: Nomina Sacra Arkivigite je 2007-12-02 per la retarkivo Wayback Machine—28.1 KiB (PDF)

Bibliografio

Bruce Metzger. Manuscripts of the Greek Bible, Oxford (1981).
Philip Comfort e David Barett. Text of the Earliest New Testament Greek manuscripts (1999).
A.H.R.E. Paap, Nomina Sacra in the Greek Papyri of the First Five Centuries, Papyrologica Lugduno-Batava VIII (Leiden 1959).
L.W. Hurtado, The Earliest Christian Artifacts: Manuscripts and Christian Origins, Cambridge 2006, pp. 95-134.

Kategorio Mallongigo de la sanktaj nomoj en la Vikimedia Komunejo (Multrimedaj datumoj)

[1] Institute for Religious Research: The Tetragrammaton and the Christian Greek Scriptures, Appendix K: Nomina Sacra Arkivigite je 2007-12-02 per la retarkivo Wayback Machine—28.1 KiB (PDF)

[1]