Listo de seksneŭtralaj neologismoj

En Esperanto estas kelkaj vortoj kun vira signifo, kiujn oni ŝanĝas al ina signifo per aldono de la sufikso -in-, tiel ke mankas vorto por la responda seksneŭtrala nocio. Kvankam oni kelkfoje formas tian seksneŭtralan vorton per la prefikso ge- (ekzemple gepatro), tiaj vortoj havas plurajn malavantaĝojn, do multaj neologismoj estis proponitaj anstataŭe. Sube estas listoj de neologismoj proponitaj por kelkaj tiaj vortoj. La 16 plej gravaj vortoj, kun preskaŭ universala utilo, estas dividitaj en tri kategoriojn ("parencoj", "geedzeco", "estimo"); poste sekvas apartaj listoj por "nobeloj" kaj "religiuloj", kiujn oni eble volos trakti aparte, ĉar temas pri nocioj historiaj aŭ pli forte kulturdependaj.

La ideon enkonduki novajn seksneŭtralajn radikojn surbaze de vortoj en naciaj lingvoj oni nomas parentismo. Jam en 1985 la japana esperantisto Konisi Gaku, membro de la Akademio de Esperanto, argumentis por la enkonduko de novaj radikoj.

La tabeloj ne inkluzivas kunmetaĵojn aŭ sinonimojn, kiuj ne estas neologismoj, sed kelkaj tiaj ebloj estas menciitaj sub la tabeloj.

Parencoj (8)

geavo (avo, avino)

Vorto	Etimoj	Referencoj
abo	es: abuela, es: abuelo
ajvo	eo: avo	J-sistemo
atavo	eo: atavismo
avilo
avolo	la: avolus
avuo	es: abuela, es: abuelo
nonno	it: nonno, la: nonnus

Alternativoj:

• ababo, pampamo, ... (kunmetaĵo el radiko, kiu signifas gepatron)

gefilo (filo, filino)

Vorto	Etimoj	Referencoj
anako	id: anak
fejlo	eo: filo	J-sistemo
filio	io: filio, la: filia, la: filius
filjo	io: filio, la: filia, la: filius
fizo	srd: fiza/fizu
kindo	de: Kind, nl: kind
panzo	jbo: panzi

Alternativoj:

• ido

gefrato (frato, fratino)

Vorto	Etimoj	Referencoj
adelfo	el: αδελφός, el: αδελφή
aĥo	he: אח, ar: أخ
frajto	eo: frato	J-sistemo
sahodo	bn: sahódar/sahódarā, hi: sahódar/sahódarā, id: saudara
saŭdaro	id: saudara
sibo	en: sib
siblingo	en: sibling
sibro
sisko	da: søskende, fi: sisko, no: søsken, sv: syskon

gekuzo (kuzo, kuzino)

Vorto	Etimoj	Referencoj
itoko	ja: いとこ
kujzo	eo: kuzo	J-sistemo
kuzeno	en: cousin, fr: cousin, fr: cousine

Alternativoj:

• abaĥido, ... (kunmetaĵo el radikoj, kiuj signifas gepatron, gefraton kaj gefilon)

genepo (nepo, nepino)

Vorto	Etimoj	Referencoj
enklo	de: Enkel
ĝukuo	sw: mjukuu
nejpo	eo: nepo	J-sistemo
nepoto	eo: nepotismo, io: nepoto
nipoto

Alternativoj:

• idido, fizfizo, ... (kunmetaĵo el radiko, kiu signifas gefilon)

genevo (nevo, nevino)

Vorto	Etimoj	Referencoj
nefo	de: Neffe, nl: neef
nejvo	eo: nevo	J-sistemo
nievo	it: nievo
sobrino	es: sobrino/sobrina, pt: sobrinho/sobrinha
ŝengo	zh: shēng

Alternativoj:

• aĥido, sibfizo, ... (kunmetaĵo el radikoj, kiuj signifas gefraton kaj gefilon)

geonklo (onklo, onklino)

Vorto	Etimoj	Referencoj
ĉaĉo	hi: ĉaĉa/ĉaĉi
oako	id: uak
ojnklo	eo: onklo	J-sistemo
onco	en: aunt, eo: onklo
ontio	en: auntie, fr: oncle
zio	it: zia, it: zio

Alternativoj:

• abaĥo, abaĥeŝo, pamsibo, pamsibeŝo, ... (kunmetaĵo el radikoj, kiuj signifas gepatron, gefraton kaj geedzon)

gepatro (patro, patrino)

Vorto	Etimoj	Referencoj
abo
atro
babo
genitoro	io: genitoro, it: genitore
pao
pajtro	eo: patro	J-sistemo
pamo	mul: papa, mul: mama
parento	en: parent, fr: parent
potro	eo: patro
prento
tevo	lt: tėvai

Alternativoj:

• patro, matro, parento(j) anstataŭ patro, patrino, gepatro(j)

Geedzeco (4)

gefraŭlo (fraŭlo, fraŭlino)

Vorto	Etimoj	Referencoj
frajlo	eo: fraŭlo	J-sistemo
nubilo	it: nubile
soltero	es: soltero/soltera, pt: solteiro/solteira

Alternativoj:

• neeŝo

gefianĉo (fianĉo, fianĉino)

Vorto	Etimoj	Referencoj
fejanĉo	eo: fianĉo	J-sistemo
fianceo	fr: fiancé/fiancée
fianco	eo: fianĉo
ĥatibo	ar: ḵaṭīb/ḵaṭība
sponso	la: sponsus/sponsa

Alternativoj:

• fianĉito (retroformita el fianĉiĝi)

geedzo (edzo, edzino)

Vorto	Etimoj	Referencoj
ajreno	zh: aìrén
ejdzo	eo: edzo	J-sistemo
eŝo	tr: eş
spozo	io: spozo, it: sposo
zaŭĝo	ar: زوج

gevidvo (vidvo, vidvino)

Vorto	Etimoj	Referencoj
ĝano	sv: mjane
vejdvo	eo: vidvo	J-sistemo
viduo	la: vidua, la: viduus
viudo	es: viudo

Estimo (4)

gebubo (bubo, bubino)

Vorto	Etimoj	Referencoj
bujbo	eo: bubo	J-sistemo

Alternativoj:

• Uzu bubo seksneŭtrale
• petolinfano

geknabo (knabo, knabino)

Vorto	Etimoj	Referencoj
ĉiko	es: chico/chica
kido	en: kid
knajbo	eo: knabo	J-sistemo
pajdo	el: παιδί
puero	io: puero, la: puer
ragaco	it: ragazzo/ragazza

geviro (viro, virino)

Vorto	Etimoj	Referencoj
vejro	eo: viro	J-sistemo

Alternativoj:

• viro, femo, plenkreskulo(j) anstataŭ viro, virino, geviro(j)
• femino anstataŭ virino
• adolto
• homo
• plenkreskulo

gesinjoro (sinjoro, sinjorino)

Vorto	Etimoj	Referencoj
sinoro
sioro	io: sioro
sejnjoro	eo: sinjoro	J-sistemo

Nobeloj

gebarono (barono, baronino)

Vorto	Etimoj	Referencoj
bajrono	eo: barono	J-sistemo
baruno	hr: barun, scn: baruni, et: parun

geduko (duko, dukino)

Vorto	Etimoj	Referencoj
duĉo	en: duchy/duchess/duke, fr: duché/duchesse/duc
dujko	eo: duko	J-sistemo

gegrafo (grafo, grafino)

Vorto	Etimoj	Referencoj
grajfo	eo: grafo	J-sistemo
grofo	hr/sr/sl/ro: grof, hu/sk: gróf
komto	fr: comte, io: komto

gemarkizo (markizo, markizino)

Vorto	Etimoj	Referencoj
majkizo	eo: markizo	J-sistemo
markeso	es: marqués/marquesa, pt: marquês/marquesa

geprinco (princo, princino)

Vorto	Etimoj	Referencoj
prejnco	eo: princo	J-sistemo
prenso	tr: prens/prenses

gereĝo (reĝo, reĝino)

Vorto	Etimoj	Referencoj
rejĝo	eo: reĝo / es: rey, ca: rei, it: regina	J-sistemo /
rojalo	en: royal, fr: royal, eo: rojalismo
rojno	fr: roi/reine, wa: rwè/royinne

Alternativoj:

• Uzu reĝo seksneŭtrale
• monarko/monarĥo

Religiuloj

geabato (abato, abatino)

Vorto	Etimoj	Referencoj
abado	es: abad/abadesa, pt: abade/abadessa
ajbato	eo: abato	J-sistemo

gemonaĥo (monaĥo, monaĥino)

Vorto	Etimoj	Referencoj
mojnaĥo	eo: monaĥo	J-sistemo
monĥo	es: monje/monja, de: Mönch
monko	en: monk

Vidu ankaŭ

• Iĉismo
• Iŝi
• Riismo
• Hiismo
• Proponitaj reformoj de Esperanto
• Seksneŭtrala homa triapersona pronomo
• Seksneŭtrala lingvaĵo