La Literaturo de Brazilo ekaperis en Esperanto en 1899, dek du jarojn post la publikigo de la Unua Libro, per la traduko de la rakonto La miozoto, de Rosália Sandoval, fare de Caetano Coutinho por aldono de L'Espérantiste (Aŭgusto-Septembro, 1899). La Kolomboj, poeziaĵo de Raymundo Correia en traduko de Samuel Meyer, verŝajne estis la unua brazila poeziaĵo tradukita en Esperanton, aperinta en 1900, ankaŭ en suplemento de L'Esperantiste (Majo, 1900).
En tiuj unuaj jaroj tradukoj de rakontoj kaj poeziaĵoj daŭre aperis en la aldonoj kaj suplementoj de L'Espérantiste kaj iom poste ankaŭ en la revuo Lingvo Internacia kaj ties aldonoj. La Brazila Revuo Esperantista, kreita en aprilo 1907, ankaŭ estis pionira pri aperigo de verkaĵoj de la brazila literaturo en Esperanton.
Dum la 20-a jarcento, jam en la unuaj jardekoj, grave rolis la eldonejo de la Brazila Spiritisma Federacio, kiam tiam komenciĝis ĝia agado favore al Esperanto precipe pere de Ismael Gomes Braga kaj kiu forte daŭris ĝis la komenco de la 21-a jarcento. Meze de la 20-a jarcento estis tre fruktodona la agado de la Brazila Esperanto-Ligo kaj de la Kultura Kooperativo de Esperantistoj, ekz-e kiam aperis en 1953 la Antologio de Brazilaj Rakontoj. Fine de tiu jarcento elstaris alia eldonejo, Fonto, kiu laboris favore ne nur al la brazila, sed al la tutmonda literaturo.
Komence de la 21-a jarcento la aktiveco favore al la brazila literaturo aperonta en Esperanto signife mildiĝis, sed daŭris per gravaj eldonaĵoj. La eldonejo Oportuno ekestiĝis kiel taŭga rimedo, sed iom post la aperigo de unuaj titoloj ĉesis ties eldona agado. Menciindas aperigo de tradukoj el Machado de Assis fare de Francisco Wechsler kaj Paulo Sérgio Viana. Pluraj tradukintoj laŭ modelo de Oportuno ekprovis sendependan eldonadon. Kunlabore kun tradukantoj, en oktobro 2007 la elektronika revuo La Karavelo ankaŭ ekaperigis brazilajn literaturaĵojn en Esperanto. En tiu sama jaro oni publikigis la antologion Brazila Esperanta Parnaso, eble la plej grava eldonaĵo pri brazila poeziaĵo en Esperanto kaj konsiderinda verko pri la esperanta literaturo mem.
Nuntempe oni jam povas legi en Esperanto kelkajn el la plej gravaj aŭ famaj brazilaj aŭtoroj, inter ili Machado de Assis, Castro Alves, Graciliano Ramos, Guimarães Rosa, Jorge Amado kaj Paulo Coelho, tamen kompreneble ankoraŭ mankas multaj nomoj kaj multaj verkoj, multaj el ili pro kopirajtaj bariloj.
La partopreno de la brazila literaturo en Esperanto okazis unue per traduko de rakontoj kaj poeziaĵoj kaj poste per traduko de romanoj kaj aliaj literaturaĵoj. La ĉi-suba tabelo organizadas tiujn tradukojn sendepende de la libroj, en kiuj ili aperis. Apud ĉiu traduko-titolo sekvas la originala titolo, la aŭtoro, la tradukinto, la verko-tipo, la eldonjaro, kiu estas la jaro en kiu la verkaĵo aperis unuafoje esperantlingve, kaj la eldonaĵo aperiginta ĝin (se ne memstara eldono). La tabelo permesas organizi ĉiun kolumnon laŭ alfabet-numera ordo.
| Esperanta titolo
|
Originala titolo
|
Aŭtoro
|
Tradukinto
|
Tipo
|
Eldonjaro
|
Eldonaĵo
|
| La miozoto
|
A miosótis (?)
|
Rosália Sandoval
|
Caetano Coutinho
|
Rakonto
|
1899
|
Aldono de L'Espérantiste, Aŭgusto-Septembro
|
| La tri gutoj
|
As três gotas
|
Coelho Neto
|
João A. Avellar
|
Rakonto
|
1899
|
Aldono de L'Espérantiste, Decembro
|
| La kolomboj
|
As pombas
|
Raimundo Correia
|
Samuel Meyer
|
Poezio
|
1900
|
Suplemento de L'Espérantiste, Majo
|
| Kanto de l' ekzilo
|
Canção do exílio
|
Gonçalves Dias
|
F. V. Lorenz
|
Poezio
|
1907
|
Brazila Revuo Esperantista, n-ro 1, Aprilo
|
| Amo per Proverboj
|
Amor por Anexins
|
Artur Azevedo
|
Alberto Couto Fernandes
|
Teatro
|
1920
|
|
| La vidvineto
|
A viuvinha
|
José de Alencar
|
L. C. Porto Carreiro Neto
|
Romano
|
1942
|
|
| Apologo
|
Apólogo
|
Machado de Assis
|
Alcebíades Correia Pais
|
Rakonto
|
1953
|
Antologio de Brazilaj Rakontoj
|
| Heredaĵoj
|
Heranças
|
Aluísio Azevedo
|
Aristóteles Juvenal de Faria Alvim
|
Rakonto
|
1953
|
Antologio de Brazilaj Rakontoj
|
| Katimbau
|
Catimbau
|
Humberto de Campos
|
Rosa Malheiro de Sousa
|
Rakonto
|
1953
|
Antologio de Brazilaj Rakontoj
|
| La krimo
|
O crime
|
Olavo Bilac
|
Carlos Domingues
|
Rakonto
|
1953
|
Antologio de Brazilaj Rakontoj
|
| La norvegoj ĉe Sabiaguaba
|
Os noruegueses do Sabiaguaba
|
Gustavo Barroso
|
Osvaldo Leite de Moraes
|
Rakonto
|
1953
|
Antologio de Brazilaj Rakontoj
|
| La velkinta floro
|
Flor seca
|
Medeiros e Albuquerque
|
Débora do Amaral Malheiro
|
Rakonto
|
1953
|
Antologio de Brazilaj Rakontoj
|
| Petro, la barkisto
|
Pedro barqueiro
|
Afonso Arinos
|
Geraldo Mattos
|
Rakonto
|
1953
|
Antologio de Brazilaj Rakontoj
|
| La protokolo
|
O protocolo
|
Machado de Assis
|
Maria Aveleza de Souza
|
Teatro
|
1958
|
Teatro (kvar komedioj)
|
| Leciono pri botaniko
|
Lição de botânica
|
Machado de Assis
|
Débora do Amaral Malheiro
|
Teatro
|
1958
|
Teatro (kvar komedioj)
|
| Ne konsultu kuraciston
|
Não consultes médico
|
Machado de Assis
|
Antônio Caetano Coutinho
|
Teatro
|
1958
|
Teatro (kvar komedioj)
|
| Preskaŭ ministro
|
Quase ministro
|
Machado de Assis
|
Henerik Kocher
|
Teatro
|
1958
|
Teatro (kvar komedioj)
|
| La libro kaj Ameriko
|
O livro e a América
|
Castro Alves
|
Leopoldo Knoedt
|
Poezio
|
1959
|
Elektitaj poemoj
|
| Hebreino
|
Hebreia
|
Castro Alves
|
Leopoldo Knoedt
|
Poezio
|
1959
|
Elektitaj poemoj
|
| Kiu donas al povruloj, pruntas al Dio
|
Quem dá aos pobres, empresta a Deus
|
Castro Alves
|
Leopoldo Knoedt
|
Poezio
|
1959
|
Elektitaj poemoj
|
| Ahasvero kaj la geniulo
|
Ahasverus e o gênio
|
Castro Alves
|
Leopoldo Knoedt
|
Poezio
|
1959
|
Elektitaj poemoj
|
| Juneco kaj morto
|
Mocidade e morte
|
Castro Alves
|
Leopoldo Knoedt
|
Poezio
|
1959
|
Elektitaj poemoj
|
| Sub tegmine fagi
|
Sub tegmine fagi
|
Castro Alves
|
Leopoldo Knoedt
|
Poezio
|
1959
|
Elektitaj poemoj
|
| L'adiaŭo de Tereza
|
O adeus de Teresa
|
Castro Alves
|
Leopoldo Knoedt
|
Poezio
|
1959
|
Elektitaj poemoj
|
| La reveno de printempo
|
A volta da primavera
|
Castro Alves
|
Leopoldo Knoedt
|
Poezio
|
1959
|
Elektitaj poemoj
|
| Bonan nokton
|
Boa noite
|
Castro Alves
|
Leopoldo Knoedt
|
Poezio
|
1959
|
Elektitaj poemoj
|
| Dormantino
|
Adormecida
|
Castro Alves
|
Leopoldo Knoedt
|
Poezio
|
1959
|
Elektitaj poemoj
|
| Tragedio sur maro (La negristoŝipo)
|
Tragédia no mar (O navio negreiro)
|
Castro Alves
|
Leopoldo Knoedt
|
Poezio
|
1959
|
Elektitaj poemoj
|
| Dio rekompencu vin
|
Deus lhe pague
|
Joracy Camargo
|
S. Peixoto
|
Teatro
|
1959
|
|
| Internacia kongreso de l' timo
|
Congresso internacional do medo
|
Carlos Drummond de Andrade
|
Roberto Passos Nogueira
|
Poezio
|
1972
|
Vojo kaj vorto
|
| Meze de l' vojo
|
No meio do caminho
|
Carlos Drummond de Andrade
|
Roberto Passos Nogueira
|
Poezio
|
1972
|
Vojo kaj vorto
|
| Teksante la matenon
|
Tecendo a manhã
|
João Cabral de Melo Neto
|
Roberto Passos Nogueira
|
Poezio
|
1972
|
Vojo kaj vorto
|
| La ovo de kokino (III)
|
O ovo de galinha (III)
|
João Cabral de Melo Neto
|
Roberto Passos Nogueira
|
Poezio
|
1972
|
Vojo kaj vorto
|
| Horloĝo
|
Relógio
|
Oswald de Andrade
|
Roberto Passos Nogueira
|
Poezio
|
1972
|
Vojo kaj vorto
|
| Ditirambo
|
Ditirambo
|
Oswald de Andrade
|
Roberto Passos Nogueira
|
Poezio
|
1972
|
Vojo kaj vorto
|
| Iracema
|
Iracema
|
José de Alencar
|
Benedito Silva
|
Romano
|
1974
|
|
| La morto kaj la morto de Kinkas Akvobleko
|
A morte e a morte de Quincas Berro D'Água
|
Jorge Amado
|
Geraldo Pádua
|
Novelo
|
1984
|
|
| La Bagasejo
|
A bagaceira
|
José Américo de Almeida
|
Geraldo Mattos
|
Romano
|
1985
|
|
| Kanaano
|
Canaã
|
Graça Aranha
|
Caetano Coutinho
|
Romano
|
1987
|
|
| La alienisto
|
O alienista
|
Machado de Assis
|
Paulo Sérgio Viana
|
Rakonto
|
1997
|
|
| Inocenta
|
Inocência
|
Alfredo d'Escragnolle Taunay
|
Geraldo Pádua
|
Romano
|
1997
|
|
| Joĉjo Mulato
|
Juca Mulato
|
Menotti del Picchia
|
Geraldo Mattos
|
Poezio
|
1997
|
|
| La maskoj
|
As máscaras
|
Menotti del Picchia
|
Geraldo Mattos
|
Teatro
|
1997
|
|
| Vivoj sekaj
|
Vidas secas
|
Graciliano Ramos
|
Leopoldo Knoedt
|
Romano
|
1997
|
|
| La homo, kiu scipovis la javan lingvon
|
O homem que sabia javanês
|
Lima Barreto
|
Paulo Sérgio Viana
|
Rakonto
|
2003
|
|
| La maljuna kontrabandistino
|
A velha contrabandista
|
Stanislaw Ponte Preta
|
Paulo Sérgio Viana
|
Rakonto
|
2004
|
|
| Brakoj
|
Uns braços
|
Machado de Assis
|
Paulo Sérgio Viana
|
Rakonto
|
2005
|
La divenistino kaj aliaj rakontoj
|
| Kokomeso
|
Missa do galo
|
Machado de Assis
|
Paulo Sérgio Viana
|
Rakonto
|
2005
|
La divenistino kaj aliaj rakontoj
|
| La divenistino
|
A cartomante
|
Machado de Assis
|
Paulo Sérgio Viana
|
Rakonto
|
2005
|
La divenistino kaj aliaj rakontoj
|
| Rakonto pri lernejo
|
Conto de escola
|
Machado de Assis
|
Paulo Sérgio Viana
|
Rakonto
|
2005
|
La divenistino kaj aliaj rakontoj
|
| Rakonto pri vergo
|
O caso da vara
|
Machado de Assis
|
Paulo Sérgio Viana
|
Rakonto
|
2005
|
La divenistino kaj aliaj rakontoj
|
| La miraklo
|
O milagre
|
Stanislaw Ponte Preta
|
Paulo Sérgio Viana
|
Rakonto
|
2004
|
|
| Postmortaj rememoroj de Brás Cubas
|
Memórias póstumas de Brás Cubas
|
Machado de Assis
|
Paulo Sérgio Viana
|
Romano
|
2006
|
1-a eldono, Oportuno; 2-a eldono, EASP,2019
|
| Dom Casmurro
|
Dom Casmurro
|
Machado de Assis
|
Paulo Sérgio Viana
|
Romano
|
2007
|
1-a eldono, Oportuno; 2-a eldono, EASP,2019
|
| La alkemiisto
|
O alquimista
|
Paulo Coelho
|
Carlos Valle
|
Romano
|
2007
|
|
| La atendata trajno
|
O trem de ferro
|
Abel Pereira
|
Aloísio Sartorato
|
Poezio
|
2007
|
Brazila Esperanta Parnaso
|
| Vivo kaj arto
|
A vida e a arte
|
Abel Sidney
|
Aloísio Sartorato kaj Neide Barros Rego
|
Poezio
|
2007
|
Brazila Esperanta Parnaso
|
| Troboj, elektitaj
|
Trovas, escolhidas
|
Adelmar Tavares
|
J. B. Mello e Souza
|
Poezio
|
2007
|
Brazila Esperanta Parnaso
|
| Amantoj, kiel mi
|
Os amantes
|
Affonso Romano de Sant'Anna
|
Neide Barros Rego
|
Poezio
|
2007
|
Brazila Esperanta Parnaso
|
| Rakonto pri Karmena
|
A história de Carmen
|
Alberto de Oliveira
|
Sylla Chaves
|
Poezio
|
2007
|
Brazila Esperanta Parnaso
|
| Du animoj
|
Duas almas
|
Alceu Wamosy
|
Benedicto Silva
|
Poezio
|
2007
|
Brazila Esperanta Parnaso
|
| Mi ne fariĝos polvo
|
Eu nunca serei pó
|
Alda Pereira Pinto
|
Sylla Chaves
|
Poezio
|
2007
|
Brazila Esperanta Parnaso
|
| Ismalja
|
Ismália
|
Alphonsus de Guimaraens
|
Leopoldo Knoedt
|
Poezio
|
2007
|
Brazila Esperanta Parnaso
|
| La katedralo
|
A catedral
|
Alphonsus de Guimaraens
|
Leopoldo Knoedt
|
Poezio
|
2007
|
Brazila Esperanta Parnaso
|
| Se l' morgaŭ finus min
|
Se eu morresse amanhã
|
Álvares de Azevedo
|
Leopoldo Knoedt
|
Poezio
|
2007
|
Brazila Esperanta Parnaso
|
| La knabino volas scii
|
A garota quer saber
|
Álvaro Moreyra
|
Sylla Chaves
|
Poezio
|
2007
|
Brazila Esperanta Parnaso
|
| Mia fenestro
|
Janela da paz
|
André Varella
|
Aloísio Sartorato
|
Poezio
|
2007
|
Brazila Esperanta Parnaso
|
| Brazila Brazilo, elprenoj
|
Brasil brasileiro, trechos
|
Aníbal Albuquerque
|
Neide Barros Rego, Sylla Chaves, adaptis
|
Poezio
|
2007
|
Brazila Esperanta Parnaso
|
| Preĝo al la tero
|
Oração à terra
|
Antônio Carlos Pereira
|
Josenilton do Nascimento
|
Poezio
|
2007
|
Brazila Esperanta Parnaso
|
| Neniu amas min
|
Ninguém me ama
|
Antônio Maria
|
Sylla Chaves
|
Poezio
|
2007
|
Brazila Esperanta Parnaso
|
| Iru, bovisto
|
Boiadeiro
|
Armando Cavalcanti
|
Sylla Chaves
|
Poezio
|
2007
|
Brazila Esperanta Parnaso
|
| Terura dramo
|
Impressões de teatro
|
Artur de Azevedo
|
J. B. Mello e Souza
|
Poezio
|
2007
|
Brazila Esperanta Parnaso
|
| Mia fianĉino
|
Minha noiva
|
Artur Azevedo
|
Sylla Chaves
|
Poezio
|
2007
|
Brazila Esperanta Parnaso
|
| Akvarelo de Brazil', elprenoj
|
Aquarela do Brasil, trechos
|
Ary Barroso
|
Tarcísio Lima
|
Poezio
|
2007
|
Brazila Esperanta Parnaso
|
| Kanto de l' rivero
|
Chuá, chuá
|
Ary Pavão
|
Sylla Chaves
|
Poezio
|
2007
|
Brazila Esperanta Parnaso
|
| Tuj, tuj, balono
|
Cai, cai, balão
|
Assis Valente
|
Sylla Chaves
|
Poezio
|
2007
|
Brazila Esperanta Parnaso
|
| La vojo tra la parko
|
O caminho do parque
|
Augusta Campos
|
Neide Barros Rego
|
Poezio
|
2007
|
Brazila Esperanta Parnaso
|
| Troboj, elektitaj
|
Trovas, escolhidas
|
Augusta Campos
|
Sylla Chaves
|
Poezio
|
2007
|
Brazila Esperanta Parnaso
|
| La ideo
|
A ideia
|
Augusto dos Anjos
|
Sylla Chaves
|
Poezio
|
2007
|
Brazila Esperanta Parnaso
|
| Malpleno
|
Vazio
|
Augusto Frederico Schmidt
|
Paulo Sérgio Viana
|
Poezio
|
2007
|
Brazila Esperanta Parnaso
|
| Momento
|
Momento
|
Augusto Frederico Schmidt
|
Paulo Sérgio Viana
|
Poezio
|
2007
|
Brazila Esperanta Parnaso
|
| Eta preĝejo
|
Pequena igreja
|
Augusto Frederico Schmidt
|
Paulo Sérgio Viana
|
Poezio
|
2007
|
Brazila Esperanta Parnaso
|
| Sufiĉas jam
|
Não posso mais
|
Augusto Frederico Schmidt
|
Paulo Sérgio Viana, Sylla Chaves
|
Poezio
|
2007
|
Brazila Esperanta Parnaso
|
| Nokturno
|
Noturno
|
Augusto Frederico Schmidt
|
Sylla Chaves
|
Poezio
|
2007
|
Brazila Esperanta Parnaso
|
| La homo; la vojaĝoj
|
O homem; as viagens
|
Carlos Drummond de Andrade
|
Aloísio Sartorato
|
Poezio
|
2007
|
Brazila Esperanta Parnaso
|
| La vitralo
|
O vitral
|
Osman Lins
|
Francisco Wechsler
|
Rakonto
|
2007
|
Brazila Esperantisto, n-ro 331, Novembro
|
| La koro
|
O coração
|
Castro Alves
|
Roger Gotardi
|
Poezio
|
2008
|
|
| La maljuna Limo
|
O velho Lima
|
Artur Azevedo
|
Roger Gotardi
|
Rakonto
|
2008
|
|
| La monujo
|
A carteira
|
Machado de Assis
|
Vitor Luiz Rigoti dos Anjos
|
Rakonto
|
2008
|
Brazila Esperantisto, n-ro 333, Decembro
|
| Man-ĉe-mane
|
Mãos dadas
|
Carlos Drummond de Andrade
|
Rafael Lins
|
Poezio
|
2008
|
Momenton!, n-ro 11
|
| Vastaj emocioj kaj neperfektaj pensoj
|
Vastas emoções e pensamentos imperfeitos
|
Rubem Fonseca
|
Rogério Ferreira
|
Romano
|
2010
|
|
| La sekreta kaŭzo
|
A causa secreta
|
Machado de Assis
|
Francisco Wechsler
|
Rakonto
|
2011
|
La sekreta kaŭzo kaj aliaj rakontoj
|
| La spegulo
|
O espelho
|
Machado de Assis
|
Francisco Wechsler
|
Rakonto
|
2011
|
La sekreta kaŭzo kaj aliaj rakontoj
|
| Unu fama homo
|
Um homem célebre
|
Machado de Assis
|
Francisco Wechsler
|
Rakonto
|
2011
|
La sekreta kaŭzo kaj aliaj rakontoj
|
| Pilado kaj Oresto
|
Pílades e Orestes
|
Machado de Assis
|
Francisco Wechsler
|
Rakonto
|
2011
|
La sekreta kaŭzo kaj aliaj rakontoj
|
| Makulu vin dike!
|
Suje-se gordo!
|
Machado de Assis
|
Francisco Wechsler
|
Rakonto
|
2011
|
La sekreta kaŭzo kaj aliaj rakontoj
|
| Patro kontraŭ patrino
|
Pai contra mãe
|
Machado de Assis
|
Francisco Wechsler
|
Rakonto
|
2011
|
La sekreta kaŭzo kaj aliaj rakontoj
|
| Miss Dollar
|
Miss Dollar
|
Machado de Assis
|
Paulo Sérgio Viana
|
Rakonto
|
2011
|
La sekreta kaŭzo kaj aliaj rakontoj
|
| Turka pantoflo
|
A chinela turca
|
Machado de Assis
|
Paulo Sérgio Viana
|
Rakonto
|
2011
|
La sekreta kaŭzo kaj aliaj rakontoj
|
| Kiel oni inventis almanakojn
|
Como se inventaram os almanaques
|
Machado de Assis
|
Paulo Sérgio Viana
|
Rakonto
|
2011
|
La sekreta kaŭzo kaj aliaj rakontoj
|
| La kvar ĉefideoj de karceruloj
|
As quatro ideias capitais dos presos
|
João do Rio
|
Francisco Wechsler
|
Kroniko
|
2013
|
Brazila Esperantisto, n-ro 347, Decembro
|
| La strigoj
|
As corujas
|
Caio Fernando Abreu
|
Fernando Pita
|
Rakonto
|
2013
|
Brazila Esperantisto, n-ro 347, Decembro
|
| La moralistino
|
A moralista
|
Dinah Silveira de Queiroz
|
Francisco Wechsler
|
Rakonto
|
2015
|
Brazila Esperantisto, n-ro 353, Junio
|
| Esav kaj Jakob
|
Esaú e Jacó
|
Machado de Assis
|
Paulo Sérgio Viana
|
Romano
|
2019
|
1-a eldono,EASP
|
| Malnova domo
|
Casa velha
|
Machado de Assis
|
Paulo Sérgio Viana
|
Romano
|
2021
|
1-a eldono,EASP
|
| Helena
|
Helena
|
Machado de Assis
|
Paulo Sérgio Viana
|
Romano
|
2023
|
1-a eldono,EASP
|
