Ĵurasio
| eono | erao | periodo | p | d |
|---|---|---|---|---|
| fanerozoiko | kenozoiko | kvaternaro | 3 | 3 |
| neogeno | 23 | 20 | ||
| paleogeno | 66 | 43 | ||
| mezozoiko | kretaceo | 145 | 79 | |
| ĵurasio | 201 | 56 | ||
| triaso | 252 | 51 | ||
| paleozoiko | permio | 299 | 47 | |
| karbonio | 359 | 60 | ||
| devonio | 419 | 60 | ||
| silurio | 443 | 24 | ||
| ordovicio | 485 | 42 | ||
| kambrio | 541 | 56 | ||
| proterozoiko | 2500 | 1959 | ||
| arĥaiko | 4000 | 1500 | ||
| hadaiko | 4600 | 600 | ||
Ĵurasio [1] estas la dua (meza) epoko de la geologia erao mezozoiko. Tiel nomiĝas ankaŭ la ŝtonaĵ-tavolo, kiu formiĝis en tiu tempo. Ĵurasio, kiu subdividiĝas je liaso (ankaŭ: suba ĵurasio), dogero (meza ĵurasio) kaj malmo (supra ĵurasio), komenciĝis antaŭ proksimume 199 milionoj kaj finiĝis antaŭ proksimume 145 milionoj da jaroj, kiam komenciĝis kretaceo.
Dum ĵurasio aperis vostaj amfibioj, grandkorpaj dinosaŭroj, prabirdoj, flugantaj reptilioj, rampuloj; abundis en la epoko amonitoj kaj maraj rampuloj. Tiam komenciĝis la regado de dinosaŭroj.
Dum frua ĵurasio disrompiĝis la praa kontinentego Pangeo je la partoj Nordameriko, Eŭrazio kaj Gondvano. En malfrua ĵurasio ankaŭ Gondvano dispeciĝis.
La ĵurasia klimato estis varma.
La deveno de la esprimo
[redakti | redakti fonton]La vorto Ĵuraso/ĵurasio origine devenas el la kelta lingvo (ĵor = arbaro). Ĵuraso estas la nomo de montaro en Svislando kaj Francio. Unue Alexander von Humboldt enkondukis en 1795 la esprimon "ĵurasia ŝtonaĵo" por la nomdona kalkŝtonaĵo el la svis-franca Ĵuraso. Poste la esprimon enkondukis Alexandre Brongniart (1829) por karakterizi la geologian ŝtonformacion Ĵurasio.
Referencoj
[redakti | redakti fonton]- ↑ Plena Ilustrita Vortaro 2002 p. 507