Adolf Guyer-Zeller
| Adolf Guyer-Zeller | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| |||||
| Persona informo | |||||
| Adolf Guyer-Zeller | |||||
| Naskonomo | Adolf Heinrich Guyer-Zeller | ||||
| Naskiĝo | 1-an de majo 1839 en Neuthal | ||||
| Morto | 3-an de aprilo 1899 (59-jaraĝa) en Zuriko | ||||
| Mortis pro | Naturaj kialoj  vd
| ||||
| Mortis per | Paralysis cordis (en)  vd
| ||||
| Tombo | Bauma cemetery (en) vd
| ||||
| Religio | protestantismo vd | ||||
| Lingvoj | germana vd | ||||
| Loĝloko | Zuriko vd | ||||
| Ŝtataneco | Svislando vd
| ||||
| Alma mater | Universitato de Ĝenevo (1857–1858) Svisa Federacia Instituto pri Teknologio Zuriko Kantonsschule (en) Universitato de Zuriko vd
| ||||
| Familio | |||||
| Patro | Johann Rudolf Guyer (en) vd
| ||||
| Profesio | |||||
| Okupo | industriisto politikisto financisto vd
| ||||
| |||||
| |||||
| vd | Fonto: Vikidatumoj | ||||
Adolf GUYER-ZELLER (en germana lingvo); (skribo: Adolfo Gujer-Zeller; prononco: Adolfo Gujer-Ce-ler); (en Svisujo oni trovas la nomojn "Guyer" kaj Gujer kun sama prononco sed malsama skribo); (n. 1-a majo 1839 en Neuthal ĉe Bauma,Kantono Zuriĥo; Svisujo ; m. 3-a aprilo 1899 en Zuriĥo) estis tre fama (svisa) tekstila, ferovia, banka kaj industria pioniro.
Biografio
[redakti | redakti fonton]- Li studis en Kantono Zuriĥo kaj en Ĝenevo; Svisujo.
- Li vojaĝis en Mondo kaj li studis la produktadon kaj la ellaboradon de kotono en eksteraj landoj.
- Malfrue li laboras en la patra kotona ŝpinejo en Neuthal, Svisujo kaj li fondis tekstilan komercan negocon en Zuriĥo.
- Li influis la ferovian politikon de la (fama) Svisa norda orienta fervojo (NOB), vidu ankaŭ "Historion" en Svisaj Federaciaj Fervojoj.
- Li organizis la konstruadon de Uerikon - Bauma fervojo, germane: Uerikon-Bauma-Bahn por la fabriko, en servico ekde 1901 kaj la konstruadon de Juna virina fervojo, en germane: Jungfrau-Bahn , kun komenco de laboroj en jaro 1896, en plena servico ekde 1912.
- Li konstruis migran vojoreton en la Kantono Zuriĥo por la tekstilaj laboristaj familioj. Oni uzas la migrajn vojojn ankaŭ hodiaŭ.
Pioniro en fervoja konstruado en Svisujo
[redakti | redakti fonton]- Li povis organisi la konstruon de la Juna virina fervojo ekde 1896 ĝis 1912.
- Adolfo Gujer-Zeller volis ankaŭ konstrui en normala relo 1435mm la Engadinon-Orienton-Fervojon aŭ en germana lingvo: La Ofenbergbahn); (oni parlas de "Ofen"-pasejo aŭ forno pasejo; en romanĉa lingvo de: Pass dal Fuorn[1]); la nomo estus Fornon-montan fervojon. La Engadin-Orientbahn en germana lingvo aŭ (Engadino- Oriento-Fervojo) ligus Chur - Thusis kaj la Engadino kaj supra la fornopasejo kun Triesto en Italujo, sed li mortis en jaro 1899. Oni haltigis la projekton.
- Li organizis la konstruon de Uerikon - Bauma fervojo en Kantono Zurixho kun servico ekde de jaro 1901 por la fabriko.
Fondado de banko
[redakti | redakti fonton]Li estis tre granda pioniro, li fondis ankaŭ en jaro 1894 la Guyer-Zeller-Bankon, germane: Guyer-Zeller-Bank.
Literaturo
[redakti | redakti fonton]- Engadin-Orientbahn: Schweizer. Teil. Projekt einer Normalbahn: Chur- Albula - Ofenberg-Muenster. Zuerich. Frey. 1898. (Engadino -Orientfervojo: Svisa Parto. Projekto de normala ŝpuro- fervojo: Chur-Albula-Ofenberg (Ofen-monto) -Muenster. Zuriĥo. eldonejo Frey(Frej). 1898. Traduko de nomoj: Koiro-Albulo- Ofenpasejo aŭ (fornopasejo)aŭ (Ofenmonto) aŭ (fornomonto) - Muenster (germane Muenster); (romanĉe: Müstair en (germane) Münstertal aŭ Muenstervalo, kantono Grizono)
- (Kartoj)
- Geologisches Gutachten für die Anlage einer normalspurigen Bahn Chur-Albula-Ofenberg-Münster (Engadin-Orientbahn) / Chr(istian) Tarnuzzer Zürich : Zürcher & Furrer Dr., 1896; 75 p.; SA. a. d. "Schweizer-Bahnen"; geologa ekspertizo pri Engadino-Orientfervojo de 1896; speciala preso de "Schweizer-Bahnen, svisaj fervojoj, revuo de 1896 ĝis 1900.
- Doris Müller-Füglistaler, Adolf Guyer-Zeller (1839-1899) : "Amerikanismus" in der Schweiz? Entfaltung und Grenzen eines Eisenbahnunternehmers; (en germana lingvo): (amerikoismo en Svisujo? Disfaldo kaj limoj de fervoja entreprenisto. Zuriĥo : Eldonejo Rohr, 1992; 216 paĝoj. ; 24 x 25 cm; Il. (Mitteilungen der Antiquarischen Gesellschaft in Zürich ;Informoj de antikva societo en Zuriĥo volumo 59); (Neujahrsblatt - Antiquarische Gesellschaft in Zürich ; novjara folio de antikva societo en Zuriĥo numero 156 jaro (1992)) ankaŭ Disertacio de Universitato Zuriĥo, 1991 ISBN 3-85865-507-4
- Reisen als Schlüssel zur Welt: Die Reisetagebücher von Adolf G. (1839-1899), el. de W. Wahl-Guyer, 2000; Wahl-Guyer, Wolfgang, germana historiisto; Reisen als Schlüssel zur Welt : die Reisetagebücher von Adolf Guyer-Zeller (1839-1899); Vojaĝi kiel ŝlosilo al mondo: La vojaĝaj libroj de Adolfo Gujer-Zeller; Zuriĥo, Svisujo: Chronos-eldonejo, 2000; 552 p. : il. ISBN 3-905314-12-6
- W. Wahl-Guyer, Adolf G. in Selbstzeugnissen, 2004; Wahl-Guyer, Wolfgang, germana historiisto, Adolf Guyer-Zeller in Selbstzeugnissen : Sehen und Sehnen in Reisetagebüchern und Briefen; Adolfo Gujer-Zeller en memaj atestoj: Vidi kaj sopiri en vojaĝaj taglibroj kaj leteroj; Zuriĥo : Eldonejo Chronos, 2004; 280 p. : il.; (libro en germana lingvo); Disertacio de Universitato de Zuriĥo, 2002. ISBN 3-0340-0647-0
Eksteraj ligiloj
[redakti | redakti fonton]- detala biografio pri industriisto Guyer-Zeller, en germana, franca kaj itala lingvo en Historia Leksiko de Svisujo.
- tre granda industria muzeo Neuthal, Kantono Zuriĥo kun elektrejo Arkivigite je 2011-07-06 per la retarkivo Wayback Machine, en germana lingvo
- libroj en germana nacia biblioteko pri Guyer-Zeller Arkivigite je 2016-03-06 per la retarkivo Wayback Machine
- pri lokala industria historio, libro