Realismo
Realismo estas koncepto de la vivo, bazita sur konkretaj faktoj kaj ilia ĝusta pritakso.
Filozofio
[redakti | redakti fonton]En filozofio, pli precize en metafiziko (aŭ ontologio) kaj en sciencofilozofio, realismo estas la tezo, laŭ kiu ekstera mondo ekzistas vere (reale), objektive. Ĝi kontraŭas idealismon (laŭ kiu nur la konsciencostatoj ekzistas.
- mezepoka filozofio: disvolviĝis la "kverelo pri la universalaj ideoj", la demando estis kia estas la naturo de la ĝeneralaj odeoj, t.e. la konceptoj? (la "Universaloj"). Tri respondoj ili estas:
- ante rem = antaŭ la aĵo; tiu sinteno nomitis realismo (kvankam ĝi estas tre malsimila al la moderna koncepto de realismo, devenante el Platono
- Post re = post la aĵo nominalismo (vidu ankaŭ Roscelin)
- in re = en la aĵo tio estis la konceptismo
En la analiza filozofio, la kontraŭrealismo estas epistemologia sinteno en kiu la vereco de aserto estas bazata sur sia pruveco tra internaj logikaj mekanismoj, kiel la "principo de kunteksto" aŭ la intuicia logiko, rekte opozicie al la realisma nocio ke la vereco de aserto estas bazata sur sia korespondo kun ekstera realo. En kontraŭrealismo, tiu realo ekstera estas nur hipoteza kaj ne estas akceptebla.
Moralo
[redakti | redakti fonton]Morala realismo (nomita ankaŭ etika realismo aŭ morala platonismo) estas la metaetika sinteno en kiu la etikaj esprimoj esprimas referencojn kiuj aludas al karakteroj objektivoj de la reala mondo (tio estas, karakteroj sendependaj el la subjektiva opinio), kelkaj el kiuj povas estis veraj laŭ gradoj laŭ kiuj ili informas tiujn karakterojn precize.