Gelono la 1-a

Γέλων ο Συρακούσιος (540 a. K. - 478 a. K.)
Bildo de Gelono de Gelo, tirano de Sirakuzo
Persona informo
Γέλωνος
Naskiĝo	540 a. K. en Gelo, Sicilio, Italio
Morto	478 a. K. en Sirakuzo, Sicilio, Italio
Lingvoj	antikva greka vd
Ŝtataneco	antikva Sirakuzo vd
Familio
Patro	Deinomenes (en) vd
Gefratoj	Hierono la 1-a (Sirakuzo), Thrasivoulos of Syracuse (en) kaj Polyzelus (en) vd
Edz(in)o	Damarete (en) vd
Profesio
Okupo	politikisto vd
Postenoj Postenoj tirano de Sirakuzo (484 a. K.–478 a. K.) vd
Honorigoj Honorigoj (488 a. K.)  Olympic victor, tethrippon (4-horse chariot) (en) vd
vd	Fonto: Vikidatumoj

Antikva mapo de Gelo kaj Sirakuzo.

Gelono la 1-a estis tirano de Gelo (post la morto de Hipokrato, tirano de Gelo inter 491 a. K. ĝis la morto) kaj Sirakuzo (inter 485 a. K. ĝis la morto), kolonioj fonditaj de antikvaj grekoj en Sicilio. Okaze de la morto de Hipokrato, la tirano de Gelo, en 491 a.K., Gelono, lia komandanto de kavalerio, kaptis la tronon. Ses jarojn poste li alianciĝis kun la Gāmoroi, kiuj estis senpovigitaj kiel oligarkiaj regantoj de Sirakuzo. Li rapide aldonis Sirakuzon al sia domajno kaj transdonis la centron de siaj agadoj al tiu grandurbo. Sub lia gvidado Sirakuzo Ĝela iĝis la plej riĉa kaj plej potenca el la grekaj grandurboj de Sicilio, sed potenca defio ekestis rapide kun invado de Sicilio fare de Kartaganoj.

Lia intenco daŭrigi agreseman politikon kontraŭ Kartago baldaŭ iĝis ŝajna. En 485 a. K. li intervenis en najbara Sirakuzo kun sociaj streĉitecoj inter la noblaj terposedantoj kaj la malriĉa loĝantaro. Kiel rezulto, li sukcesis akiri potencon, transigis sian loĝejon de Gelo al Sirakuzo kaj lasis la regadon de Gelo al sia frato Hierono.

Per sia venko ĉe la Batalo de Himera (480 a.K.), li repuŝis kartagan influon en Sicilio. Lia kontraŭulo Anaksilaso (tirano de Regio) (524 a. K. - 476 a. K.), kiu regis la Markolon de Mesino, subtenis la kartaganojn.

Batalo de Himero (480 a. K.), kie venkis Gelono de Sirakuzo.

Tra masivaj kontraŭvolaj migradoj de la greklingva populacio de la areo, li transformis Sirakuzon en tre grandan grandurbon, kiu estis vastigita kaj loĝita per novaj najbarecoj. Post sia alianco kun Akraganto (hodiaŭ Agrigento), li reprezentis la plej grandan politikan potencon en la tiama greka mondo. Tial, en 480 a.K., Ateno kaj Sparto vane provis akiri ilian aliancon kaj helpon kontraŭ la persa reĝo Kserkso. Gelono rifuzis ĉar li mem antaŭdiris kartagan atakon kontraŭ Sicilio. Tio fakte okazis kaj kaŭzis la grandan venkon de Gelono kaj lia aliancano Terono de Akraganto proksime de Himero en 480 a.K.