Hibriso
Hibriso (greke: Ὕβρις ) laŭ la moderna senco estas emocio de troa fiereco kaj aroganteco, kiu kunportas punon kaj malvenkon. En la antikva Grekio la signifo de la termino estis iomete malsama, rilate al la evidenta malobservo de la rajtoj de aliaj, kio kaŭzas ĝian humiligon [1] .
En greka mitologio
[redakti | redakti fonton]En la greka mitologio, Hibris estis nimfo, kiu kune kun Hermeso kreis la duondion Pajno.
La klasika signifo
[redakti | redakti fonton]Aristotelo difinis la emocion de la hibriso jene: "La hibriso estas la farado aŭ dirado de aferoj por humiligi sian subjekton, ne por ia gajno diri ilin, sed nur por memkontento. La hibriso ne celas venĝi pasintecon. insultoj; tiu estas venĝo. La Hibriso devenas de la ĝojo de memkontento. Homoj pensas, ke se ili malĝentile traktas aliajn, ilia korno leviĝos." [2]
Por kompreni ĉi tiun difinon, la grekaj konceptoj de honoro kaj honto gravas. Laŭ la opinio de Aristotelo, ago de hibriso estas ago, kiu hontigas sian viktimon pro neniu maljusteco, por plenumi la kontenton de la kriminto.
Hibriso estis krimo en klasika Ateno. La hibrisaj deliktoj inkluzivis diversajn deliktojn, ekzemple tiujn, kiuj nuntempe nomiĝus atenco, seksa perforto, fraŭdo kaj ŝtelo. Du famaj kazoj aperas en la prelegoj de Demosteno. La unua estas kazo, en kiu Medias batis Demostenon en la vizaĝon ĉe teatro (de "Kontraŭ Media"). La dua kazo (de "Kontraŭ Konon"), estas kazo, en kiu akuzito atakis alian homon kaj kriis al li kiel koko; laŭ li la hibriso estis malkaŝita ĉi-kaze pli en la insultaj krioj ol en la atako mem.
Fruaj okazoj de hibriso en la klasika greka literaturo de Homero: ĉe Odiseo kaj liaj homoj en Iliado, kiuj ne agnoskis dankon al la dioj kaj precipe al Pozidono - al la maro pro sia granda venko en Trojo. Tion kaŭzis turmenta vojaĝo meze de la maro, en kiu ĉiuj krom Odiseo (kiun Ateno defendis) estis mortigitaj. Aliokaze kun la impertinentaj svatantoj de Penelopo, ĉe Odiseado, kiuj estis devigitaj pagi ĉe la fino de sia morto, pro sia aroganta trudado en la domon de Odiseo.
La hibriso ofte estas priskribita kiel la eraro (άμαρτία) de la roluloj en la greka tragedio, kaj la kialo de ilia detruo, aŭ ilia nemezo. Sed tragedio reprezentas nur malgrandan proporcion de hibridaj okazoj en greka literaturo; plejofte la hibridoj rilatas al ofendoj inter persono kaj ties amiko. Oni nun scias, ke la grekoj kutime ne pensis pri hibriso kiel religia afero, pro kiu la dioj punis.
Moderna signifo
[redakti | redakti fonton]En la moderna senco, hibriso signifas troan fieron kaj arogantecon. Li estas ligita kun manko de scio pri historio kaj manko de humileco. Estas kutime puno de iu, akuzita pri hibriso, simile al la klasika rilato inter hibriso kaj nemezo en la greka mondo kaj la biblia citaĵo "antaŭ frakturo - geniulo, kaj antaŭ fiasko - alteco".
"Hubris" estas la nomo de la unua parto de la biografio de Adolf Hitler, de Ian Kershaw (la nomo de la dua parto estas "Nemesis").
Vidu ankaŭ
[redakti | redakti fonton]Piednotoj
[redakti | redakti fonton]- ↑ Oxford Classical Dictionary, "hubris," pp. 732-733.
- ↑ Aristotelo Retoriko' 1378 ( Projekto perseus).