Girolamo Maggi
| Hieronymus Magius (1523-1572) | ||
|---|---|---|
 "Pri sonoriloj, postmorta libro", verko de Ĝirolamo Maĝi, publikita de Henricus Wetstein, en 1664, Amsterdamo.
| ||
| Persona informo | ||
| Naskiĝo | 1523 en Anghiari, Toskanio, Respubliko de Sieno | |
| Morto | 27-an de majo 1572 en Konstantinopolo, Otomana Imperio | |
| Lingvoj | latina vd | |
| Alma mater | Universitato de Bolonjo Universitato de Peruĝo Universitato de Pizo | |
| Profesio | ||
| Okupo | antropologo historiisto arkitekto arkeologo inĝeniero juĝisto poeto  vd
| |
| vd | Fonto: Vikidatumoj | |
Ĝirolamo Maĝi estis itala erudiciulo, juristo, poeto, helenisto, latinisto, hebreisto, milita inĝeniero, urba desajnisto, filologo, arkeologo kaj naturalisto.
Frua vivo kaj edukado
[redakti | redakti fonton]Maĝi naskiĝis en Anghiari, Toskanio. Oni scias malmulte pri lia juneco. Lia naskiĝjaro estas nekonata; pluraj aŭtoroj konjektis, surbaze de varia aliro al informoj. Maĝi specife menciis kiel, en infanaĝo, li estis atakita per la sama pesto kiu, en 1563, li deklaras esti la plej lastatempa kiu okazis.
Tio estis plej verŝajne la nigra morto de 1527 disvastigita fare de la protestantaj solduloj de Karolo la 5-a kiam ili venkis la francojn kaj prirabis la Vatikanon, sed eble tio okazis en la sekva jaro aŭ de tri jaroj poste. Liaj gepatroj estis Paolo kaj Luisa, kiuj baldaŭ lasis lin orfo.
Kiel juna viro, Maĝi studis oratoradon kun Pierantonio Ghezzi el Laterina, majstro pri la latina. Poste, por daŭrigi la tiamajn popularajn studojn, li iris unue al la proksima Universitato de Peruĝo, poste al tiu de Pizo, kaj finfine al tiu de Bolonjo. En Pizo, li partoprenis la lecionojn de la fama profesoro pri latina kaj greka oratoro, Francesco Robortello (1516-1567), kiu estis fakultatano inter 1543 kaj 1549.
Profesia vivo
[redakti | redakti fonton]Maĝi, krom estis denaska toskano, majstris la latinan kaj estis erudicia en la greka, la hebrea, kaj la hispana. Profitante el tiaj dotoj, li sin dediĉis al jurisprudenco, pli por ekzameni sian spiriton ol pro profesio. Komence, li studis la metodon de Andrea Alciato, poste tiun de Bartolo da Sassoferrato (1314-1357) kaj la penslernejoj el la 14-a kaj 15-a-jarcentoj.
Li ekinteresiĝis pri antikva historio, kaj rapide komencis studi epigrafion kaj arkitektonikon. Kiel parto de tiu intereso, Maĝi akumulis grandan kolekton de antikvaj tomboŝtonoj, inkluzive de tiaj de Como, Raveno, Rieti, Foligno, Peruĝo kaj Romo. En Pizo, kie li daŭre okupiĝis pri formalaj studoj, kaj en aliaj italaj urboj, li vizitis kaj ekzamenis tombojn kaj sarkofagojn, kaj uzis sian kreskantan scion por kritiki universale akceptitan kredon de la tempo: la ideo de la ekzisto de gigantoj en la antikvaj tagoj.
Ĉio el tiu laboro formis la bazojn por lia "Tratado pri la tomboj". Li laboris diligente por disponigi ĝustajn interpretojn de antikvaj verkoj pri romia juro kaj, por lia sukcesa klarigo de sekcio de la Pandektoj de Justiniano la 1-a, kiel li mem rakontas la historion, li estis ĉurkaŭbrakita kaj kisita de Robertello. En Pizo, li verŝajne akiris sian doktorecon en 1546, kaj revenis al sia naskiĝlando du jarojn poste.
En 1548, li estis komisiita de liaj samcivitanoj por viziti Kozimo la 1-a de Mediĉo-on, Granddukon de Toskanio. Li komencis ĉi tiun klopodon en Venecio, la urbo kie en tiuj tempoj, la plej grandaj italaj mensoj vivis trankvile kaj multe profitis el siaj studoj, pro la vasta komerco de libroj nutrita de la zorgemo kaj toleremo de la registaro; tie li denove vidis Robortellon, kaj komencis amikecon kun la fama verkisto Pietro Aretino.
Maĝi, kiu havis nenion por oferti, li eble serĉis protekton de Aretino, aŭ esperis eviti severan kritikon de li, kiam li kantis la sekvajn dekunusilabajn versojn, publikigitajn en sia 1551 "Milito de Flandrio" (Kanto II, verso 56):
L'uom tre volte chiarissimo e divino Il famoso immortal Pietro Aretino.
La viro trifoje festita kaj dia La fama senmorta Pietro Aretino.
Kontenta pro la vortoj, Aretino sendis ĉi tiun poemon pri la flandraj militoj al Chiappino Vitelli (1519-1575), la fama hispana soldula generalo, en februaro 1551, kune kun letero laŭdanta la talentojn de Maĝi. La familio de Vitelli posedis multe da tero ĉirkaŭ Anghiari, en areo nur kelkajn mejlojn de la Maĝi-biendomo. Do, Maĝi klopodis plaĉi al Vitelli, soldato de Kozimo, por akiri bonan eniron ĉe la reĝa kortego en Florenco.
Li ankaŭ laŭdis Giovanni dalle Bande Nere-on (1498-1526), patron de Kozimo la 1-a, kies aŭdaca ascendo de la filo al la trono de Florenco bone reprezentis la celon de Maĝi. En kvin kantoj, Maĝi ofte plendis pri sia malĝoja sorto, montrante sin malfeliĉa kun la jura profesio plenumita de li pro neceso.
Li estis juĝisto kaj armea defenda inĝeniero en Famagusta ĉe Kipro kiam la insulo estis invadita fare de otomanturkoj en 1571. Sieĝita fare de la turkoj, li inventis maŝinojn por defendi Famagustan kontraŭ iliaj atakoj. Kiam la insulo estis konkerita, Maĝi estis sendita al la kelkarceroj ĉe Konstantinopolo kie, ŝlosita en katenoj, li skribis memore du detalajn traktaĵojn, "De tintinnabulis", pri sonoriloj kaj kariljonoj, kaj la tute ilustrita "De equuleo", pri torturo-aparatoj.
En provoj esti liberigita, li dediĉis la unuan traktaĵon al Karel Rym (1533-1584), ambasadoro de Maksimiliano la 2-a, Imperiestro de la Sankta Romia Imperio, kaj la duan traktaĵon al François de Noailles (1519-1585), episkopo de Aire kaj ambasadoro ĉe la Reĝo de Francio. Ili estis kontentaj kun liaj verkoj, kaj klopodis akiri lian liberigon. Iliaj klopodoj, aliflanke, estis elmontritaj kiam li estis liberigita de la itala ambasadoro. La prizonestro ordonis, ke li estu arestita kaj ekzekutita tuje per strangolado.
Liaj du disertaĵoj estis publikigitaj postmorte en 1608 kaj 1609, respektive.
Verkaro
[redakti | redakti fonton]- Cinque primi canti della Guerra di Fiandra ... Nuouamente dati in luce, Pietro Aretino, 1551
- De Mundi exustione, & die iudicii, Libri quinque, Augustinus Steuco, 1562
- De fato libri nouem, in quibus inter alia, de contingentia, Giulio Sirenio, Giuseppe Carpani, 1563
- Vitae virorum illustrium, ("Vivo de eminentaj viroj"), 1563
- Della fortificatione delle città, 1564
- Variarum lectionum seu miscellaneorum libri IV in quibus multa auctorum loca emendantur, 1564
- De tintinnabulis liber postumus. Franciscus Sweertius, 1608
- Cor. Nepotis vulgo Aemilii Probi De vita Excellentium Imperatorum Graecorum ac Romanorum, 1608
- De l'embrasement dv monde et dv iovr dv ivgement, 1628
- De Equuleo Liber Postumus, 1664
Vidu ankaŭ
[redakti | redakti fonton]- Cornelĭus Nepos (100 a. K. - 25 a. K.)
- Plinio la Juna (61-113)
- Suetonio (70-140)
- Filostrato la Juna (170-250)
- Petrarko (1304-1374)
- Antonio Bonfini (1427-1502)
- Augustinus Steuco (1497-1548)
- Giacomo Fusto Castriotto (1510-1563)[1]
- Georgo Casandro (1513-1566)
- Francesco Robortello (1516-1567)
- Conrad Lycosthenes (1518-1561)
- Hermannus Witekindus (1521-1603)
- Franciscus Sweertius (1567-1629)
- Andrea Alciato (1492-1550)
- Bartolo da Sassoferrato (1314-1357)
- Bartolomeo Maggi (1477-1552)
- Guillaume Budé (1468-1540)
- Giacomo Vitelli, Princo de Amatriĉo (1505-1582)[2]
- Carlo Maria Maggi (1630-1699)