Francesco Patrizi (episkopo)
Vidu ankaŭ: Francesco Patrizi| Francesco Patrizi (1413-1494) | |||||
|---|---|---|---|---|---|
.png) De regno et regis institutione, verko postmorte eldonita en 1567
| |||||
| Persona informo | |||||
| Naskiĝo | 1413 en Sieno, Italio | ||||
| Morto | 1494 en Gaeta, Italio | ||||
| Religio | katolika eklezio vd | ||||
| Lingvoj | latina • itala vd | ||||
| Profesio | |||||
| Okupo | katolika sacerdoto katolika episkopo  vd
| ||||
| |||||
| vd | Fonto: Vikidatumoj | ||||
Francesco Patricius Senensis (1413-1494) aŭ Francesco Patrizi estis humanisto, verkisto kaj episkopo de Gaeta. Li estis la plej grava politika filozofo de la Itala Renesanco antaŭ ol aperado de Niccolò Machiavelli (1469-1527) kaj Francesco Guicciardini (1483-1540).
Li estis la unua okcidenta politika filozofo ekde la antikveco kiu dediĉis daŭrantan atenton al la demando kiel respubliko dediĉita al libereco kaj egaleco povas subteni meritokratiajn principojn en la registaro - kiel registaro povas certigi, ke ĝiaj regantoj kaj politika klaso ĝenerale estu publikodefendaj, bonedukitaj viroj de virto kaj saĝo.
Li estis la unua politika filozofo ekde Aristotelo kiu dediĉis permanentan atenton al civitaneco (kaj en ĝiaj respublikanaj kaj en reĝaj aspektoj), kaj la unua kiu esploris la potencialon de planita urba medio por formi civitajn valorojn kaj faciligi liberan vivmanieron. Li ankaŭ estis la pioniro de nova "historia-prudenta" aliro al politika penso kiu aplikis la studon de la humanismo, antaŭ ĉio historia, al la reformo de respublikaj kaj reĝaj institucioj.
Li funkciis kiel guberniestro de Foligno, tiam en la Papa Ŝtato, dum pluraj jaroj ekde 1461. Pio la 2-a, kiu estis lia persona amiko, nomumis lin episkopo de Gaeta en la 4-a de oktobro 1463.[1]
Biografio[redakti | redakti fonton]
Apartenante al la Siena familio de Patriciaro, membroj de la "Monte dei Nove", disĉiplo de Francesco Filelfo (1398-1481), Francesco estis implikita en la komploto de 1456 kontraŭ la Respubliko de Sieno, devigante lin en ekziliĝi.
En 1459 li estis en Verono, kie li venis en kontakton kun kelkaj humanistoj, inkluzive de Antonio Brognanigo. Pio la 2-a, kiu estis lia persona amiko, nomumis lin episkopo de Gaeta la 4an de oktobro 1463, pozicion kiun li tenis kun granda zorgo ĝis sia morto. El la 21-a de majo 1461, kaj por mallonga periodo, li estis guberniestro de Foligno, tiam en la Vatikano, dum en 1465 li estis en Florenco nome de Ferdinando la 1-a. En tiuj jaroj li frekventis napolajn kulturajn rondojn, elstariĝante pro siaj erudiciaj prelegoj.
Inter liaj ĉefaj verkoj, verkitaj en la latina, elstariĝas la "De Regno et Regis Institutione" de 1519 (kiu nur post kvardek jaroj estus tradukita, aperinta inter la Aldinaj, en 1559, kun la titolo "La Sankta Regno de la Granda Patricio, pri la vera regimento, kaj de la vera feliĉo de la princo, kaj homa beateco"), en kiu li okupiĝas ankaŭ pri la amikeco (laŭ la sama linio kiel la plej fama verko de Cicerono), kaj la "De institutione reipublicae" el 1520, tradukita (kune kun la antaŭa) en la popollingvon kaj komentita de Giovanni Fabrini, presita sub la titolo de "De discorsi de la reuerendo monsignor Francesco Patritij Senese vescouo Gaiettano, sopra alle cose appartenenti ad una città libera, e famiglia nobile" (en Venecio, en la domo de la infanoj de Aldo, 1545).
Tiuj du verkoj, kiuj estis vaste disvastigitaj en la 15-a kaj 16-a jarcentoj, estis aprezitaj kaj diskutitaj pro ilia socia kaj politika realismo trapenetrita de novaj humanismaj ideoj. En iliaj moralaj kaj politikaj traktadoj, Patrizi, malproksimigante sin el la ĝis nun reginta debato centrita sur la malfacilaj rilatoj inter la Eklezio kaj la Imperio, proponis socion bazitan sur la humanisma vivkoncepto, kiu metis la homon kun sia aŭtonomio en la centron kaj liberigis lin el la limoj kreitaj de la hierarkia potenco.
Ni ankaŭ scias pri liaj preĝoj, same kiel manuskripto titolita "De originae et vetustate urbis Senae", konservita en la municipa biblioteko de Sieno.
Verkaro[redakti | redakti fonton]
- De regno ac regis institutione, Parizo, 1567
- De metris Horatii 1441
- Francisci Patricii Senensis De regno et regis institutione libri IX, 1491
- Francisci Patricii Senensis Pontificis Caietani De institutione reipub. libri nouem 1491
- Oratio de laudibus philosophiae, 1426
- De origine et antiquitate urbis Senae, 1460
- De institutione reipublicae, 1520
- De originae et vetustate urbis Senae
- Francisci Patritii ... Ad Innocentium Octavum Octauum pontificez summum sum̃um oratio, 1484
- Oratio ad Innocentium VIII.
- Ecloga de Christi nativitate, ("Eklogo pri la naskiĝo de Kristo"), 1482
- Il sacro Regno, ("La Sankta Regno") 1547
- Compendiosa rerum memorandarum descriptio, kune kun Erasmo de Roterdamo, 1543
Vidu ankaŭ[redakti | redakti fonton]
- Giovanni Fabrini (1516-1580)
- Francesco Filelfo (1398-1481)
- Pio la 2-a