Ĉulalongkorn

Ĉulalongkorn Rama la 5-a
reĝo de Siamo
Regado	de 1868 ĝis ...
Antaŭulo	Mongkut, lia patro
Regento	Somdet Ĉao Fraja Si Surijaŭong
Sekvanto	Vajiravudh, lia filo
Kronado	novembro de 1873
Persona informo
จุฬาลงกรณ์
Naskonomo	จุฬาลงกรณ์ บดินทรเทพยมหามกุฎ บุรุษยรัตนราชรวิวงศ์ วรุตมพงศบริพัตร สิริวัฒนราชกุมาร
Naskiĝo	20-an de septembro 1853 (1853-09-20) en Granda Palaco de Bankoko, Bankoko,  Siamo
Morto	23-an de oktobro 1910 (1910-10-23) (57-jaraĝa) en Amphorn Sathan Residential Hall, Bankoko,  Siamo
Mortis pro	Naturaj kialoj vd
Mortis per	Nefropatio vd
Tombo	Ŭat Benĉamabopit Chakri Maha Prasat Throne Hall (en) vd
Religio	budhismo • Teravado vd
Etno	tajoj vd
Lingvoj	taja • angla vd
Loĝloko	Granda Palaco de Bankoko • Dusit Palace • Phra Chuthathut Palace • Phaya Thai Palace • Phra Ram Ratchaniwet • Nantha Uttayan Palace • Koh Sichang Royal Villa vd
Ŝtataneco	Siamo vd
Subskribo
Familio
Dinastio	Dinastio Ĉakri vd
Patro	Mongkut vd
Patrino	Debsirindra (en) vd
Gefratoj	Bhanurangsi Savangwongse (en) , Chandrmondol (en) , Chaturonrasmi (en) , Sunandha Kumariratana (en) , Savang Vadhana (en) , Saovabha Phongsri (en) , Sukhumala Marasri (en) , Banchob Benchama (en) , Narisara Nuwattiwong (en) kaj Damrong Rajanubhab (en) vd
Edz(in)o	Sae Bunnag (en) (1908–1910) Tham Bunnag (en) (1908–1910) Sadab Ladavalya (en) (1906–1910) Charoui Pramoj (en) (1904–1910) Chum Krairiksh (en) (1895–1910) Sukhumala Marasri (en) (1887–1910) Dara Rasmi (en) (1886–1910) Prakong Amatayakul (en) (1879–1910) Hem Amatayakul (en) (1878–1910) Saisavali Bhiromya (en) (1878–1910) Saovabha Phongsri (en) (1878–1910) Savang Vadhana (en) (1878–1910) Sunandha Kumariratana (en) (1876–1880) Phandhasarnurak (en) (1874–1910) Saovabhak Nariratana (en) (1873–1887) Ubolratana Narinaga (en) (1873–1910) Sawang Na Nagara (en) (1871–1910) Uam Bisalayaputra (en) (dekjaro de 1870–1891) Yoi Isarankura (en) (dekjaro de 1870–1896) Daksinajar (en) (dekjaro de 1870–dekjaro de 1870) Morakot Phenkul (en) (dekjaro de 1870–1910) Mod Bunnag (en) (dekjaro de 1870–1910) Talab Ketudat (en) (dekjaro de 1870–1910) Tabtim Rojanadis (en) (dekjaro de 1870–1910) Chao Chom Manda Bua (en) (dekjaro de 1870–1910) Sud Sukumolchan (en) (dekjaro de 1870–1910) Cham Kalayanamitr (en) (dekjaro de 1870–1909) Khae Phungbun (en) (1867–1910) Prayuravongse (en) (1867–1910) Seang Kalayanamitr (en) (dekjaro de 1860–1898) Khian Kalayanamitr (en) (dekjaro de 1860–) Sangwan Amatayakul (en) (–1893) Puk Bunnag (en) (–1910) Paw Malakul (en) (–1910) Chiad Ladavalya (en) (–1910) Pis Bunnag (en) (–1910) Kho Snidvongs (en) (–1910) Liam Bunnag (en) (–1910) Pum Malakul (en) (–1910) Keaw Bunnag (en) (–1910) Narivarakanarak (en) (–1910) Arb Bunnag (en) (–1910) Somburn Manprasert (en) (–1910) Nom Jotikasthira (en) (–1910) Phoem Sucharitakul (en) (–1910) Aiam Bunnag (en) (–1910) Luan Niyavanonda (en) (–1910) Yuan Saeng-Chuto (en) Thipkeson Na Chiengmai (en) (–1902) Nueang Sanidvongs (en) (–1885) On Bunnag (en) (–1910) Chao Chom Manda Phrom (en) (–1899) Wad Kalayanamitr (en) (–1910) Sai Sukumolchan (en) (–1910) Ruan Sundarasardula (en) (–1910) Chan Sukumolchan (en) (–1910) Lamai Suwannathat (en) (–1910) Wong Netrayana (en) Kesorn Sanidvongs (en) (–1909) Chan Saeng-Chuto (en) (–1910) Nuang Bunyarattapan (en) (–1910) Yuan Bunnag (en) Sae Rojanadis (en) (–1910) Kimniaw (en) (–1897) Jiw Kapittha (en) Auan Bunnag (en) (–1910) Erb Bunnag (en) (–1910) Pan Malakul (en) (–1910) vd
Infanoj	Phongpraphai of Siam (en)  ( Khae Phungbun (en) ) Suddha Dibyaratana (en)  ( Sukhumala Marasri (en) ) Asdang Dejavudh (en)  ( Saovabha Phongsri (en) ) Chirapravati Voradej (en)  ( ) Siriraj Kakudhabhand (en)  ( Saovabha Phongsri (en) ) Nabhachara Chamrassri (en)  ( Saisavali Bhiromya (en) ) Rangsit Prayurasakdi (en)  ( ) Suriyong Prayunraphan (en)  ( Mod Bunnag (en) ) Vichitra Chiraprabha (en)  ( Savang Vadhana (en) ) Tribejrutama Dhamrong (en)  ( Saovabha Phongsri (en) ) Sasibongse Prabai (en)  ( ) Oraongka Ankayuba (en)  ( Mod Bunnag (en) ) Yaovamalaya Narumala (en)  ( Ubolratana Narinaga (en) ) Malini Nobhadara (en)  ( Saisavali Bhiromya (en) ) Sirabhorn Sobhon (en)  ( Savang Vadhana (en) ) Nibha Nobhadol (en)  ( Saisavali Bhiromya (en) ) Samaya Vudhirodom (en)  ( ) Sommatiwongse Varodaya (en)  ( Savang Vadhana (en) ) Paribatra Sukhumbandhu (en)  ( Sukhumala Marasri (en) ) Abbhantripaja (en)  ( ) Adorndibyanibha (en)  ( Chum Krairiksh (en) ) Dilok Noppharat (en) Adisaya Suriyabha (en)  ( ) Mahidol Adulyadej, Prince Father (en)  ( Savang Vadhana (en) ) Dibyalangkarn of Siam (en)  ( ) Vajiravudh (en)  ( Saovabha Phongsri (en) ) Valaya Alongkorn (en)  ( Savang Vadhana (en) ) Yugala Dighambara (en)  ( Saisavali Bhiromya (en) ) Bismai Bimalasataya (en)  ( ) Vudhijaya Chalermlabha (en)  ( ) Purachatra Jayakara (en)  ( ) Chakrabongse Bhuvanadh (en)  ( Saovabha Phongsri (en) ) Benbadhanabongse (en)  ( ) Anusara Siriprasadh (en)  ( ) Orabindu Benyabhak (en)  ( ) Suchitra Bharani (en)  ( Chum Krairiksh (en) ) Isariyalongkorn (en)  ( Savang Vadhana (en) ) Charoensri Chanamayu (en)  ( ) Bahurada Manimaya (en)  ( Saovabha Phongsri (en) ) Abhakara Kiartivongse (en)  ( Mod Bunnag (en) ) Isaravongs Vorarajakumara (en)  ( ) Chudadhuj Dharadilok, Prince of Phetchabun (en)  ( Saovabha Phongsri (en) ) Kannabhorn Bejaratana (en)  ( Sunandha Kumariratana (en) ) Vajirunhis (en)  ( Savang Vadhana (en) ) Bandhavanna Varobhas (en)  ( ) Chudharatana Rajakumari of Siam (en)  ( ) Ajrabarni Rajkanya of Siam (en)  ( Talab Ketudat (en) ) Beatrice Bhadrayuvadi (en)  ( ) Chandra Saradavara, Princess of Phichit (en)  ( Saovabhak Nariratana (en) ) Pravitra Vadhanodom (en) Raphi Phatthanasak, Prince of Ratchaburi (en)  ( Talab Ketudat (en) ) Urubongs Rajsombhoj (en)  ( ) Khajera Chirapradidha (en)  ( ) Lavad Voraong (en)  ( ) Hemvadi (en)  ( ) Isariyabhorn (en)  ( ) Yaovabha Bongsanid (en)  ( ) Suvabaktra Vilayabanna (en)  ( ) Srivilailaksana (en)  ( ) Oraprabandh Rambai (en)  ( ) Komala Saovamala (en)  ( ) Vapi Busbakara of Thailand (en)  ( ) Prabha Bannabilaya (en)  ( ) Praves Vorasamai (en)  ( ) Voralaksanavadi (en)  ( ) Prabai Bannabilas (en)  ( ) Vimolnaka Nabisi (en)  ( Dara Rasmi (en) ) Nabhanka Nibandhabongs (en)  ( ) Ramo la 7-a de Tajlando  ( Saovabha Phongsri (en) ) vd
Parencoj	Nopawong (en) (patra duonfrato) Supradit (en) (patra duonfrato) Yingyaowalack (en) (patra duonfratino) Somanass (en) (patra duonfrato) Daksinajar (en) (patra duonfratino) Somavadi Srirattanarajadhida (en) (patra duonfratino) Sri Phatthana (en) (patra duonfratino) Daksinavat (en) (patra duonfrato) Sawet Woralap (en) (patra duonfrato) Praphatsorn (en) (patra duonfratino) Bhaktra Bimalabarna (en) (patra duonfratino) Manyabhadhorn (en) (patra duonfratino) Krisda Bhiniharn of Siam, Prince Nares Varariddhi (en) (patra duonfrato) Chaloem Laksanaloet (en) (patra duonfrato) Srinaga Svati (en) (patra duonfratino) Gagananga Yukala (en) (patra duonfrato) Kannikakaew (en) (patra duonfratino) Sukkha Savasdi (en) (patra duonfrato) Thawi Thawanyalap (en) (patra duonfrato) Thongkongkonyai (en) (patra duonfrato) Kashemsanta Sobhaga (en) (patra duonfrato) Kamalas Loesan (en) (patra duonfrato) Unakan Ananta Norajaya (en) (patra duonfrato) Kashemsri Subhayok (en) (patra duonfrato) Srisiddhi Thongjaya (en) (patra duonfrato) Thongthaem Thawanyavong (en) (patra duonfrato) Kanokvanna Lekha (en) (patra duonfratino) Chumphol Somphot (en) (patra duonfrato) Arunvadi (en) (patra duonfratino) Vani Rattanakanya (en) (patra duonfratino) Mondha Nobharatana (en) (patra duonfratino) Kap Kanok-rat (en) (patra duonfrato) Devan Udayawongse, Prince Devawongse Varoprakar (en) (patra duonfrato) Oradaya Debkanya (en) (patra duonfratino) Butsabong Boekban (en) (patra duonfratino) Vajirananavarorasa (en) (patra duonfrato) Charoen Rungrasi (en) (patra duonfrato) Sommot Amonphan (en) (patra duonfrato) Sunandha Kumariratana (en) (patra duonfratino) Chandhrathat Chuthathan (en) (patra duonfrato) Sukhumala Marasri (en) (patra duonfratino) Nariratana (en) (patra duonfratino) Chaiyanuchit (en) (patra duonfrato) Banchob Benchama (en) (patra duonfratino) Varavanakorn (en) (patra duonfrato) Damrong Rajanubhab (en) (patra duonfrato) Nongkhran Udomdi (en) (patra duonfratino) Si Saowaphang (en) (patra duonfrato) Savang Vadhana (en) (patra duonfratino) Sonabandit (en) (patra duonfrato) Narisara Nuwattiwong (en) (patra duonfrato) Watthananuwong (en) (patra duonfrato) Kanchanakara (en) (patra duonfratino) Butsaban Buaphan (en) (patra duonfratino) Saovabha Phongsri (en) (patra duonfratino) Khaekhaiduang (en) (patra duonfratino) Nabhabhorn Prabha (en) (patra duonfratino) Damrongrit (en) (patra duonfrato) Charun Ritthidet (en) (patra duonfrato) Saowaphakphan (en) (patra duonfratino) Pradittha Sari (en) (patra duonfratino) Svasti Sobhana (en) (patra duonfrato) Jayanta Mongkol (en) (patra duonfrato) Puangsoi Sa-ang (en) (patra duonfratino) Praphai Srisa-at (en) (patra duonfratino) Charoenkamala Suksavati (en) (patra duonfratino) vd
Profesio
Okupo	monarko oficiro verkisto diplomato politikisto ŝtatreprezentanto vd
Aktiva en	Tajlando vd
Verkado
Verkoj	Far From Home ❦ Ngo Pa ❦ Lilit Nitra Chakrit ❦ Phra Ratcha Phithi Sipsong Duean vd
Postenoj Postenoj reĝo de Tajlando (1868–1910) vd
Honorigoj Honorigoj (1909)  Grand Cordon of the Order of the White Elephant (en) (1907)  Order of Henry the Lion (en) (1906)  Ordeno de Sankta Huberto (1900)  Knight Grand Cordon of the Order of Chula Chom Klao (en) (1897)  Order of Fidelity (en) (1897)  Rubando de la Tri Ordenoj (1897)  Ordeno de Ludoviko la Unua (1897)  Order of the Rue Crown (en) (1891)  Ordeno de Sankta Andreo (1891)  Supra Ordeno de la Plej Sankta Anunciacio (1887)  Ordeno de la Krizantemo (1887)  Reĝa ordeno de la Serafoj (1887)  Ordeno de Sanktaj Maŭrico kaj Lazaro (1887)  Ordeno de la Nigra Aglo (1884)  Ordeno de Sankta Olavo (1882)  Elefant-ordeno (1882)  Chakra Mala Medal (en) (1882)  ordeno de la dinastio Ĉakri (1881)  Reĝa ordeno de Kamehameha la 1-a (1878)  Ordeno de Sankta Miĥaelo kaj Sankta Georgo (1871)  Ordeno de Karolo la 3-a (1869)  Ordeno de la Krono de Tajlando (1868)  Reĝa ordeno de Sankta Stefano de Hungario  Order of the Nine Gems (en) vd
vd	Fonto: Vikidatumoj

Ĉulalongkorn aŭ Rama la 5-a (naskiĝis la 20-an de septembro 1853 en Bankoko, Siamo, hodiaŭa Tajlando; mortis la 23-an de oktobro 1910 en Bankoko) estis reĝo de Siamo, dum kies regado la lando evitis la koloniigon kaj li mem iniciatis longefikajn reformojn. Lin sekvis lia filo Vajiravudh.

Ĉulalongkorn estis la 9-a filo de reĝo Mongkut kaj la unua, kies patrino estis reĝino, tiel oni rekonis lin kiel tronheredulon. Li aĝis 15 jarojn, kiam lia patro mortis en oktobro de 1868. Ĉulalongkorn sekvis lin sur la trono, dum la regento estis Somdet Ĉao Fraja Si Surijaŭong. Oni antaŭpreparis en la postaj kvin jaroj por la regado. Li lernis la kortegajn kutimojn, vojaĝis al la Brita Malajlando kaj la Nederlanda Orienta Hindio (1871) kaj en Birmon kaj Hindion en 1871–72.

Ĉulalongkorn trone.

Li estis kronita en novembro de 1873 kaj la reĝo tuj leĝigis multajn reformojn. Li aboliciis la sklavecon, poste reformis la justicon kaj la financan sistemon, establis leĝfarajn konsiliojn. Liaj okcident-stilaj reformoj celis pluan sendependecon de Siamo, sed tio kolerigis la konservativulojn kaj komence de 1875 aperis politika krizo. La reĝo cedis al la pli aĝula generacio kaj dum dek jaroj ne enkondukis pluajn reformojn, sed elkonstruis la lojalan oficistaron kaj meze de la 1880-aj jaroj komencis transformi administradan sistemon de la lando. Li establis en 1892 dek du ministeriojn kaj pli centrigis la landan administradon, kontrolon.

Li enkondukis egalecon antaŭ la leĝoj, devigan bazlernejan edukadon, soldatan administradon.

Spite al ĉiuj pacaj klopodoj, la francoj provokis militon en 1892 kaj Siamo devis cedi (laŭ traktatoj ĝis 1907) al Francio pri interesoj en Laoso kaj okcidenta Kamboĝo. Siamo cedis en 1909 al Britio la malajajn ŝtatojn Kelantan, Trengganu, Kedah,

Ĉulalongkorn provis ludi unu kontraŭ la alia la okcidentajn koloniistojn. Li volis akceptigi Siamon kiel egalrajtan nacion al la aliaj nacioj. Li veturis en 1897 kaj 1907 en Eŭropon kaj la okcidentaj regantoj akceptis lin kiel egalrajtan reganton.