Friedrich Achleitner

Friedrich Achleitner
Persona informo
Friedrich Achleitner
Naskiĝo	23-an de majo 1930 (1930-05-23) en Schalchen
Morto	27-an de marto 2019 (2019-03-27) (88-jaraĝa) en Vieno
Tombo	Feuerhalle Simmering (en) , Abteilung 1, Ring 1, Gruppe 2, Nummer 22 vd
Lingvoj	germana vd
Ŝtataneco	Aŭstrio vd
Alma mater	Akademio de Belartoj de Vieno vd
Profesio
Okupo	arkitekto arkitekturhistoriisto artokritikisto verkisto poeto arthistoriisto universitata instruisto vd
Laborkampo	Arkitekturo kaj literaturo vd
Aktiva en	Vieno vd
Aktiva dum	1965–1990 vd
Honorigoj Honorigoj (2008)  Heinrich Gleißner award (en) (2007)  Viena literatura premio (2004)  Mauriz Balzarek Prize (en) (2002)  Grand Decoration of Honour in Gold for services to the State of Vienna (en) (1995)  honora medalo de la urbo Vieno (1995)  culture award of Upper Austria (en) (1990)  Preis der Stadt Wien für Publizistik (en) (1984)  State Prize for Cultural Journalism (en) (1983)  Camillo Sitte Prize (en) (1957)  Theodor Körner Prize (en) vd
Membrecoj Membrecoj Bavara Akademio de Belartoj vd
vd	Fonto: Vikidatumoj

Friedrich ACHLEITNER (naskiĝinta la 23-a de majo 1930 en Schalchen, mortinta la 27-an de marto 2019 en Vieno]) estas aŭstra verkisto kaj arkitekturteoriisto. Kiel membro de la Viena Grupo li aŭtoris eksperimente, poste li okupiĝis kiel docento kaj verkisto pli pri arkitekturo.

Vivo verkista

Post la abiturienta ekzameno en Salcburgo li studis en Vieno de 1950-55 ĉe Clemens Holzmeister kaj Emil Pirchan ĉe la Akademio pri vidigaj artoj arkitekturon kaj enscenejigajn dekoraciojn. En 1955 li aniĝis al la Viena Grupo kaj kunlaboris ĉe ties eksperimentaj literaturproduktoj (hosn rosn baa, 1959; kinderoper, 1964). Krome li partoprenis la literaturajn kabaredojn ("literarische cabarets").

Liaj teksturoj konstruktivismaj rilate al lingva materialo aperis en 1970 en la volumo prosa, konstellationen, montagen, dialektgedichte, studien; krome li kontribuis al la serio konkrete poesie de Eugen Gomringer. Lia plej ampleksa libro, quadratroman (1973) resumas memkritike-ironie la lingvoeksperimentaĵojn. Sub la titolo kaaas (1991) kaŝiĝis volumo kun dialektpoemoj. Einschlafgeschichten (2003) kaj wiener linien (2004) estas kolektoj de akurate komponitaj etprozaĵoj, en kiuj la terminoj nuliĝis per turnigo de metaforoj kaj abstraktaĵoj. Fariĝas kvazaŭ ŝveba stato de lingvo.

Vivo arkitekta

En 1961 li komencas deĵoradon kiel arkitekto kaj arkitekturkritikisto; i.a. li publikigis: Österreichische Architektur im 20. Jahrhundert (1980-95, en 4 volumoj), Nieder mit Fischer von Erlach (1986), Aufforderung zum Vertrauen. Aufsätze zur Architektur (1987). Ekde 1963 li estis docento ĉe la Akademio pri vidigaj artoj en Vieno, ekde 1983 profesoro pri historio kaj teorio de arkitekturo ĉe la Altlernejo pri dekoraj artoj.

Premioj kaj honoroj

• 1957: Theodor-Körner-Preis
• 1983: Camillo-Sitte-Preis
• 1984: Österreichischer Staatspreis für Kulturpublizistik
• 1990: Preis der Stadt Wien für Publizistik
• 1995: Kulturpreis des Landes Oberösterreich für Architektur
• 1995: Ehrenmedaille der Bundeshauptstadt Wien in Gold
• 1999: Preis des Architekturmuseum Basel
• 2002: Goldenes Ehrenzeichen für Verdienste um das Land Wien
• 2004: Mauriz-Balzarek-Preis
• 2006: Montfortorden in Gold
• 2007: Literaturpreis der Stadt Wien
• 2008: Schelling-Preis für Architekturtheorie
• 2008: Heinrich-Gleißner-Preis
• 2011: Paul-Watzlawick-Ehrenring

Literaturo

• Martin A. Hainz: »do schraib i fai nix nai«. Architektur, Sprache und Möglichkeit bei Friedrich Achleitner. En: Roman Kopriva / Jaroslav Kovác (eld.): Kunst und Musik in der Literatur. Ästhetische Wechselbeziehungen in der österreichischen Literatur der Gegenwart. Praesens, Wien, 2005, p. 73-99.

Eksteraj ligiloj

• Informoj pri Friedrich Achleitner en katalogo de la Germana Nacia Biblioteko (germane)
• Eta biografio ĉe Literaturhaus Wien.
• Listo de la insbruka gazetarkivo.

• Intervjuo radia el la 2008-a jaro. Arkivigite je 2016-03-03 per la retarkivo Wayback Machine