Ordinara fagopiro
 | ||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | ||||||||||||||
| Biologia klasado | ||||||||||||||
| ||||||||||||||
Aliaj Vikimediaj projektoj
| ||||||||||||||
Ordinara fagopiro (Fagopyrum esculentum) estas herba planto apartenanta al la familio de poligonacoj. Ĝi estas unu el la plej vaste kultivataj specioj de fagopiro, konata pro siaj nutraj semoj, kiuj estas uzataj kiel grajnoj. Kvankam la semoj de fagopiro ne estas veraj cerealoj, ili ofte estas uzataj simile al grajnoj en diversaj kuirartoj kaj produktoj.
Priskribo
[redakti | redakti fonton]Ordinara fagopiro estas unujara planto kun rektaj, maldikaj tigoj, kiuj povas atingi altecon de 60 ĝis 120 cm. La folioj estas triangulformaj aŭ korformaj, kaj la floroj estas malgrandaj kaj blankaj aŭ rozkoloraj, aranĝitaj en grapoloj. La planto havas profundan radiksistemon, kiu permesas al ĝi kreski en diversaj grundoj, kvankam ĝi preferas malpezajn kaj sablajn grundotipojn.[1][2]
Kreskaj kondiĉoj kaj kultivado
[redakti | redakti fonton]Ordinara fagopiro preferas malvarmetajn klimatojn kaj estas kutime plantata printempe aŭ somere. Ĝi havas relative mallongan kreskosezonon, maturiĝante ene de 10 ĝis 12 semajnoj post semado. Pro sia rapida kresko kaj kapablo subpremi herbojn, fagopiro ofte estas uzata kiel kovroplanto por grunda protektado kaj plibonigo.[1]
La planto postulas minimume grundajn nutraĵojn kaj ne estas tre sentema al malsanoj aŭ plagoj, kio faras ĝin favora elekto por organika kaj malintensa agrikulturo. Ĝi ankaŭ estas tre bone adaptita por kreski en malfekundaj grundoj, kaj ĝi ofte estas uzata en rotaciaj kulturoj por plibonigi grundan fekundecon kaj strukturon.[2]
Uzado
[redakti | redakti fonton]La semoj de ordinara fagopiro estas tre nutraj kaj estas uzataj por fari farunon, kiun oni ofte uzas en palaĉinkoj, nudeloj kaj aliaj bakitaĵoj. La semoj estas grava fonto ankaŭ de proteinoj, fibroj kaj diversaj mineraloj, inkluzive de magnezio kaj fosforo.[1]
Krom sia uzado kiel manĝaĵo, fagopiro ankaŭ havas agronomian signifon. Ĝi estas uzata kiel kovroplanto kaj verda sterko por plibonigi la grundon kaj subpremi herbojn. La floroj de fagopiro estas bonegaj fontoj de nektaro por abeloj, farante la planto utila por abelbredado.[2]
Historio kaj distribuo
[redakti | redakti fonton]Ordinara fagopiro estas indiĝena al Sud-Orienta Azio kaj estis kultivata en Ĉinio dum pli ol 1,000 jaroj antaŭ ol esti enkondukita en Eŭropon kaj Nordamerikon. Hodiaŭ, ĝi estas kultivata tra la mondo, precipe en regionoj kie aliaj cerealoj ne prosperas bone pro malfavoraj grundaj aŭ klimataj kondiĉoj.[2]
Referencoj
[redakti | redakti fonton]- ↑ 1,0 1,1 1,2 Plant Guide for Buckwheat (Fagopyrum esculentum). Alirita 20-a de Aŭgusto 2024 .
- ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 Fagopyrum esculentum. Alirita 20-a de Aŭgusto 2024 .
Eksteraj ligiloj
[redakti | redakti fonton]- Plant Guide for Buckwheat angle ĉe USDA Plant Guide
- Fagopyrum esculentum angle ĉe North Carolina State Extension Plant Toolbox
