Ĵeaj lingvoj

Ĵeaj lingvoj (helaflava) kaj aliaj makro-ĵeaj lingvoj (malhelaflava) nune.
La ombrata areo montras proksimume la eblan estintan disvastiĝon de la lingvoj.

La ĵeaj lingvoj (en brazila portugala lingvo Jê aŭ Gê, prononco [ʒeː]) estas familio de indiĝenaj lingvoj de Ameriko, kiu parolatas en centra, orienta kaj suda Brazilo kaj konsistas el 13 unuopaj lingvoj.

Divido

• • Apinaĵea lingvo - (Apinaĵeoj).
  • Akvena lingvo - (Akvenoj).

• • Ŝakriabaa lingvo - dialekto (Ŝakriabaoj).
  • Ŝavanta lingvo - dialekto (Ŝavantoj).
  • Ŝerenta lingvo - dialekto (Ŝerentoj).

• • Kajapoa lingvo (Kajapooj).

• • Kajapoa-Aŭkra lingvo - dialekto (Kaiapoa-Aŭkroj).
  • Kajapoa-Kararaa lingvo - dialekto (Kajapoa-Kararaoj).
  • Kajapoa-Kokraimora lingvo - dialekto (Kajapoa-Kokraimoroj).
  • Kajapoa-Kubema-Kram-Kena lingvo - dialekto (Kaiapoa-Kubema-Kram-Kenoj).
  • Kajapoa-Gorotira lingvo - dialekto (Kajapoa-Gorotiroj).
  • Kajapoa-Mekranotia lingvo (Ĉukahamana) - dialekto (Kaiapoo-Mekranotioj).
  • Kajapoa-Metuktira lingvo - dialekto (Kajapoo-Metuktiroj).

• • Kainganga lingvo - (Kaingangoj).

• • Centra Kainganga lingvo - dialekto (Centra Kaingangoj).
  • Paranaa Kainganga lingvo - dialekto (Paranaaj Kaingangoj).
  • Sudoorianta Kainganga lingvo - dialekto (Sudoorientaj Kaingangoj).

• • Timbira lingvo - (Timbiroj)

• • Apaniekraa-Kanela lingvo - dialekto (Apaniekraoj-Kaneloj).
  • Kraoa lingvo - dialekto (Kraooj).
  • Kreĵea lingvo - dialekto (Kreĵeoj).
  • Krikatia lingvo - dialekto (Krikatioj).
  • Parkatiea-niza lingvo - dialekto (Parcatieoj-Nizoj).
  • Pukobiea-niza lingvo - dialekto (Pukobieoj-Nizoj).
  • Rankokamekra-Kanela lingvo - dialekto (Rankokamekraoj-Kaneloj).
  • Kenkateĵea-kanela lingvo - dialekto (Kenkateĵeoj-Kaneloj).

• • Panara lingvo - (Panaroj).
  • Suiaa lingvo - (Suiaoj).

• • Tapaiuna lingvo - dialekto (Tapaiunoj).

• • Ĉoklenga lingvo - (Ĉoklengoj).
• Maŝakaraa lingvo - (formorta, Maŝakaraoj).
• Maŝakaliaj lingvoj - lingva familio.
  • Makonia lingvo - (formorta, Makonioj).
  • Malalia lingvo - (formorta, Malalioj)

La unuopa lingvo kun relative plej multaj parolantoj estas la ŝavanta lingvo (Xavánte) kun laŭ takso de la jaro 2000 proksimume 9 600 parolantoj. La lingvoj Acroá kaj Xakriabá jam formortis.

La ĵeaj lingvoj estas la kerna lingvogrupo de hipoteza pli granda lingvofamilio, kiu titoliĝas makro-ĵea lingvaro.

Literaturo

• Irvine Davis: Proto-Jê phonology. En: Estudos Lingüísticos. Revista Brasileira de Lingüística Teórica e Aplicada. Volumo 1, kajero 2. São Paulo 1967, paĝoj 10–24.
• Flavia de Castro Alves: O Timbira falado pelos Canela Apãniekrá. Uma contribução aos estudos da morfossintaxe de uma língua Jê. Universidade Estadual de Campinas, 2004.
• J. Alden Mason: The languages of South American Indians. En: Julian H. Steward (eld.): Handbook of South American Indians. Volumo 6. Vaŝingtono 1950, paĝoj 157–319.
• E. R. Ribeiro: A reconstruction of Proto-Jê. En: Ponencia al 52º Congreso Internacional de Americanistas (Sevilla 2006). 2006.
• Ursula Wiesemann: The pronoun systems of some Jê and Macro-Jê languages. En: Pronominal Systems. Eldonejo Narr, Tübingen 1986.
• Johannes Wilbert: Material lingüístico Ye. Editorial Sucre, Caracas 1962.

Eksteraj ligiloj

• konciza priskribo de la lingvaro en la retejo Ethnologue