Jevgenij Primakov
| Jevgenij Primakov | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| |||||
| Persona informo | |||||
| Евгений Максимович Примаков | |||||
| Naskiĝo | 29-an de oktobro 1929 en Kievo | ||||
| Morto | 26-an de junio 2015 (85-jaraĝa) en Moskvo | ||||
| Mortis per | Hepata kancero  vd
| ||||
| Tombo | Novodeviĉje tombejo vd
| ||||
| Religio | Rusa Ortodoksa Eklezio • ortodoksismo vd | ||||
| Lingvoj | rusa vd | ||||
| Ŝtataneco | Sovetunio Rusio vd
| ||||
| Alma mater | Moscow Institute of Oriental Studies (en)  (–1953)Moscow State University Faculty of Economics (en) (–1956) vd
| ||||
| Partio | Komunista Partio de Sovetunio Fatherland – All Russia (en) vd
| ||||
| Profesio | |||||
| Okupo | politikisto ekonomikisto membro de la ŝtata Dumao ĵurnalisto diplomato arabisto vd
| ||||
| Aktiva en | Moskvo vd | ||||
| |||||
| |||||
| |||||
| vd | Fonto: Vikidatumoj | ||||
Jevgenij Maksimoviĉ PRIMAKOV (ruse Евгений Максимович Примаков; la 29an de oktobero 1929 in Kievo, Ukraina SSR - la 26-an de junio 2015, en Moskvo, Rusio) estis rusa politikisto. De 11-a de septembro 1998 ĝis la 12-a majo 1999 li estis Ĉefministro de Rusio. Li estis, interalie, direktoro de la ekstera spionservo, ministro pri eksteraj aferoj de Rusio.
Primakov estis la lasta Prezidanto de la Supera Soveto de Sovetunio. Kiel ministro pri eksteraj aferoj de Rusio de 1996 ĝis 1998, li ankaŭ respondecis pri ŝanĝado de ekstera politiko de preskaŭ senkondiĉa subteno por Usono al pli naciisma defendo de la interesoj de Rusio [1].
Vivo kaj laboro
[redakti | redakti fonton]Fono
[redakti | redakti fonton]Primakov naskiĝis en Ukrainio, sed kreskis en Tbiliso, Kartvelio. En 1953 li studentiĝis ĉe la Moskva Ŝtata Instituto de Orientaj Studoj kaj daŭrigis sian edukon en Moskva Ŝtata Universitato [2].
Ĵurnalisto kaj KGB-agento 1956-1970
[redakti | redakti fonton]De 1956 ĝis 1970 li laboris kiel ĵurnalisto por sovetia radio kaj estis mezorienta korespondanto de la gazeto Pravda. Ĉe tiu tempo li ofte estis sendita en spionmisiojn al la Proksima Oriento kaj Usono kiel KGB- agento sub la kodnomo MAKSIM [3][4].
La Rusa Akademio de Sciencoj 1970-1989
[redakti | redakti fonton]De 1970 ĝis 1977 li estis vicdirektoro de la Instituto de la Monda Ekonomio kaj Internaciaj Rilatoj ĉe la Rusia Akademio de Sciencoj, kaj de 1985 ĝis 1989 ĝia direktoro [5].
Politika kariero 1989–1991
[redakti | redakti fonton]En 1989, li iĝis prezidanto de unu el la du ĉambroj de la parlamento de Sovetunio. De 1990 ĝis 1991, li estis membro de la kabineto de prezidanto Miĥail Gorbaĉov. Antaŭ la Golfa Milito, li estis la speciala sendito de Gorbaĉov al Irako, kaj havis daŭran kontakton kun Saddam Hussein.
Ŝlosilpozicioj en rusa inteligenteco 1991-1996
[redakti | redakti fonton]Post la malsukcesa puĉo en aŭgusto 1991, Primakov iĝis unua vicprezidanto de la KGB. Li ankaŭ estis direktoro de SVRR de 1991 ĝis 1996.
Ministro por eksteraj aferoj 1996–1998
[redakti | redakti fonton]Kiel ministro pri eksteraj aferoj inter januaro 1996 kaj septembro 1998, li faris nomon por si kiel kontraŭulo de la ekspansio de NATO en la iaman Orientan Blokon. Post 5 monatoj da intertraktado kun NATO ĝenerala sekretario Javier Solana, Rusio tamen subskribis kunlaboran interkonsenton kun NATO la 27-an de majo 1997.
Primakov defendis plurflankajn interkonsentojn kiel alternativon al usona tutmonda hegemonio post la falo de Sovetunio kaj la fino de la Malvarma Milito. Li temigis pliigitan kontakton kun la Proksima Oriento kaj la antaŭaj sovetiaj respublikoj, priskribante Rusion, Ĉinion kaj Baraton kiel "strategian triangulon" (antaŭulo de BRICS) por kontraŭi la potencon de Usono [6]. Ĉi tio estis interpretita kiel alianco por malhelpi revoluciojn en la iamaj sovetiaj respublikoj de Centra Azio.
Ĉefministro 1998-1999
[redakti | redakti fonton]Kiam en septembro 1998 la rusa Dumao malakceptis la proponon de prezidanto Boris Jelcin permesi al Viktor Ĉernomirdin daŭri kiel ĉefministro, la prezidanto turnis sin al Primakov kiel kompromisfiguro kiun ambaŭ povis aprobi.
Ekde tiam, Primakov provis reakiri rusan influon en la Proksima Oriento, tripartan aliancon kun Barato kaj Ĉinio (la t.n Doktorino Primakov) kaj uniigon kun Belorusio, kies prezidanto Lukaŝenko priskribas sin kiel studento de Primakov. Li akuzis Usonon pri tuj kaj amase malsukcesigi ajnan provon, kiom ajn malgrandan, reintegrigi inter la iamaj sovetiaj respublikoj.
Dum la malkapablo de Jelcin plenumi oficon (alkoholproblemoj kaj korĥirurgio), la parlamento donis al ĉefministro Primakov la oficialajn devojn kaj potencojn de fakta vicprezidanto kontraŭ la deziroj de la prezidanto. Ekonomie, li batalis kontraŭ la efikoj de la azia krizo sur Rusio. Rilate eksteran politikon, li protestis kontraŭ la Kosovo-milito en Jugoslavio en 1999 kaj provokis diplomatian skandalon nuligante sian ŝtatviziton al Usono [7].
Kiel ĉefministro, li efektivigis sukcesan impostreformon. Sed lia skeptiko pri Usono ankaŭ kaŭzis rompon kun Eŭropo kaj Usono dum la 1999 invado de NATO de Kosovo, kiu finfine izolis Rusion kiel la defendanto de la antaŭa Jugoslavio. En 1999, li gvidis la rusan delegacion kiu renkontiĝis kun Slobodan Milošević [8].
La 12-an de majo 1999 Jelcin sciigis la eksigon de Primakov kiel ĉefministro, citante la neadekvatan ekonomian situacion de Rusio. Fontoj proksimaj al Jeltsino diris al la amaskomunikilaro ke la prezidanto rigardis Primakov kiel tro proksima al la Komunista Partio. Alia teorio prezentita fare de analizistoj estas ke la kontraŭuloj de Primakov en la medio de la prezidanto (la familio) puŝis por la forigo [9][10]. Lia posteulo estis komence ministro pri internaj aferoj Sergej Stepashin, kaj poste, de aŭgusto 1999, spionestro Vladimir Putin.
Politikaj agadoj post 1999
[redakti | redakti fonton]En februaro kaj marton 2003, li vizitis Irakon kiel speciala sendito por prezidanto Vladimir Putin, kaj tenis babiladojn kun prezidanto Saddam Hussein, en provo malhelpi la Uson-gviditan invadon de Irako en 2003.
En novembro 2004, Primakov atestis kiel defenda advokato por la eksprezidento de Jugoslavio Slobodan Milošević en la proceso kie Milošević estis akuzita je militkrimoj [11].
Referencoj
[redakti | redakti fonton]- ↑ "Obituary: Yevgeny Primakov: Steel and shadows".
- ↑ "Russia's former PM Yevgeny Primakov dies aged 85", BBC, 26 June 2015.
- ↑ Christopher Andrew and Vasili Mitrokhin, The Mitrokhin Archive: The KGB in Europe and the West, Gardners Books (2000), (ISBN 0-14-028487-7)
- ↑ Vadim J. Birstein. The Perversion of Knowledge: The True Story of Soviet Science, Westview Press (2004) (ISBN 0-8133-4280-5)
- ↑ International Think Tank Summit "Primakov Readings" (ru-ru). Alirita 2018-04-25 .
- ↑ The Third Among the Equals. Moscow, New Delhi and Beijing are creating counter-revolutionary union Kommersant 3 June 2005
- ↑ Кросс по минному полю..
- ↑ "Primakov: Milosevic ready in principle to talk peace", CNN, 30 March 1999.
- ↑ "Yeltsin Fires Prime Minister Primakov; Crisis Clouds IMF Loans, Kosovo Pact", The Wall Street Journal, 13 May 1999.
- ↑ Lally, Kathy, "Yeltsin dismisses Primakov", The Baltimore Sun, 13 May 2015.
- ↑ Simons, Marlise, "A Warmer Tone in Court as Milosevic Pursues His Defense", The New York Times, 7 December 2004.