Tribestrolando
Tribestrolando aŭ ĉefreĝimo estas en la ĝenerala lingvouzo la regadregiono de tribestro aŭ de alia tradicia gvidanto de du aŭ pli da lokaj grupoj. Sub la regulo de la estro estas hierarkion de homoj, subaj ĉefoj laŭgrade. Je la dispono de la ĉefo, kiu estas konsiderata altnivela homo, estas kutime kapablaj funkciuloj, multaj virinoj kaj ornamaĵoj. La posteno de la ĉefo estas heredita, kiam la persono servanta en ĝi testamentas la pozicion al sia filo (en la patriarka grupo de pluvivantoj) aŭ al la filo de sia fratino (en la patrinlinia grupo).
En tiaj reĝimoj la persona statuso de ĉiu persono estas determinita de la grado de proksimeco al la ĉefo, tiel ke tiuj proksimaj al la ĉefo estas de alta rango, kaj ĉiuj homoj de la malsupera rango respektas ilin. Sub ĉiu supera ĉefo estas kelkaj malsuperaj estroj de li, unu en ĉiu regiono kaj en ĉiu loko. Ĉiu estro agas kiel ia deputito de ĉefo supera al li kaj ankaŭ funkcias kiel ligo inter li kaj la malsuperaj rangoj. Male al supraj kaj distriktofritoj, kiuj konservas relativan distancon, la lokaj ĉefoj estas implikitaj en publiko.
La ĉefestro centralizas en siaj manoj povojn, kiuj permesas al li unuigi ĉiujn siajn regatojn en iu ajn afero kaj iam ajn. La ĉefo ankaŭ kontrolas la ekonomiajn agadojn de siaj regatoj, tial la reĝimoj de la ĉefo estas ofte uzataj kiel instrumento por reasigni rimedojn en la socio. Ĉi tiu ekonomia reĝimo nomiĝas redistribuo, en kiu la ĉefoj ĝuas kontrolon de superfluaj varoj kaj foje eĉ kontrolon de la laborforto de siaj komunumoj. Ekzemple, ili povas postuli rizkvotojn de farmistoj kaj distribui ilin al la tuta komunumo. Simile ili ankaŭ povas varbi laboristojn por la konstruado de palacoj kaj temploj. Tiuj trooj, kiuj akumuliĝis laŭlonge de la tempo, servas kiel monrimedoj, kaj estas tradukitaj en politikan potencon, kiu ebligas la varbadon de multaj subtenantoj al la plej alta ĉefo. Se la kvanto de rimedoj akumulitaj estis sufiĉe granda, la Supera Ĉefo povus kontentigi la bezonojn de ĉiuj siaj subtenantoj sur regula bazo, kaj pluigi ilin labori por li kaj subpremi ĉian opozicion al li. La ĉefo povas akumuli multajn personajn havaĵojn - teron, brutajn gregojn, kaj trezorojn de luksoj - kiel rimedo de establado de sia regulo, kaj en sia morto transdoni ilin al siaj heredantoj. Familioj vicigitaj ĉe la supro de la socia ŝtupetaro ankaŭ povas agi kiel la ĉefo kaj utiligi siajn aktivaĵojn kiel signojn de sia altranga pozicio.
La reĝimoj de ĉefoj tra la mondo estis, plejparte, malfirmaj, kaj tio estis ĉar la malaltaj ĉefoj provis anstataŭi la ĉefojn pli altaj ol ili. Ekzemple, en la antaŭ-koloniaj Havajaj Insuloj, militoj funkciis kiel akceptita maniero akiri teritorion kaj reteni potencon. Grandaj ĉefoj komencis konkerkampanjojn por iĝi la ĉefĉefo de la insuloj. Kiam unu ĉefo okupis la teritorion de alia, la venkitoj kaj liaj viroj perdus sian tutan posedaĵon kaj ofte eĉ senigis sin je siaj vivoj. La nova, venka ĉefo komencis nomumante siajn subtenantojn al altrangaj politikaj postenoj. Tiu ĉi fakto preskaŭ tute interrompis la kontinuecon de la administraj kaj religiaj mekanismoj en la regiono.
En la etnologio la nocio tribestrolando kadre de la teorio de la multlinia evoluo signifas certan formon de la socia organiziĝo, kiu staras inter la segmentaj, senregadaj tribsocioj kaj la socioj organizitaj en ŝtatoj. Laŭ Robert Carnairo tribestrolando estas "aŭtonoma politika unuo, kiu konsistas el nombro da vilaĝoj aŭ komunumoj kaj kiuj estas sub kontrolo de plej supera tribestro" (Carneiro 1981, S. 45).
Literaturo
[redakti | redakti fonton]- Stefan Breuer: Zur Soziogenese des Patrimonialstaates, in: Stefan Breuer / H. Traber (Hrsg.): Entstehung und Strukturwandel des Staates, Opladen 1982
- Stefan Breuer: Der archaische Staat, Berlin 1990
- Robert L. Carneiro: The Chiefdom: Precursor of the State. The Transition to Statehood in the New World / Ed. by G. D. Jones and R. R. Kautz, pp. 37–79. Cambridge, UK – New York, NY 1981
- Jonathan Friedman: Tribes, States, and Transformations, in: Maurice Bloch (Ed.): Marxist Analyses and Social Anthropology, London 1975
- Claude Meillassoŭ: „Die wilden Früchte der Frau“, Frankfurt am Main 1976
- Timothy Earle (Hrsg.): Chiefdoms: Power, Economy, and Ideology. Cambridge Univ. Press, 1997.
- Korotayev, Andrey V. 2000. Chiefdom: Precursor of the Tribe? , in Alternatives of Social Evolution. Ed. by N.N. Kradin, A.V. Korotayev, Dmitri Bondarenko, V. de Munck, and P.K. Wason (p. 242-257). Vladivostok: Far Eastern Branch of the Russian Academy of Sciences; reprinted in: The Early State, its Alternatives and Analogues. Ed. by Leonid Grinin et al. (р. 300—324). Volgograd: Uchitel', 2004.