Paolo da Venezia
| Paolo Veneto (1369-1429) | ||
|---|---|---|
 Bildo de Paolo de Venecio, pentrita de Jacques Franckaert la 2-a, 1636
| ||
| Persona informo | ||
| Naskiĝo | 1369 en Udino, Italio | |
| Morto | 15-an de junio 1429 en Padovo, Italio | |
| Religio | katolika eklezio vd | |
| Lingvoj | latina vd | |
| Ŝtataneco | Venecia respubliko  vd
| |
| Alma mater | Universitato de Oksfordo Universitato de Padovo Universitato de Sieno | |
| Profesio | ||
| Okupo | filozofo teologo vd
| |
| vd | Fonto: Vikidatumoj | |
Paolo Veneto estis itala filozofo, katolika teologo, humanisto, logikisto kaj metafizikisto. Li estis la plej grava itala pensulo de sia tempo, kaj unu el la plej elstaraj kaj interesaj logikistoj de la Mezepoko. Liaj filozofiaj teorioj (kulminantaj per metafiziko de esencoj kiu asertas la ontologian kaj epistemologian superecon de la universalaĵoj super ajna alia speco de estaĵoj) estas la fina kaj plej alta rezulto de la antaŭa realisma tradicio de penso.
Vivo
[redakti | redakti fonton]Laŭ la kronikistoj de lia ordo, Paŭlo naskiĝis ĉe Udino, c. 1369 kaj mortis en Venecio la 15-an de junio 1429, kiel Paolo Nicoletti. Li aliĝis al la Aŭgustena Ordeno kun la aĝo de 14, ĉe la monaĥejo de Sankta Stefano en Venecio.
En 1390 li laŭdire estis sendita al Oksfordo por siaj studoj en teologio, sed revenis al Italio, kaj finis sian kurson ĉe la Universitato de Padovo, iĝante Doktoro pri Arto kaj Teologio en 1405. Li prelegis en la Universitatoj de Padovo, Sieno, Peruĝo, kaj Bolonjo dum la unua kvarono de la dekkvina jarcento. Li ankaŭ estis instruisto al Paolo della Pergola (1390-1455).
Paŭlo ankaŭ estis nomumita Priora Generalo de la Aŭgustena Ordo en 1409 fare de Gregorio la 12-a, kaj ankaŭ funkciis kiel ambasadoro al la Venecia Respubliko. Paŭlo estis unu el la teologoj vokitaj al Romo en 1427 fare de papo Marteno la 5-a por defendi la ortodoksecon de Sankta Bernardino de Sieno, okazigita pro la uzo de Bernardino de surskriboj je la nomo de Jesuo en kultado. En 1429, Paŭlo mortis en Padovo, dum li kompletigis sian komentaĵon pri "De Anima" de Aristotelo.
Filozofia verko
[redakti | redakti fonton]La filozofio de Paŭlo kategoriiĝis ene de la realisma tradicio de mezepoka penso. Sekvante John Wyclif kaj la postaj Oksfordaj studentoj kiuj sekvis lin, Paŭlo plue disvolvis tiun novan markon de realismo, kaj plu renovigis la opozicion de Walter Burley (1275-1345) al la nominalismo.
La metafizikaj tezoj de Paŭlo enradikiĝas precipe en la skotisma penso. Duns Skoto konservis la doktrinon de la "univoĉeco de la estulo"[1] kaj la ekzisto de la universalaj formoj de objektoj ekster la menso de la persono.
Li ankaŭ konservis la nocion de Skoto pri la reala identeco kaj la formala distingo inter esenco kaj estulo, kune kun la nocio de haecceitas kiel la principo de la individuigo. Paŭlo ankaŭ estis samtempe influita fare de aliaj pensuloj de la Skolastika periodo, inkluzive de la dominikaj pensuloj Alberto la Granda kaj Tomaso de Akvino, kaj lia amika aŭgustenano, Giles de Romo.
Paŭlo ankaŭ kritike okupiĝis pri la verkoj kaj doktrinoj de la nominalistoj el la 14-a jarcento, kiel ekzemple Vilhelmo el Okhamo, Johano Buridano, kaj Marsilius de Inghen (1340-1396), kaj foje li komparis la tezojn de tiuj pensuloj kontraŭ unu la alian por subfosi iliajn poziciojn.
Verkaro
[redakti | redakti fonton]- Logica Magna, 1397
- Expositio in libros posteriorum Aristotelis, 1491
- Sophismata aurea, 1493
- xpositio super octo libros Physicorum Aristotelis et super commento Averrois, 1499
- Summa philosophie naturalis magistri Pauli veneti nouiter recognita & a vitijs purgata ac pristine integritati restituta, 1503
- Summa philosophie naturalis magistri Pauli veneti nouiter recognita & a vitijs purgata ac pristine integritati restituta, 1503
- Logica Pauli Veneti, 1504
- Pauli Veneti In libros de anima explanatio, 1504
- Primus liber incipit de co[mpositione mu[n]di.], 1513
- Quadratura magistri Pauli Veneti logici ac sophiste acutissimi omnes logicalium subtilitates in se complectens, 1513
- Sophysmata magistri Pauli Veneti, 1514
- Summa philosophiae naturalis magistri Pauli Veneti iam pridem recognita, & a vitiis purgata ..., 1521
- Summa philosophiae naturalis magistri Pauli Veneti iam pridem recognita, & a vitiis purgata, Paolo da Genazzano, Gerardus Columella, 1521
- Liber de compositione mundi, 1525
- Physica Pauli veneti cum textu Argiropyli. Summa philosophie naturalis, 1525
- Liber de compositione mundi, 1525
- Physica Pauli veneti cum textu Argiropyli. Summa philosophie naturalis ..., 1525
- Menghi Fauentini ... Subtilissime expositiones questionesque super summulis magistri Pauli Veneti, Mengo Bianchelli, Manfredo Medici, Giacomo Ricci, 1526
- Logica Pauli Veneti habes in hoc enchiridio summam totius dialecticae, 1544
- Logica magistri Pauli Veneti, 1563
- Logica Pauli Veneti, quam ille sui temporis ingenij acumine facile primus, 1567
- Logica Pauli Veneti, quam vir ille sui temporis facile primus pari breuitate; ac perspicuitate conscripsit. Addidimus annotationes da marginem, tabulas, figuras, eaque omnia diligentissimè emendauimus, 1586
- Examen fulminis pontificij à Papa Pavlo V̄. in serenissimam rempublicam Venetam emissi, 1607
- Antwoorden ghesteldt door twee geestelicke personen, Joannes Marsilius, 1607
Vidu ankaŭ
[redakti | redakti fonton]- Paolo della Pergola (1390-1455)
- Vilhelmo el Okhamo (1285-1349)
Referencoj
[redakti | redakti fonton]- ↑ "Univoĉeco de la estulo" estas la ideo ke vortoj priskribantaj la trajtojn de Dio havas la saman signifon kiam ili estas aplikataj al homoj aŭ aferoj. La ideo estas rilata al la doktrinoj de la skolastika filozofo kaj teologo Johano Duns Skoto.