Komuna lingvo (2000)
La Komuna lingvo (<omunleng aŭ Comunleng) estas kreita en jaro 2000 de anonimulo surbaze eŭropaj lingvoj. Ĝi estas kompromisplanlingvo inter Esperanto kaj Interlingua.
Gramatiko
[redakti | redakti fonton]Alfabeto kaj prononco
[redakti | redakti fonton]La alfabeto havas 22 literojn:
a, b, <, d, e, f, g, h, i, j, l, m, n, o, p, r, s, t, u, v, x, z.
La vokaloj havas la saman valoron kiel Esperanto, la j havas sonon /ĵ/, la x oni prononcu kiel en portugala lingvo, (Ŝajne ĝi havas sonon /ŝ/), la < sonas /k/.
Por skribi kelkajn fremdajn nomojn oni uzas la q je /ĥ/, la ü kaj la ö, kiel en la germana, la ë por la e "senvoĉa" franca, kaj la ñ kiel en la hispana.
La forta silabo estas ĉiam antaŭ la lasta konsonanto de la RADIKO de la vorto.
Ekzemple: telefon, juni, en faian, la forta silabo estas la a, ĉar la radiko estas fa.
Morfologio
[redakti | redakti fonton]- La nedefina artikolo estas un. La difinita estas ul aŭ lu laŭvole, ĝia pluralo estas uls o lus. La artikoloj kaj prepozicioj kombiniĝas: a + ul = al, de + ul = dul, a + lus = als aŭ as, a + un = an (laŭvole), de + lus = duls aŭ dus.
- Substantivo ne havas gramatikan genron.
- La pluralon oni faras metante -s aŭ -es al substantivoj. La adjektivo ne varias.
- La genitivo oni faras per -(e)z: Peterz teorem (la teoremo de Peter).
| jes,ne | kun, sen | antaŭ, poste | por, per | malgranda, granda | malmulta, multa, tre | nova, malnova/olda | kaj, aŭ | hieraŭ, hodiaŭ, morgaŭ |
| ia, no | met, sen | for, pos | fur, per | pi<, gran | po, mult, zer | nou, ald | e, o | ier, hoi, moran |
Koloroj: <olors: rouj, blau, iel, gruin, oranj, violet, uait, xuart, braun, grais (ĉiuj kun diftongoj)
Nombroj: numers: nul (0), un (1), do (2), tri (3), fir (4), faf (5), ses (6), set (7), oit (8), nov (9), des (10), desun (11), desdo (12) … deses (16)… doan (20), trian (30), sent (100), mil (1000), million (1 000 000) … mil nov sent novan nov (1999).
Semajntagoj: dais dul vi<: lundai, marsdai, mercurdai, jovidai, venusdai, saturndai, soldai.
Monatoj : menses: januar, februar, marx, april, mai, juni, juli, august, setember, oitober, november, desember.
Familio: familie: pater (patro), mader (patrino), <ind (infano), son = filio (filio), dorter = filia (filino), bruder = frato (frato), sester = sora (fratino), on <el = tio (tío), tante = tia (tía), <usin(o, a, e) (kuz(in)o), home (viro), fema (virino), <indo (knabo), <inda (knabino) , bebi (bubo).
| Kiam ? | ĉiam | neniam | iam | iam ajn | denove | ofte | nun |
| uen ? | aluen | nouen | somuen | eniuen | oteruen | multuen="ofe" | nu="ora" |
| kie ? | ĉie | nenie | ie |
ie ajn |
alie | en multaj lokoj | ĉi tie, tie | |
| ov ? | alov | neov | somov | eniov | oterov | multov | hir, der |
| Kio ? | ĉio | nenio | io | io ajn | alio | multaj aferoj | ĉi tio |
| ua ? | alua="ale" | noua | somua (ua) | eniua | oterua | multua | dizua |
| Kiu ? | ĉiuj | neniu | iu | alia persono | multaj homoj | li, ŝi, tiu homo | |
| <i ? | alon="ales" | neon | somon (on) | enion | oteron | multon | il, ela, dizon |
Personaj pronomoj:
| nominativo | akuzativo | dativo | genitiv<o/TH> | poseda |
|---|---|---|---|---|
| I | mi | me | mai | main |
| tu | ti | te | tai | tain |
| il | loi | loe | sai | sain |
| ela | lai | lae | zai | zain |
| el, it | li | le | xai | xain |
| si | se | |||
| nos | noi | nue | nozer | nozen |
| vos | voi | vue | vozer | vozen |
| ils | lois | loes | ozer | ozen |
| elas | lais | lois | azer | azen |
| els | lis | les | ezer | ezen |
| its | lis | les | izer | izen |
| U,Us | oi | ue | uzer | uzen |
Estas du konjugaciaj tipoj al ĉiuj verboj, unu simila al Esperanta, alia simila al de latinidaj lingvoj. Oni povas elekti ilin laŭvole. Tio montras ke la projekto ankoraŭ ne estas provita.
Ekzemplo de konjungacio verbo manj (manĝi):
| indikativo (reala) | subjunktivo (nereala) | ||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| prezento | preterito | futuro | perfekta prezento | perfekta preterito | perfekta futuro | imperativo | prezento | preterito | futuro | ||
| manje | manjae | manjoe | have manjed | hava manjed | havo manjed | manjie | manjue | manjuae | manjuoe | ||
| manjes | manjaes | manjos | haves manjed | havas manjed | havos manje | manjis | manjus | manjuas | manjuos | ||
| manj | manja | manjo | hav manjed | hava manjed | havo manjed | manji | manju | manjua | manjuo | ||
| manjem | manjam | manjom | havem manjed | havam manjed | havom manjed | manjim | manjum | manjuam | manjuom | ||
| manjet | manjat | manjot | havet manjed | havat manjed | havot manjed | manjit | manjut | manjuat | manjuot | ||
| manjen | manjan | manjon | haven manjed | havan manjed | havo manjed | manjin | manjun | manjuan | manjuon | ||
| s<andinav <onjugasi | |||||||||||
| .. manj | .. manja | .. manjo | .. hav manjed | .. hava manjed | .. havo manjed | ..manji | .. manju | .. manjua | .. manjuo | ||
Sintakso
[redakti | redakti fonton]- Normala vortordo estas Subjekto + Verbo + Objekto.
- La neon oni faras per no antaŭ (forta neo) aŭ per net poste (malforta neo) la verbo: no have (mi ne havas) aŭ have net. Ne estas duobla neo.
- Oni ne metas artikolon antaŭ genitivo: bu<(e)z titel (la titolo de l' libro).