Kito Lorenc

Kito Lorenc
Persona informo
Kito Lorenc
Naskiĝo	4-an de marto 1938 (1938-03-04) en Schleife
Morto	24-an de septembro 2017 (2017-09-24) (79-jaraĝa) en Bautzen
Mortis per	Apopleksio vd
Tombo	Alter Friedhof (en) vd
Lingvoj	suprasoraba • germana • soraba vd
Loĝloko	Wuischke/Wuježk vd
Ŝtataneco	Germanio Germana Demokratia Respubliko vd
Familio
Gefratoj	Michael Lorenz (en) vd
Parencoj	Jakub Lorenc-Zalěski (en) (avo) vd
Profesio
Okupo	verkisto poeto tradukisto dramaturgo vd
Laborkampo	Soraba literaturo vd
Honorigoj Honorigoj (1991)  Heinrich Mann Prize (en) (1990)  Ćišinski award (en) (1962, 1968)  Premio Literario der Domowina (gl) vd
Membrecoj Membrecoj Sächsische Akademie der Künste (en) vd
vd	Fonto: Vikidatumoj

Kito LORENC ( V.-Lusatian Kito Lorenc, 4-a de marto 1938, Slepo, Germanio  - 24-a de septembro 2017) estas luzacia verkisto, eseisto, tradukisto, rakontisto kaj fabelisto. Li verkis en la supra soraba kaj germana lingvo. Membro de la Saksa Akademio de Arto. Nepo de la Luzacia verkisto Jakub Lorenc-Zaleski.

Vivo

Naskiĝis la 4-an de marto 1938 en la Luzacia vilaĝo Slepo. De 1952 ĝis 1956 li studis en internulejo en Cottbus. De 1956 ĝis 1961 li studis slavajn studojn en Leipzig. De 1961 ĝis 1972 li laboris kiel juniora esploristo pri la Instituto de Sorabaj Etnaj Studoj en Bautzen. De 1972 ĝis 1979 li laboris kiel dramisto ĉe la Ŝtata Ensemblo de Serba Popola Kulturo.

La 18-an de decembro 2008, li ricevis honoran sciencan doktorecon de doktoro pri scienco de la Fakultato de Lingvistiko, Literaturo kaj Kulturaj Studoj de la Teknika Universitato de Dresdeno.

Verkado

La ampleksa verko de Kito Lorenc inkludas ne nur literaturajn verkojn sed ankaŭ redakcian laboron, tradukojn kaj sciencajn skribaĵojn. Li publikigis dum sia tuta vivo en la soraba kaj la germana. La volumo “Nowe časy – nowe kwasy” unue estis eldonita en 1961, kiu ĉefe enhavas poemojn el liaj studentaj tempoj. En 1967 li prezentis sian volumon “ Struga. Wobrazy našeje krajiny. Bildoj de Pejzaĝo", kiu presigas la suprasorabajn kaj germanajn versiojn de la kolektitaj poemoj unu apud la alia, antaŭas la programan eseon "Struga - konfesija"/"Struga - Konfeso". Jen li komentas la nunan situacion de la soraba kulturo en GDR kaj diras:

“Štož smy so jako Serbja stali, štož smy a štož budźemy – buchmy, smy a budźemy z NDR, we njej, přez nju. Ale štož bě serbskemu basnikej Jurjej Brězanej před 18 lětami skónčny wuslědk w cylu dołheho pytanja, wone 'Sym namakał swoju... wotčinu', al móžeše našeše našem puže swoju. Bohudźak njemějachu Serbja ani lóšta ani składnosće, so jako idyliska myjeńšina před pozadkom powabneje krajiny přitulnje wusydnyć w tutej swojej prěnjej wótčinje, takrjej swojej prěnjej wótčinje, takrčinje, takrějějě, jako takrějějěsě, jako takrějach towjenje wotpowědnych folklorizowacych spěwančkow k tajkemu dwělomnemu, ponižacemu, anachronistiskemu předewzaću. Ně, hnydom Serbow přeja demokratiske a socialistiske přetworjenje tutoho kraja, woni dachu jemu dobry podźěl jónkróćneje swojoraznosće, činja jo runje w tučasnej, dych wotražowacej, ludźi a žužušja přižućej industrial icy diferencowaniše, bohatše na kampfach, pisaniše.”   “Kio ni fariĝis, estas kaj estos kiel soraboj – ni estis, estas kaj estos kun GDR, en ĝi, per ĝi. Sed tio, kion diris la soraba poeto Jurij Brězan antaŭ 18 jaroj, estis la fina rezulto de longa serĉado, ke 'mi trovis ĝin... mia patrujo', povis esti nur la komenco de nia vojaĝo. Dank' al Dio la soraboj havis nek la deziron nek la ŝancon komfortigi sin kiel idilia minoritato antaŭ ĉarma pejzaĝo en ĉi tiu, sia unua patrujo, kiel turisma vidindaĵo, se tiel diri, kaj tiel iliaj verkistoj estis ŝparitaj de turni la folkloraj gitarkantoj en tian dubindan, degradan, anakronisman klopodon. Ne, la soraboj tuj kaptis sin en la demokratia kaj socialisma transformo de tiu ĉi lando, donis al ĝi multe de sia nekonfuzebla individueco kaj faris ĝin pli diferencigata, konfliktanta kaj bunta, precipe en la nuna impresa industriigo de Luzacio, kiu konfuzas homojn, lingvojn kaj kutimojn."

Sekvas la volumoj de poezio "Kluče a puće" [Ŝlosiloj kaj Vojetoj] (1971) kaj "Tera firmiĝo" (1973). Krom aliaj poemoj, ĉi-lasta kunigas ankaŭ germanlingvajn tradukojn el “Kluče a puće” kaj ankaŭ la germanlingvajn versiojn de la poemoj kaj la eseon el “Struga”.

De 1969 ĝis 1976, Lorenc ankaŭ gvidis la Kružk serbskich młodych awtorow (Rondo de Sorbaj Junaj Aŭtoroj) kaj tiel antaŭenigis novan generacion de sorabaj poetoj. Lorenc ankaŭ konservis proksimajn personajn kaj artajn kontaktojn kun la tielnomita Saksa Skolo de Poezio, grupo de verkintoj kiuj ludis ŝlosilan rolon en formado de GDR-poezio en la 1960-aj jaroj kaj 1970-aj jaroj.

En 1981, Lorenc respondecis pri la “Soraba Legolibro/Serbska čitanka”, en kiu li kompilis tekstojn el la soraba literaturo de ĝiaj komencoj ĝis la nuntempo, tradukante la plimulton al la germana kaj mem komentante ilin.  La socie kritika dimensio de lia laboro iĝis ĉiam pli klara dum la 1980-aj jaroj kaj kulminis per la kolekto de poemoj "Gegen den großen Popanz", kiu ankaŭ enhavas "Kleinen Weggefährten durch den Winter", komence publikigita kiel samizdato.

Post la falo de komunismo, Lorenc kaj Johann P. Tammen publikigis “El alimondaj vilaĝoj. Nuntempa Soraba Literaturo” kaj denove disponigis soraban literaturon en germana traduko. La volumo enhavas interalie poezion de Róža Domašcyna kaj prozon de Angela Stachowa. Ilustraĵojn kontribuis Iris Brankačk, Maja Nagel kaj Božena Nawka-Kunysz. Lorenc estas la redaktoro de “La Maro. La insulo. "La Ŝipo" (2004). Lia lasta germanlingva volumo de poezio, "Windei en la Akvotrombo de la Glacia Sanktulo", estis publikigita en librovendejoj en 2015, kaj lia lasta sorabalingva volumo, "Zymny kut", estis publikigita fare de Domowina-Verlag en 2016.

Ne nur la kolektitaj verkoj publikigitaj de Lorenc montras lian ampleksan traduklaboron. Li ankaŭ kompletigas siajn volumojn "Suki w zakach" (1998), "Podomk" (2010) kaj "Zymny kut" kun tradukoj de Johann Wolfgang Goethe, Maksim Tank, Ludvik Kundera, Karl Jaromír Erben kaj multaj aliaj poetoj en la soraban. Krome, li kontinue okupiĝas pri literaturo sur scienca nivelo, ekz. B. en studoj pri Jan Lajnert aŭ Johannes Bobrowski.

Verkaro

• “Nowe časy - nowe kwasy”, fabeloj, 1962;
• “Swĕtło, prawda, swobodnosć”, Antologija serbskeho basnjenja, 1963;
• “Po pućach časnikarki”, traduko el la malaltsoraba poemaro de Mina Witkoyc, 1964;
• “Serbske fabule”, traduko el la malaltsoraba verko de Gandri Seiler, 1966;
• " Struga. Bilder einer Landschaft", Verszyklus, sorbisch-deutsch, 1967;
• “Der betresste Esel”, fabeloj, traduko el la malaltsoraba verko de Gandri Seiler, 1969;
• Poesiealbum 143, 1979;
• “Sorbisches Lesebuch/Serbska čitanka”, antologio, 1981;
• "Die Rasselbande im Schlamassellande", infanlibro, 1983;
• Wortland, 1984;
• "Flurbereinigung", fabeloj, 1988;
• "Gegen den grossen Popanz", fabeloj, 1990;
• "Achtzehn Gedichte der Jahre 1990—2002" ;
• "Aus jenseitigen Dörfern", antologio, 1992;
• "An einem schönbemalten Sonntag", fabeloj, 2000;
• "Die Unerheblichkeit Berlins", kantoteksto, 2000;
• "Zungenblätter", 2002;
• Das Meer Die Insel Das Schiff, antologio, 2004;
• "Die wendische Schiffahrt", 2004;
• "Kepsy-barby / Fehlfarben", fabeloj, 2005;
• " Serbska poezija ", 2008.