Rueda de Jalón
| Rueda de Jalón | |||
|---|---|---|---|
 | |||
municipality of Aragon (en)   vd
| |||
|
|
| ||
| Flago | Blazono | ||
| Administrado | |||
| Poŝtkodo | 50295 | ||
| En TTT | Oficiala retejo [+] | ||
| Demografio | |||
| Loĝantaro | 323 (2023) [+] | ||
| Loĝdenso | 3 loĝ./km² | ||
| Geografio | |||
| Geografia situo | 41° 38′ N, 1° 16′ U (mapo)41.6331026-1.2747344Koordinatoj: 41° 38′ N, 1° 16′ U (mapo) [+] | ||
| Alto | 301 m [+] | ||
| Areo | 107,370554 km² (1 073 7.0 554 ha) [+] | ||
| Horzono | UTC+01:00 [+] | ||
| |||
| |||
|
| |||
| Alia projekto | |||
 Vikimedia Komunejo Rueda de Jalón [+]
| |||
Rueda de Jalón [RŬEda deĥaLON] estas municipo de Hispanio, en la nordo de la komarko Valdejalón kies ĉefurbo estas La Almunia de Doña Godina, en la centro de la Provinco Zaragozo (regiono Aragono).
Geografio
[redakti | redakti fonton]Rueda de Jalón estas municipa teritorio en la nordo de la komarko Valdejalón, kie ĝi estas norde de Lumpiaque. Ĝi estas sur la valo de la rivero Jalón.
La loĝloko Rueda de Jalón mem estas je 48 km okcidente de Zaragozo, provinca kaj regiona ĉefurbo, sur 301 msm. Ĝi estas ĉe la rivero Jalón kaj transe estas pli granda loĝloko Lumpiaque (A-122); paradokse tiu havas tre malgrandan municipan teritorion, dum Rueda de Jalón (ŝoseo A-2304) tre grandan kompare.
Historio
[redakti | redakti fonton]
Araboj kreis reton por irigacio kaj loknomon. La vorto "Rueda" ŝajne devenas de la araba ruta aŭ rutba ( روطة , doganejo), kio indikas la gravon de la loko por kontroli la aliron al la ĉefurbo Zaragozo. La kastelo ludis gravan rolon ekzemple en la jaro 934 kiam an-Nāṣir povis aliri al Zaragozo, nur post konkeri Ruta. Simile poste, dum la invado de almoravidoj en 1110 kaj posta konkero de Zaragozo en 1118. Post diversaj ŝanĝoj la loko estis konkerita por kristanoj fare de la aragona reĝo Alfonso la 1-a kaj sekvaj reĝoj donis la lokon al diversaj senjoroj.
La loĝantaro post la kristana konkero restis grandparte de mudeĥaroj kaj poste de moriskoj, kies forpelo rezultos en enorma demografia kaj ekonomia krizo. En 1610 la islamdevena loĝantaro estis definitive forpelita, kio rezultis en la forigo de centoj da moriskoj, nome ekonomia kaj demografia krizo.
Rueda de Jalón demografie kreskiĝis ekde la dua duono de la 19-a jarcento. Profite de la internacia manko pro la filoksero en Francio, kreskiĝis la kultivado de vitejoj.
Preskaŭ ĉiuj loĝlokoj de la areo perdis loĝantaron laŭlonge de la 20-a jarcento, kaj ankaŭ en Rueda de Jalón oni malaltiĝis ĝis nunaj 317 loĝantoj.
Ekonomio
[redakti | redakti fonton]Tradicia bazo de ekonomio estis agrikulturo kaj brutobredado, kaj sekva nutrindustrio (ĉefe vinproduktado). Nune gravas ankaŭ natura, kultura kaj rura turismo.
Altiraĵoj estas tre diversaj, nome la restaĵoj de la kastelo kaj naturaj lokoj ĉefe ĉe la rivero ktp.