Georgo la 1-a (Kartvelio)
|
Por aliaj signifoj, bv. rigardi la apartigilan paĝon: Georgo la 1-a |
| გიორგი I Georgo la 1-a | ||
|---|---|---|
| Reĝo de Kartvelio | ||
.jpg)
| ||
| Regado | 1024-1027 | |
| Ceteraj titoloj | Reĝo de la abĥazoj kaj kartveloj | |
| Persona informo | ||
| გიორგი I | ||
| Naskonomo | გიორგი I | |
| Naskiĝo | 1809 | |
| Morto | 16-an de aŭgusto 1027 en Kartvelio | |
| Tombo | Katedralo de Bagrato  vd
| |
| Religio | Kartvela Ortodoksa Eklezio vd | |
| Ŝtataneco | Kartvelio vd
| |
| Familio | ||
| Dinastio | Bagratida dinastio | |
| Patro | Bagrato la 3-a vd
| |
| Patrino | Martha (en)  vd
| |
| Edz(in)o | Alda (en) Mariam of Vaspurakan (en) vd
| |
| Infanoj | Bagrat IV of Georgia (en) (  Mariam of Vaspurakan (en) )Kata (en) ( Mariam of Vaspurakan (en) )Demetrius of Anacopia (en) ( )Gurandukht (en) ( Mariam of Vaspurakan (en) )Martha (fr) ( Mariam of Vaspurakan (en) ) vd
| |
| Profesio | ||
| Okupo | caro vd
| |
| vd | Fonto: Vikidatumoj | |
Georgo la 1-a (kartvele: გიორგი I) (998 aŭ 1002 - m. la 16-an de aŭgusto 1027), de la bagratida dinastioj, estis la reĝo deKartvelio de 1014 ĝis sia morto en 1027. Li foruzis la plej grandan parton el lia sep-jar-longa regado kondukante sangan kaj vanan teritorian militon kontraŭ la Bizancia Imperio.
Frua regado
[redakti | redakti fonton]Georgo estis naskita en 998 aŭ, laŭ pli posta versio de la kartvelaj kronikoj, en 1002, de la reĝo Bagrat la 3-a. Post la morto de lia patro la 7-an de majo 1014, li heredis la regnojn de Abĥazio, kaj Kartli kaj Kaĥeti unuiĝis en ununura ŝtato, Kartvelio. Kiel lia antaŭulo, Georgo daŭre estis titolita kiel Reĝo de la abĥazoj kaj kartveloj. Tamen, kelkaj fontoj ofte preterlasis unu el la du komponentoj de tiu titolo por mallongigi ĝin.
La nova reganto pro juna aĝo estis tuj ekspluatita de la grandaj nobeloj, kiuj estis subpremitaj sub peza mano de Bagrat. Ĉirkaŭ la sama jaro, la plej orientaj provincoj de Kaĥeti kaj Hereti, ne facile akiritaj de Bagrat, enscenigis ribelon kaj restarigis tie propran registaron sub Kvirike la 3-a, kiuj ankaŭ asimilis parton de la najbara Arano (Kuris), permesante al li postuli la titolon de Reĝo de la kaĥetoj kaj ranianoj. Georgo estis nekapabla malhelpi la movon kaj serĉis aliancon kun tiu regno, prefere ol provado reaneksi ĝin en la kartvela ŝtato, tiel lasante multjaran postulon je Kaĥeti kaj Hereti al liaj posteuloj.
Milito kaj paco kun Bizanco
[redakti | redakti fonton]La pleja politika kaj milita okazaĵo dum la regado de Georgo, estis milito kontraŭ la Bizanca Imperio, kiu havis radikojn en la 990-aj jaroj, kiam la kartvela princo Davido la 3-a Kuropalates, sekvante sian malsukcesan ribelon kontraŭ imperiestro Basileio la 2-a Bulgaroktonos, cedis siajn ampleksajn havaĵojn en Tao kaj la najbaraj teroj al la imperiestro post sia morto. Ĉiuj klopodoj de la duonfilo de Davido kaj la patro de Georgo, Bagrat la 3-a, malhelpi tiujn teritoriojn estis aneksitaj al la imperio iĝis vanaj. Juna kaj ambicia, Georgo lanĉis kampanjon por reestigi la sukcedon de Kuropalates al Kartvelio kaj okupata Tao en 1015-1016. Li ankaŭ eniris en alianco kun la fatimida kalifo de Egiptujo, Al-Hakimo (996-1021), kiuj metis Bazilion en malfacila situacio, devigante lin sindeteni de akuta respondo ĝis la ofensivo de Georgo.
La konstruado de la katedralo Sveticĥoveli en Mcĥeta estis iniciatita, en la 1020-aj jaroj, de Georgo la 1-a. Multaj legendoj ĉirkaŭas la historion de tiu grandioza katedralo, kaj la ejo ĝenerale. Ĝi nun estas, kune kun aliaj historiaj monumentoj en la urbo, Monda heredaĵo de Unesko.
Preter tio, la bizancanoj estis en tiu tempo implikitaj en senĉesa milito kun la prabulgaroj, limigante iliajn agojn al Okcidento. Sed tuj kiam Bulgario estis konkerita, kaj Al-Hakimo estis ne plu vivanta, Bazilio gvidis sian armeon kontraŭ Kartvelio (1021). Streĉa milito daŭris dum du jaroj, kaj finiĝis en decida Bizanca venko, devigante Georgon konsenti pri packontrakto, en kiu li devis ne nur prirezigni liajn postulojn sur Tao, sed kapitulaci al pluraj de liaj sudokcidentaj havaĵoj al Bazilio, kaj doni sian trijaran filon, Bagrat, kiel ostaĝo. Sekvante la packontrakton, Konstantinopolo estis vizitita de la katolikoso-patriarko Melkisedek la 1-a de Kartvelio, kiu akiris Bizancan financan helpon por la konstruado de grava ortodoksa katedralo en orienta kartvela urbo Mcĥeta.
Poste, Bazilio konservis la pacon kun Kartvelio, permesis al la princo Bagrat reveni hejmen du jarojn poste (1025): sed la nova imperiestro, Konstantino la 8-a, kiu sukcedis post la morto de Bazilio, decidita por alporti Bagraton reen al Konstantinopolo. Tamen, la imperia kuriero ne povis preterpasi la princon, li jam estis en la kartvelaj teritorioj. La bizanc-kartvelaj rilatoj poste plimalboniĝis, precipe post komploto, organizita de Nikiforo Komneno, arkonto de Vaspurakano, kaj supoze implikanta Georgon la 1-a.
Georgo evidente prepariĝis por preni venĝon por sia malvenko, sed li mortis subite en Trialeti la 16-an de aŭgusto 1027. Li estis entombigita en la Bagratida Katedralo en lia ĉefurbo Kutaisi. Ĵus malkovrita tombo, supozeble prirabita en la 19-a jarcento, estas proponita aparteninta al Georgo la 1-a.
Lia familio
[redakti | redakti fonton]Georgo la 1-a geedziĝis dufoje, unue al la armena princino Mariam de Vaspurakano kun kiu li havis filon nomitan Bagrat kaj filinoj: Katan Guaranduĥt, Marta, kaj dua edzino Alde de Alanio, kiu naskis filon, Demetro.