Nālandā
| Nālandā | |
|---|---|
 | |
 Bikŝuejo
| |
| Loko: | Biharo,  Barato
|
| Funkcia statuso: | Granda bikŝuejo, Universitato |
| Nālandā | |||||
|---|---|---|---|---|---|
 | |||||
| |||||
| Koordinatoj | 25° 8′ 12″ N, 85° 26′ 38″ O (mapo)25.13679722222285.443827777778Koordinatoj: 25° 8′ 12″ N, 85° 26′ 38″ O (mapo) | ||||
| Akvokolektejo | 0,23 km² (23 ha) [+] | ||||
| Areo | 0,23 km² (23 ha) [+] | ||||
| Horzono | UTC+05:30 [+] | ||||
|
|||||
 |
|||||
| Nālandā | |||||
 Vikimedia Komunejo: Nalanda Mahavihara [+] |
|||||
Nālandā estas antikva granda bikŝuejo kiu funkciis kiel budhisma universitato en la raĝlando Magado (hodiaŭ, la ŝtato Biharo, Barato). Ĝi funciis kiel instituto de lernado de ĉ. la 5-a jarcento ĝis ĉ. la 13-a jarcento.[1] Ĝi troviĝas 95 km sudoriente de Patna, proksime de Bihar Sharif, kaj ĝi estas Monda heredaĵo de Unesko.[2][3]
Ĝi estis unu el la unuaj universitatoj en antikva Barato, kune kun Vikramaśīla kaj Takṣaśilā.[4][5][6][7]
Nālandā prosperis sub la patronado de la imperio Gupta en la 5-a kaj 6-a jarcentoj kaj poste sub la imperiestro Harṣavardhana de Kannauj.[8] La librala kultura tradicio heredita de la epoko de Gupta rezultis en la prospero de la bikŝuejego ĝis la 9-a jarcento, kiam ĝi komencis dekadenci kaj la branĉo de budhismo Vajrayāna komencis prosperi en orienta Barato dum la imperio Pāla.[9]
Dum la apogeo de la universitata bikŝuejego, ĝi logis erudiciulojn kaj studentojn el proksime kaj malproksime. Kelkaj vojaĝis el Tibeto, Ĉinio, Koreio kaj centra Azio.[10]
Multe el kio ni scias pri Nālandā venas de verkoj de pilgrimaj bikŝuoj el Azio, kiel la bikŝuoj Xuánzàng kaj Yìjìng, kiuj vojaĝis al la bikŝuejego en la 7-a jarcento. Laŭ Xuánzàng, kiu vizitis dum la prospera epoko de la universitato, tie instruis 1000 instruistoj kaj studis 10000 studentoj. Multaj nomoj listitaj de li en sia vojaĝlibro estis la nomoj de tiuj kiuj ellaboris la filozofion de Mahāyāna.[11] Ĉiu studento ĉe Nālandā studis je Mahāyāna kaj tekstojn de dek kvin skoloj de Hīnayāna. La studprogramo ankaŭ inkluzivis aliajn temojn, kiel la Vedoj, gramatiko de Sanskrito, medicino kaj Sāṃkhya.[12][13][14][15]
Nālandā plej verŝajne estis disrabita kaj detruita de armeo de la Mamluka dinastio sub Ikhtiyār al-Dīn Muḥammad Bakhtiyār Khaljī ĉ. 1193.[1][16] Kvankam kelkaj fontoj diras, ke la bikŝuejego daŭris duone funkcianta iom pli longe ol tio, ĝi estis forlasita kaj forgesita ĝis la 19-a jarcento, kiam la loko estis ekspertizita kaj elfosita de la Barata Arĥeologia Ekspertizo. Sistema elfosado komencis en 1915.
La 25-an de Novembro de 2010, la Barata registaro, per la Parlamento, revivigis la antikvan universitaton tra la leĝo de la universitato Nālandā, kaj la universitato Nālandā estis kreita.
Etimologio
[redakti | redakti fonton]Pluraj teorioj ekzistas pri la etimologio de la nomo Nālandā. Laŭ la bikŝuo Xuánzàng de la dinastio Táng, ĝi devenas de Na al,lllam dā, senhalta donacado. Laŭ la bikŝuo Yìjìng, ĝi devenas de Nāga Nanda, la nomo de nāga, kiu loĝis en la loka cisterno.[17]
Hiranand Sastri, arĥeologo kiu elfosis la ruinojn, pensis ke la nomo devenis de la abbudno de nāla (lotustigoj) en la areo kaj pensis, ke Nālandā reprezentis la donanto de lotustigoj.[18]
Referencoj
[redakti | redakti fonton]- ↑ 1,0 1,1 Scharfe 2002, p. 149.
- ↑ "Four sites inscribed on UNESCO’s World Heritage List", whc.unesco.org, 15 July 2016. Kontrolita 15 July 2016. (angle)
- ↑ Chandigarh's Capitol Complex makes it to UNESCO's World Heritage List. Economic Times (18 July 2016). Arkivita el la originalo je 18 July 2016. Alirita 18 July 2016.
- ↑ Scharfe 2002, p. 148.
- ↑ Monroe 2000, p. 174.
- ↑ Wayman 1984, p. 43.
- ↑ Kulke & Rothermund 2004, p. 119.
- ↑ Dutt 1962, p. 329.
- ↑ Dutt 1962, p. 344.
- ↑ Monroe 2000, pp. 169.
- ↑ Dutt 1962, p. 334.
- ↑ Frazier 2011, p. 34.
- ↑ Dutt 1962, pp. 332–333.
- ↑ Buswell & Lopez 2013.
- ↑ Walton 2015, p. 122.
- ↑ Chandra 2004, p. 41.
- ↑ Ghosh 1965, pp. 3.
- ↑ Hiranand Sastri 1986, pp. 3–4.
- Minhaj-ud-Din, Maulana. (1881) Tabakat-i-Nasiri – A General History of the Muhammadan Dynasties of Asia Including Hindustan, Translated by Major H. G. Raverty, p. 552.
- Dutt, Sukumar. (1962) Buddhist Monks And Monasteries of India: Their History And Contribution To Indian Culture. Londono: George Allen and Unwin Ltd (Reprinted 1988). ISBN 978-81-208-0498-2.
- Chandra, Satish. (2004) Volume 1 of Medieval India: From Sultanat to the Mughals. Har-Anand Publications. ISBN 978-8124110645.
- Ghosh, Amalananda. (1965) A Guide to Nalanda, 5‑a eldono, Nov-Delhio: The Archaeological Survey of India.
- Scharfe, Hartmut. (2002) Education in Ancient India, Handbook of Oriental Studies 16. Brill. ISBN 9789004125568.
- Basham, A. L.. (1954) The wonder that was India: a survey of the history and culture of the Indian sub-continent before the coming of the Muslims. London: Picador. ISBN 978-0330439091.
- Chos-dar, Upasaka. (1959) Biography of Dharmasvamin (Chag Lo Tsa-ba Chos-rje-dpal), a Tibetan Monk Pilgrim, Translated by George Roerich, Introduction by A.S. Altekar.
- Altekar, Anant Sadashiv. (1965) Education in Ancient India. Nand Kishore. ISBN 978-8182054929.
- Rene Grousset. [First published in French in 1929] (1971) In the Footsteps of the Buddha, Translated from French by JA Underwood, Orion Press. ISBN 978-0-7661-9347-5.
- Joshi, Lal Mani. (1977) Studies in the Buddhistic Culture of India During the Seventh and Eighth Centuries A.D.. Motilal Banarsidass Publications. ISBN 978-8120802810.
- Wriggins, Sally Hovey. (1996) Xuanzang : a Buddhist pilgrim on the Silk Road. Boulder, Colo.: Westview Press. ISBN 978-0-8133-2801-0.
Arkivigite je 2016-03-03 per la retarkivo Wayback Machine
- Wink, André. (2002) Al-Hind : the making of the Indo-Islamic world, Volume 1, 3‑a eldono, Boston, MA: Brill. ISBN 978-0-391-04173-8.
Arkivigite je 2016-08-12 per la retarkivo Wayback Machine
- Sharma, Suresh Kant. (2005) Encyclopaedia of Higher Education: Historical survey-pre-independence period. Mittal Publications. ISBN 978-8183240178.
- (January 1972) “Growth of libraries in India”, International Library Review 4 (1), p. 21–65. doi:10.1016/0020-7837(72)90048-9.
- Sastri, Hiranand. [First published in 1942] (1986) Nalanda and its Epigraphic Material. Nov-Delhio: Sri Satguru Publications. ISBN 978-8170300137.
- Sastri, Kallidaikurichi Aiyah Nilakanta. [1967] (1988) Age of the Nandas and Mauryas, 2‑a eldono, Motilal Banarsidass Publishers. ISBN 978-8120804661.
- Taher, Mohamed. (1994) Librarianship and library science in India : an outline of historical perspectives. New Delhi: Concept Pub. Co.. ISBN 978-8170225249.
- Bhatt. (1995) History and Development of Libraries in India. Mittal Publications. ISBN 978-8170995821.
- Mookerji, Radha Kumud. [First published in 1951] (1998) Ancient Indian Education: Brahmanical and Buddhist, 2‑a eldono, Motilal Banarsidass Publications. ISBN 978-8120804234.
- Patel, Jashu. (2001) Libraries and Librarianship in India (angle). Greenwood Publishing Group. ISBN 9780313294235.
- Collins, Randall. (2000) The sociology of philosophies: a global theory of intellectual change. Volume 30, Issue 2 of Philosophy of the social sciences. Harvard University Press. ISBN 978-0-674-00187-9.
- Beal, Samuel. [First published in 1911] (2000) The life of Hiuen-Tsiang, ‑a eldono, Trubner's Oriental Series 1, Londono: Routledge. ISBN 9781136376290.
- Humphreys, Christmas. (1987) The Wisdom of Buddhism. Psychology Press. ISBN 978-0700701971.
- Wayman, Alex. (1984) Buddhist Insight: Essays. Motilal Banarsidass. ISBN 978-8120806757.
- Kulke, Hermann. (2004) A History of India. Routledge.
Arkivigite je 2014-10-04 per la retarkivo Wayback Machine
- Monroe, Paul. (2000) Paul Monroe's encyclopaedia of history of education, Volume 1. Genesis Publishing. ISBN 978-8177550917.
- Walser, Joseph. (2005) Nāgārjuna in Context: Mahāyāna Buddhism and Early Indian Culture. Columbia University Press. ISBN 978-0231131643.
- Le, Huu Phuoc. (2010) Buddhist Architecture. Grafikol, p. 58–66. ISBN 978-0984404308.
- (2011) The Continuum companion to Hindu studies. London: Continuum. ISBN 978-0-8264-9966-0.
- Jarzombek, Mark M.. (2011) A Global History of Architecture. John Wiley & Sons. ISBN 978-0470902455.
- Buswell Jr., Robert E.. (2013) The Princeton dictionary of Buddhism. Princeton: Princeton University Press. ISBN 9781400848058.
- Kim, Jinah. (2013) Receptacle of the Sacred: Illustrated Manuscripts and the Buddhist Book Cult in South Asia. University of California Press. ISBN 978-0520273863.
- Walton, Linda. (2015) "Educational institutions" in The Cambridge World History Vol. 5. Kembriĝo: Cambridge University Press. ISBN 978-0-521-19074-9.
