Maŭ Maŭ
La Ribelo de la Maŭ Maŭ estis ribelo fare de indiĝenaj kenjanoj kontraŭ la brita regpovo disvolviĝinta de 1952 ĝis 1960. Tio estis kaj kamparana ribelo, civita milito kaj naciisma lukto.
Historio
[redakti | redakti fonton]Ekzistis granda manko de tero inter la kikujoj, kio estis precipe pro la setlejoj de eŭropaj setlantoj en iliaj tradiciaj lokoj. Granda parto de la Kikuyu havis neniun teron kaj estis forigita al porvivaĵo kiel domokupantoj por la eŭropanoj.
La ribelo plejparte implikis kikuju -dominitajn grupojn, nomitajn la Maŭ-Maŭ kaj partojn de la Brita Armeo, la loka Kenja regimento konsistis plejparte el britoj, helpfortoj kaj kontraŭ-Maŭ-Maŭ de la kikuja grupo. La atakoj de la ribelantoj estis ĉefe direktitaj kontraŭ la kikujoj, aparte terposedantoj, kiuj estis lojalaj al la koloniaj aŭtoritatoj. Kiam la ribelestro Dedan Kimathi estis kaptita la 21an de oktobro 1956, iĝis klare ke la ribelantoj suferspertus malvenkon.
Maŭ-Maŭ ne akiris popularan subtenon, delvis pro la brita strategio de dividu kaj regu, kaj ke la ribelantoj estis interne disigitaj, malgraŭ provoj kuniĝi dum diversaj okazoj. La britoj, dume, ankaŭ povis profiti el siaj spertoj venkante la samtempan ribelon en Malajo.
La ribelo kreis disigon inter la eŭropdevena kolonia komunumo en Kenjo kaj la medio reen hejme en Britio, sed ankaŭ kaŭzis perfortan disigon ene de la kikuja komunumo. La financa kosto de la ribelo en la antaŭa kolonio sumiĝis al 55 milionoj da britaj pundoj.
Nomo
[redakti | redakti fonton]
La fono por la nomo Maŭ-Maŭ estas necerta. Laŭ kelkaj membroj en la movado, kiuj neniam uzis tiun esprimon mem, la armea esprimo uzis Kenya Land and Freedom Army (KLFA). Kelkaj publikaĵoj, kiel ekzemple Fred Majdalany: State of Emergency: The Full Story of Maŭ-Maŭ, asertas ke ĝi estis anagramo por Uma Uma (kun la signifo "eksteren!") kaj estis armea kodvorto bazita sur kodlingvo por ludis inter kikuju-knaboj kiam ili estis malgrandaj. Majdalany ankaŭ asertas ke, pro simpleco, la britoj uzis la esprimon kiel esprimon por la kikuja komunumo sen iu klara difino.
Ĉar la movado akiris impeton, svahila akronimo estis konstruita : " Mzungu Aende Ulaya, Mwafrika Apate Uhuru" ("Eksportu la fremdulojn, lasu la afrikanojn akiri sendependecon"). Josiah Mwangi Kariuki, membro de Maŭ-Maŭ kiu estis detenita dum la konflikto, asertis ke la britoj preferis uzi la esprimon Maŭ-Maŭ anstataŭe de KLFA en provo nei al la ribelantoj internacian rekonon. Kariuki ankaŭ skribis ke la esprimo Maŭ-Maŭ ankaŭ estis uzita fare de ribelantoj kiel respondo al kion ili perceptis kiel kolonia propagando.
Ĝenerala superrigardo
[redakti | redakti fonton]
Por pli ĝuste taksi la Maŭ Maŭ-an ribelon kaj ties "barbarecon", oni devas kapmemori la bilancajn nombrojn: La Maŭ-Maŭ-movado dum la tuta milito mortigis 32 blankajn civilulojn (inklude militfortojn sume: 95), (plus plurajn milojn da indiĝenoj ne favoraj). La anglaj militaj fortoj mortigis pr. 11 000 Maŭ-Maŭ-anojn, kaj krome nekonatan nombron (sed plurajn milojn) da senkulpaj civiluloj. 80 mil estis senditaj en koncentrejojn, kie multaj mortis. La kikujoj estis trude senditaj en 800 fortikaĵajn vilaĝojn; ne kutimintaj vivi en tia amasigo, ilin infektis malsanoj, kaj la mortokvoto iĝis ege alta.
Militkrimoj
[redakti | redakti fonton]- En provo kvietigi la tumulton en Kenjo, la britaj aŭtoritatoj suspendis civilajn liberecojn en la lando. En respondo al la ribelo, multaj kikujoj estis perforte translokigitaj. Inter 320 000 kaj 450 000 el ili estis internigitaj al koncentrejoj. La plej granda parto de la cetero, pli ol unu miliono, estis konservita en "fermitaj vilaĝoj". Kvankam kelkaj estis asociitaj kun la ribela movado, multaj estis submetitaj kolektiva puno kiun la koloniaj aŭtoritatoj efektivigis super grandaj partoj de la lando. Miloj estis submetitaj al batadoj kaj seksmisuzo tra "rastrumoj" intencitaj por disponigi informojn pri minacoj de Maŭ-Maŭ. Poste, kaptitoj estis submetitaj eĉ pli severa fitraktado en provo devigi ilin deturni de la ribelantoj kaj obei ordojn. Signifa nombro estis murdita. Kaptitoj estis pridemanditaj detranĉante orelojn, trapikante timpanojn, skurĝante al morto, ŝprucigante per keroseno, kaj poste fajrodetruante, kaj bruligante timpanojn per ŝaltitaj cigaredoj [1]. Britaj soldatoj uzis metalan kastran instrumenton por fortranĉi testikojn kaj fingrojn. Laŭ David Anderson, la britoj pendigis pli ol 1,090 ŝajnajn ribelantojn, multe pli ol la francoj ekzekutitaj en Alĝerio dum la Alĝeria Milito. Estis klarigite ke pli ol duono de tiuj tute ne estis ribelantoj. Miloj estis senprokraste ekzekutitaj fare de la britoj, kiuj asertis ke ili estis senpovaj malhelpi ĝin [2][3][4]
- La Chuka masakro okazis en la urbo Chuka kaj estis aranĝita fare de membroj de la King's African Rifles B Company en junio 1953 kiam 20 senarmaj homoj estis mortigitaj dum la tumulto. La britaj soldatoj eniris Chuka la 13an de junio 1953 por forĵeti ribelantojn kiujn ili suspektis kaŝis en la proksima arbaro. Dum la venontaj malmultaj tagoj, la soldatoj kaptis kaj ekzekutis 20 homojn kiujn ili, pro nekonataj kialoj, suspektis je esti Maŭ-Maŭ-ribelantoj. Estas poste klarigite ke la plej multaj el tiuj ekzekutitaj fakte apartenis al la ĝentila Kikuyu Home Guard, lojala milico rekrutita fare de la britoj por kontraŭbatali la gerilanojn. Neniu estis alportita al justeco por la masakro.
- La Hola masakro estis okazaĵo dum la internigeja ribelo en la urbo Hola. En januaro 1959, la tendaro havis 506 arestitojn, el kiuj 127 estis tenitaj en aparta, fermita "fermita tendaro". Ĉi tiu iomete malproksima tendaro proksime de Garissa en orienta Kenjo estis precipe por la malplej kooperativaj el la arestitoj. Ili ofte rifuzis, eĉ kiam minacate per perforto, partopreni en la "rehabilitadprocezo" de la aŭtoritatoj aŭ plenumi manlaboron aŭ obei ordonojn. La tendarkomandanto desegnis planon kiu devigus 88 el la malliberigitoj labori. La 3-an de marto 1959, tiu plano estis efektivigita. La rezulto estis ke 11 el la arestitoj estis batitaj al morto fare de la gardistoj [5]. 77 el la pluvivaj malliberigitoj estis permanente vunditaj [6]. La britaj aŭtoritatoj akceptas ke la brita kolonia administracio torturis arestitojn, sed neas ke ili estas laŭleĝe respondecaj pri tio [7].
- La Lari-masakro en la setlejo de Lari okazis sur la nokto de 25-26 marto 1953, kiam Maŭ-Maŭ-fortoj gregigis kikuyu virojn, virinojn kaj infanojn en kabanoj kaj tiam ekbruligis ilin, mortigante iu ajn kiu provis eskapi. Oficialaj taksoj de la nombro da mortintoj dum tiu masakro estas 74 mortigitaj [8].
- Maŭ-Maŭ-soldatoj torturis, mistraktis kaj murdis kikujan en multaj okazoj [9]. Maŭ-Maŭ-unuoj respondecis pri 1,819 murdoj de aliaj afrikanoj, aldone al la centoj kiuj "malaperis", kies korpoj neniam estis trovitaj [10]. 32 eŭropanoj kaj 26 aziaj civiluloj ankaŭ estis mortigitaj fare de Maŭ-Maŭ-soldatoj, kun simila nombro vundite. La plej fama eŭropa viktimo estas Michael Ruck, en aĝo de ses, kiu estis hakita al morto per maĉetoj kune kun siaj gepatroj, Roger kaj Esme, kaj unu el la farmlaboristoj de la familio, Muthura Nagahu, kiu provis helpi la familion [11]. Gazetoj en Kenjo kaj eksterlande montris terurajn bildojn de la juna Mikaelo kun sanga pluŝa urso kaj ludiloj en la ĉambro de la infanoj [12].
Referencoj
[redakti | redakti fonton]- ↑ «slicing off ears, boring holes in eardrums, flogging until death, pouring paraffin over suspects who were then set alight, and burning eardrums with lit cigarettes» "tranĉante orelojn, borante truojn en timbaroj, skurĝante ĝis morto, verŝante parafinon super suspektatoj kiuj tiam estis ekbruligitaj, kaj bruligante timpanojn kun ŝaltitaj cigaredoj"
- ↑ MARK CURTIS. (2003) WEB OF DECEIT: BRITAIN'S REAL FOREIGN POLICY: BRITAIN'S REAL ROLE IN THE WORLD. VINTAGE, p. 324–330.
- ↑ Caroline Elkins. (2005) Britain's gulag: the brutal end of empire in Kenya. Pimlico, p. 124–145.
- ↑ David Anderson. (23. januar 2013) Histories of the Hanged: The Dirty War in Kenya and the End of Empire. W. W. Norton, p. 150–154.
- ↑ Maloba, Wunyabari O. Mau Mau and Kenya: An Analysis of a Peasant Revolt.(Indiana University Press, Bloomington, IN: 1993) pp. 142-43.
- ↑ Horrors of Hola detention camp Arkivigite je 2004-10-21 per la retarkivo Wayback Machine (el Retarkivo 20041021223543) 22. april 2004, besøkt 17. desember 2014
- ↑ "Mau Mau massacre documents revealed", BBC News, 30. november 2012. Kontrolita 17. desember 2014.
- ↑ Anderson, David: Histories of the Hanged, side 119-180, W. W. Norton & Company, 2005, ISBN 978-0-297-84719-9
- ↑ Ogot, Bethwell Allan: The Decisive Years: 1956–63, side 48-82, Boydell & Brewer, 1995, ISBN 978-0-8214-1051-6
- ↑ Anderson, David: Histories of the Hanged, side 84, W. W. Norton & Company 2005, ISBN 978-0-297-84719-9
- ↑ Anderson, side 94
- ↑ Caroline Elkins: Imperial Reckoning: The Untold Story of Britain's Gulag in Kenya, side 42, Henry Holt and Company, New York City, ISBN 978-0-805-07653-0
