Hermann Lotze
| Hermann Lotze | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| |||||
| Persona informo | |||||
| Rudolf Hermann Lotze | |||||
| Naskiĝo | 21-an de majo 1817 en Bautzen | ||||
| Morto | 1-an de julio 1881 (64-jaraĝa) en Hol | ||||
| Mortis pro | Naturaj kialoj  vd
| ||||
| Mortis per | Pneŭmonito vd
| ||||
| Tombo | Albanifriedhof (en)  vd
| ||||
| Lingvoj | germana vd | ||||
| Ŝtataneco | Reĝlando Saksio vd
| ||||
| Alma mater | Universitato de Lepsiko vd
| ||||
| Profesio | |||||
| Okupo | filozofo kuracisto psikologo logikisto antropologo universitata instruisto verkisto vd
| ||||
| Aktiva en | Leipzig vd | ||||
| Doktoreca konsilisto | Christian Hermann Weisse • Alfred Wilhelm Volkmann vd | ||||
| |||||
Filozofo 
| |||||
| vd | Fonto: Vikidatumoj | ||||
Rudolf Hermann LOTZE (/ˈlɔːtsə/; la 21-an de majo 1817 - la 1-an de julio 1881) estis germana filozofo kaj logikisto. Li ankaŭ havis medicinan diplomon kaj bone konis biologion. Liaj studoj en medicino estis pioniroj en la kampo de scienca psikologio.
Li argumentis ke se la fizika mondo estas regita per mekanikaj leĝoj kaj rilatoj, tiam evoluoj en la universo povus esti klarigitaj kiel la funkciado de "monda menso" [1].
Lotze naskiĝis en Bautzen, Saksio kaj estis edukita ĉe la liceo Zittau. Frue, li evoluigis grandan aprezon por klasikaj verkistoj, publikigante tradukon de Antigono de Sofoklo en la latina [2].
Li ekzamenis la Universitaton de Leipzig, kie li studis Filozofion kaj natursciencojn, kvankam li oficiale eniris kiel medicina studento kiam li estis 17 jaraĝa. La fruaj studoj de Lotze estis temigis plejparte du malsamajn interesojn: la unua estis scienca, kun matematikaj kaj fizikaj studoj sub la kuratoreco de Ernst Heinrich Weber, Wilhelm Volkmann kaj Gustav Fechner; la alia estis lia estetika kaj arta intereso kiun li disvolvis sub la prizorgo de Christian Hermann Weisse [3]. Li estis altirita de kaj la scienco kaj idealismo de Johann Gottlieb Fichte, Friedrich Schelling kaj Hegelo [4].
Verkado
[redakti | redakti fonton]La unua eseo de Lotze estis lia disertaĵo De Futurae Biologiae Principibus Philosophicis (1838), kun kiu li akiris la gradon da doktoro de medicino, kvar monatojn post akirado de la doktoreco de filozofio. Li apogis la fundamentojn de sia filozofia sistemo en sia Metaphysik (Leipzig, 1841; publikigita en la angla kiel Metaphysic: In Three Books, Ontology, Cosmology, and Psychology) kaj lia Logik (1843, publikigita en la angla kiel Logic: In Three Books, of Thought, of Investigation, and of Knowledge), mallongaj libroj publikigitaj dum li estis profesoro en Leipzig, post kio li translokiĝis al la Universitato de Göttingen por sukcedi Johann Friedrich Herbart en la katedro de Filozofio.
Liaj unuaj du libroj restis nerimarkitaj de la leganta publiko. Lotze nur iĝis konata al pli larĝa cirklo tra serio de verkoj kiuj serĉis establi la samajn ĝeneralajn principojn kiuj estis adoptitaj en la enketo de neorganikaj fenomenoj por la studo de la biologiaj kaj mensaj fenomenoj de homaj organismoj en siaj normalaj statoj kaj malsanaj. Tiuj ĉi verkoj estis Allgemeine Pathologie und Therapie als mechanische Naturwissenschaften (1842, 2-a eldono 1848), la artikoloj " Lebenskraft " (1843) kaj "Seele und Seelenleben" (1846) en Handwörterbuch phörterbuch, chermeysi5 de Rudolf Wagner (1843). 1) kaj Medizinische Psychologie oder Physiologie der Seele (1852).
Kiam Lotze publikigis tiujn verkojn, medicina scienco daŭre estis sub la influo de la filozofio de Friedrich Schelling de naturo. La mekanikaj leĝoj, al kiuj estas submetitaj eksteraj aferoj, estis konceptitaj kiel validaj nur en la neorganika mondo. La mekanismo estis la neŝanĝebla ligo de ĉiu fenomeno a kun aliaj fenomenoj b, c, d, kiel sekvanta aŭ antaŭanta; la mekanismo estis la neŝanĝebla maniero en kiu la okazaĵoj de tiuj mondoj estas asignitaj kaj per kiu ili estas ligitaj. La celo de tiuj skribaĵoj estis establi la ĝeneraligitan leĝon de mekanismo, sed la mekanika vizio de naturo ne estas identa al la materialisma. En la lasta el liaj antaŭe menciitaj verkoj, kiel la menso kaj la rilato inter menso kaj korpo devus esti pripensitaj estas longe diskutitaj; La respondo estas, ke la menso devas esti konsiderata nemateria principo, kvankam ĝia agado en la korpo kaj inverse estas pure mekanika, indikita de la fiksitaj leĝoj de fizika-psikologia mekanismo.
Tiuj doktrinoj de Lotze ne enhavis solvon al la filozofia problemo levita koncerne la naturon de mekanismo. Ĉar ili estis publikigitaj dum la jaroj kiam la skolo de germana materialismo estis ĉe sia pinto, tiuj verkoj de Lotze estas konsideritaj inter la ribelema literaturo de empiria filozofio. La misinterpretoj kiujn ili suferis igis Lotze publikigi sufiĉe polemikan malgrandan broŝuron (Streitschriften, 1857), en kiu li korektis du erarojn. Lia opozicio al la formalismo de Hegelo igis kelkajn asocii lin kun la materiisma skolo, dum aliaj nombris lin inter la anoj de Johann Friedrich Herbart. Lotze neis ke li apartenis al la skolo de Herbart, kvankam li koncedis ke historie la sama doktrino kiu povus esti konsiderita la antaŭulo de la instruo de Herbart povis konduki al siaj propraj opinioj, tio estas, la Monadologio de Leibniz.
Verkaro
[redakti | redakti fonton]- De futurae biologiae principiis philosophicis (1838). Reprinted in Kleine Schriften, 1885. Vol. 1, pp. 1–25
- De summis continuorum (1840).
- Gedichte (1840).
- Metaphysik (1841). Google (Oxford)
- Allgemeine Pathologie und Therapie als mechanische Naturwissenschaften (1842). 2nd ed., 1848. Google (Harvard)
- Logik (1843). Google (NYPL) 2nd ed., 1880.
- Ueber den Begriff der Schönheit (1845). Reprint, 1847. Google (Oxford)
- Allgemeine Physiologie des körperlichen Lebens (1851). Google (Harvard)
- Medicinische Psychologie oder Physiologie der Seele (1852). Google (Oxford) Google (UMich)
- Mikrokosmus: Ideen zur Naturgeschichte und Geschichte der Menschheit (1856–64). 2nd ed., 1868–72. 4th ed., 1884–88.
- Volumo 1, 1856. Google (Oxford) Google (UMich)
- Volumo 2, 1858. Google (Oxford) Google (UMich) Google (NYPL)
- Volumo 3, 1864. Google (Oxford) Google (NYPL)
- Streitschriften (1857). Google (Harvard)
- Geschichte der Aesthetik in Deutschland (1868). Google (Oxford)
- System der Philosophie.
- Parto 1. Logik: Drei Bücher (1874). Google (Oxford) Google (UMich) Google (UWisc). 2nd ed., 1880.
- Parto 2. Metaphysik: Drei Bücher (1879). 2nd ed., 1884.
- Geschichte der deutschen Philosophie seit Kant (1882). 2nd ed., 1894. Google (UWisc)
- Grundzüge der Psychologie (1881). Google (Harvard) 2nd ed., 1882. Google (Oxford)
- Grundzüge der Naturphilosophie (1882). Google (Oxford)
- Grundzüge der praktischen Philosophie (1882). 2nd ed., 1884. Google (UCal)
- Grundzüge der Religionsphilosophie (1883). 2nd ed., 1884. Google (Oxford)
- Grundzüge der Logik und Encyclopädie der Philosophie (1883). 2nd ed., 1885. Google (UCal)
- Grundzüge der Metaphysik (1883). Google (Oxford)
- Grundzüge der Aesthetik (1884).
- Kleine Schriften (1885–91).
- Volumo 1, 1885. Google (Oxford) Google (Stanford) Google (UWisc)
- Volumo 2, 1886. Google (Harvard)
- Volumo 3, 1891. Google (UWisc)
Referencoj
[redakti | redakti fonton]- ↑ Hermann Lotze: Thought: logic and language, Stanford Encyclopedia of Philosophy
- ↑ Stanford Encyclopedia of Philosophy. Stanford University. Alirita 30 July 2020.
- ↑ Woodward 2015, p. 74–5.
- ↑ Frederick Beiser, Late German Idealism: Trendelenburg and Lotze, Oxford University Press, 2013, p. 202.
Eksteraj ligiloj
[redakti | redakti fonton]- Rudolf Hermann Lotze (1817–1881) eniro de Nikolay Milkov en la Interreto Encyclopedia de Filozofio
- Karl von Prantl: Lotze, Rudolf Hermann. En: Allgemeine Deutsche Biographie (ADB). Band 19, Duncker & Humblot, Leipzig 1884, S. 288–290.
- Richard Falckenberg: Lotze, Rudolf Hermann. En: Allgemeine Deutsche Biographie (ADB). Band 52, Duncker & Humblot, Leipzig 1906, S. 93–97.