Dubravka Ugrešić
Dubravka UGREŜIĈ (n. la 27-an de marto 1949 en Kutina, SR Kroatio, Jugoslavio - m. la 17-an de marto 2023 en Amsterdamo) estis kroata verkistino, eseisto, publicisto, tradukisto kaj literaturhistoriisto [1].
Kun la eksplodo de la jugoslaviaj militoj en 1991, ŝi prenis kontraŭnaciisman aliron, estis deklarita perfidulo, kaj en 1993 estis devigita iri en ekzilon en Nederlando [2].
Vivo
[redakti | redakti fonton]Naskiĝis en Kutina, urbo en centra Kroatio, poste en Jugoslavio. Studis komparan kaj rusan literaturon ĉe la Universitato de Zagrebo, kaj havis akademian kaj literaturan karieron samtempe. Fininte sian diplomon, ŝi daŭre laboris en la universitato, ĉe la Instituto de Literatura Teorio.
Kun la ekapero de milito en la antaŭa Jugoslavio, en 1991, ŝi publikigis akran libron kondamnante naciismon kaj kontraŭ militoj. Pro la publikigo de la libro, ŝi iĝis celo de amaskomunikilaro kaj politika persekuto kaj kelkaj vidis ŝin kiel "malamiko de la popolo" kaj "sorĉistino". Al tio venis aferoj, ke en 1993 ŝi elmigris el Kroatio.
Ŝi instruis en eŭropaj kaj usonaj universitatoj, inkluzive de la Universitato de Kalifornio ĉe Los-Anĝeleso (UCLA) kaj Universitato Harvard. Ŝi vivis en Amsterdamo, kie ŝi skribis kaj publikigis en pluraj eŭropaj kaj usonaj literaturaj ĵurnaloj kaj gazetoj.
Verkado
[redakti | redakti fonton]Romanoj kaj noveloj
[redakti | redakti fonton]Ugreŝiĉ publikigis plurajn romanojn kaj kolektojn de noveloj, kiuj estis tradukitaj en multajn eŭropajn lingvojn. En 1981, ŝi publikigis novelon nomitan "Shaftiza Tzvoc en la Makzeloj de Vivo", kiu estis sukceso. La novelo estas plena de aludoj al beletro (Gustave Flaubert, Bohumil Hrabal) kaj pulpa literaturo (kiel romantika romano). La romano funkciis kiel la bazo por sukcesa jugoslava filmo de 1984 nomita "En la Makzeloj de Vivo", reĝisorita fare de Reiko Gerlić.
Ugreŝiĉ difinis sin kiel "civitanon de literaturo". En ŝiaj eseoj, Ugreŝiĉ esprimis ŝian apartenon al literaturo, al la antikva kaj granda familio de libroj kaj verkistoj. Ŝi asertis ke,
Grandaj literaturaĵoj estas bonegaj, interalie, ĉar ili estas en konstanta debato kun siaj legantoj, el kiuj kelkaj estas verkistoj mem, kiuj kapablas kreive esprimi kiel ili spertas tiun ĉi disvolviĝon. Grandaj literaturaĵoj havas la mirindan kvaliton igi siajn legantojn reverki ilin, fari el ili nova literatura entrepreno. Tio povas respondi al la Borgesiana ideo ke ĉiu libro havas ekvivalenton, sed ankaŭ al modernisma ideo de literaturo en konstanta dialogo kun ĝia literatura kaj historia pasinteco." [3] — Intervjuo kun Ugreŝiĉ (angle), de Svetlana Boim, en la retejo "BOMB"
La romano "Saving the Roman River" gajnis la Nin Award, la plej altan literaturan honoron en Jugoslavio, kies gajnintoj inkludas Danilo Kish kaj Milorad Pavic. Ugreŝiĉ estis la unua virino se temas pri gajni la premion. La romano estas amuza "suspensfilmo" pri internacia familio de verkistoj, kiuj kunvenas en Zagrebo.
La romano The Museum of Unconditional Surrender, kiu estis distribuita kiel Smizdato en 1992, sed estis publikigita en Kroatio nur jardekon poste (post esti tradukita kaj publikigita en aliaj lingvoj), traktas la melankolio de memoro kaj forgeso. La heroino de la romano, ekzilo de ŝia lando, estas ĉirkaŭita de la pejzaĝo de Berlino post la falo de la muro, kaj bildoj de ŝia milit-ŝiriĝinta patrujo, rotacias inter periodoj de ŝia vivo.
Alia romano, "La Ministro-Ofico por Doloro-Aferoj", publikigita en 2004, traktas la frakasitajn vivojn de forlokitaj personoj; En la traŭmato de lingvo kaj la lingvo de traŭmato.
En la romano "Baba Yiga demetis ovon", publikigita en 2008, Ugreŝiĉ ĉerpis el la slava mito Baba Yiga kaj ŝpinis modernan agon, pri beleco, magio, potenco, morto, maljuniĝo, kaj malegaleco kaj diskriminacio inter la seksoj, sed ankaŭ pri la kapablo de maljunulinoj rebati kaj fortege [4].
Eseoj
[redakti | redakti fonton]Ugreŝiĉ estis rekonita por ŝia noviga aliro al la eseo. La kolekto de eseoj "Fikcia Amerika Vortaro" (originale: Americki fikcionar) enhavas mallongajn eseojn similajn al vortaraj enskriboj pri vivo en Ameriko el la vidpunkto de turisto el disfalanta lando [5]. En la dosiero "Kulturo de Mensogoj", Ugreŝiĉ skribis pri la vivoj de ordinaraj homoj dum milita tempo, naciismo, kaj kolektiva paranojo.
Ŝia skribado atakas la sovaĝan stultecon de la milito, krevas la balonon de maĥisma heroeco, kiu ĉirkaŭas ĝin, kaj penetras la profundon de la doloro kaj patoso de ekzilo. — Richard Burne, " Elektante la Malĝustan Sorĉistinon " (angla), en La Ofta Revizio
La dosiero "Dankon pro ne legi" estas kolekto de eseoj pri "literaturaj bagateloj": la eldonindustrio, la loko de la literaturo en "socio de toksomaniuloj al spektakloj". Aliaj eseoj kiujn ŝi publikigis estas "Ne estas neniu hejme", "Karaoke-kulturo", "Eŭropo estas sepia-kolora".
Por ŝia esea verkado ŝi gajnis premiojn, inkluzive de la Premio Heinrich Mann en 2000, la Premio Jean Amery en 2012, kaj la Charles Vion Prize for European Essays.
Aliaj tipoj
[redakti | redakti fonton]Aldone al ŝia literatura verkado, Ugreŝiĉ verkis akademiajn eseojn, inkluzive de monografio nomita "Nova Rusia Prozo" [6], kaj redaktis 9-volumenan glosario Pojmovnik ruske avangarde (Terminaro de rusa antaŭgvardio) pri la rusa avangardo, kaj diversajn kolektojn.
Ugreŝiĉ tradukis el la rusa en la kroatan verkojn de Daniil Ĥarms kaj Boris Pilniak. Ŝi ankaŭ verkis tri infanlibrojn.
La kulturĵurnalisto Anneli Dufva kredis je Sveriges Radio en 2013 ke Ugrešić devus esti premiita la 2013-datita Nobelpremio pri Literaturo kun la sekva pravigo:
Ĉar Ugrešić en siaj romanoj kaj eseoj permesas al tempo, memoro kaj ekzilo, fragmente, kiel fotoalbumoj, malfermi pensomondon markitan de Eŭropo formita kaj de ĝiaj militoj kaj ĝiaj filozofoj. Ŝi laboras kiel verkisto en zono kie klasika edukado renkontas amaskulturon, Oriento renkontas Okcidenton, kaj ŝi faras tion per lingvo, kiu kaj sukcesas porti, kaj vivas de ĉi tiuj maloj.
Verkaro
[redakti | redakti fonton]Romanoj
[redakti | redakti fonton]- 1981 – Štefica Cvek u raljama života
- 1988 - Forsiranje romana salikoko
- 1997 - Muzej bezuvjetne predaje ( Muzeo de Senkondiĉa Kapitulaco, traduko: Djordje Žarković, 2000)
- 2004 - Ministari boli ( Ministerio de Doloro, traduko: Djordje Žarković, 2005)
- 2008 - Baba Jaga je snijela jaje ( Baba Jaga demetis ovon, traduko: Djordje Žarković, 2009)
- 2017 - Lisica (La Vulpo, traduko: Djordje Žarković, 2019)
Noveloj
[redakti | redakti fonton]- 1978 – Poza za prozu
- 1983 – Život je bajka
Eseoj
[redakti | redakti fonton]- 1993 - amerika fikcio
- 1995 – Kultura laži
- 2001 – Zabranjeno legado
- 2005 - Neniu por juĝi
- 2010 - Napad kaj minibar
- 2014 - Eŭropo en sepio
- 2015 - Karaokeo-kulturo
Infanlibroj
[redakti | redakti fonton]- 1971 - Malia flamo
- 1976 - Filip en Srećica
- 1988 - Kućni duhoji
Diversaj
[redakti | redakti fonton]- 1980 - Nova ruska prozo (antologio)
Referencoj
[redakti | redakti fonton]- ↑ Jaggi, Maya, "Novelist Dubravka Ugresic talks about why she fears for Kosovo's future", The Guardian, 23 February 2008. (en-GB)
- ↑ (18 June 2013) “Postcards from Europe: Dubravka Ugrešić as a Transnational Public Intellectual, or Life Writing in Fragments | European Journal of Life Writing”, European Journal of Life Writing 2, p. T42–T60. doi:10.5463/ejlw.2.55. Alirita 10 June 2021..
- ↑ . Dubravka Ugrešić. Arkivita el la originalo je 8 August 2010. Alirita 9 March 2011 .
- ↑ (27 August 2009) “Witchiness. LRB”, London Review of Books 31 (16).
- ↑ “Ah, taj identitet”, Beograd: Službeni glasnik 2010.
- ↑ “Ugrešić, Dubravka”, Kroata Enciklopedio.
Eksteraj ligiloj
[redakti | redakti fonton]- Oficiala retejo
- Dubravka Ugrešić ĉe la kompleta revizio
- Dubravka UgrešićArkivigite je 2010-08-08 per la retarkivo Wayback Machine intervjuo de Svetlana Boym en BOMBA Revuo, 2002
- Ugrešić ĉe Libroj de Malfermaj Leteraj