Saltu al enhavo

Sirfedoj

El Vikipedio, la libera enciklopedio
Kiel legi la taksonomionVikipedio:Kiel legi la taksonomion
Kiel legi la taksonomion
Sirfedoj

Biologia klasado
Regno: Animaloj Animalia
Filumo: Artropodoj Arthropoda
Klaso: Insektoj Insecta
Ordo: Dipteroj Diptera
Subordo: Braĥiceroj Brachycera
(senranga familio) Anthophila (= Apiformes)
Superfamilio: Apoidoj Apoidea
Familio: Sirfedoj
Familioj

Andrenedoj
Abeledoj Apidae
Colletidae
Halictidae
Megachilidae
Melittidae
Stenotritidae

Aliaj Vikimediaj projektoj
Sistematiko en Vikispecioj
Komunejo pri Sirfedoj
v • d • r

La Sirfedoj (Syrphidae) estas familio el la insektoj Dipteroj (Diptera) ene de la muŝoj aŭ braĥiceroj (Brachycera).

Tutmonde estas priskribitaj ĉ. 6000 specioj, el ili 1800 por la palearktiso. La plej okulfrapa estas la kapablo de la bestetoj ŝvebi surloke ankaŭ, se la movado de la aero estas relative granda. Ŝvebas, ekzemple la plej multaj specioj de la Bombiliedoj. Konataj estas tre multaj sirfedoj pro tio, ke la sendanĝeraj sirfedoj imitas la armitajn dipterojn por timigi siajn malamikojn (mimikrio).

Ekstera aspekto de la Sirfedoj

[redakti | redakti fonton]

Ĝenerala aspekto

[redakti | redakti fonton]

Ene de la sirfedoj ekzistas multaj diversaj specioj. Multaj sirfedoj aspektas simile al burdoj, vespoj aŭ abeloj. Ilin oni povas facile intermiksi, sed ili ne pikas. Tiu mimikrio trompe pretendas malamikon de sirfedoj: male al ilia „modelo“ ili ne havas pikilon. La korpo povas esti mallonga kaj dika aŭ longa aŭ svelta; krome ekzistas specioj kun aŭ sen haroj.

Kapo kaj buŝaj elementoj

[redakti | redakti fonton]
portreto de eristalo, (Eristalis tenax), ino.
proksima foto de granda sirfedo.

La buŝaj iloj estas ŝanĝitaj plej ofte al lekaperatoj. La genro Rhingia povas leki fluidan nutraĵon kiel nektaro kaj dismordi polenon. La insektoj povas estu glataj aŭ haraj. Antaŭe inter la okuloj troviĝas du mallongaj antenoj. Sur la supra surfaco de la kapo troviĝas tri punktokuloj (ocelojn).

Torakso kaj flugiloj

[redakti | redakti fonton]

La torakso, kiu kiel ĉe ĉiuj insektoj havas la flugilojn kaj krurojn, jam grandan mesonotumon, kie ĉe la abdomeno aligas ŝildeto. Kiel ĉiu dipteroj, ili nur havas la antaŭajn flugilojn (kun kaliptero); ĉar ĝiaj malantaŭaj flugiloj estas stumpaj svingkolbetoj (teniloj), kiuj estas ne malhaveblaj por stabiligi la ŝvebflugon. La rekonilo por ŝvebflugo estas flugila vejno, tiel nomata Vena spuria en la antaŭaj flugiloj.

Abdomeno

[redakti | redakti fonton]
Episyrphus balteatus, masklo.

La abdomeno estas tre diversa, kaj laŭ la formo kaj laŭ la koloro. Ĝi konsistas el kvar dorse videblaj segmentoj. La koloro de la specioj estas metale nigra, nigre blua kaj ĝis grize. La diversaj specioj havas bendojn kaj makulojn antaŭe ĉ. flave kaj nigre.

Formo de la vivo de Sirfedoj

[redakti | redakti fonton]
Episyrphus balteatus fluganta.
Eristalis tenax “ŝvebante“

Adoleskaj sirfedoj flugas per alta flugilbata frekvenco (ĝis 300 Hercoj kaj tiel ili povas „ŝvebi“ dum relative longa tempo sen moviĝi horizontale aŭ vertikale.

La sirfedoj nutriĝas de nektaro kaj polenoj. Tial la sirfedoj ludas gravan rolon kiel poleniganto. Ili estas apud la abeloj (Apoidea) la plej grava poleniganta grupo.

Migradokonduto de la sirfedoj

[redakti | redakti fonton]

Multaj sirfedoj estas migrantaj insektoj. Ili migras de Mezeŭropo al la Mediteraneo. La bestetoj pasas la pasejojn de la mezmontaroj, la Pireneoj kaj la Alpoj (ekzemple ĉe Col de Bretolet en la Valezaj Alpoj). En printempo ili iras la kontraŭan direkton.[1] Al la migrantoj inter la sirfedoj apartenas ekzemple Episyrphus balteatus kaj Eristalis tenax..[2]

Plimultigado kaj evoluado

[redakti | redakti fonton]
sirfedoj kopulantaj.
  • sirfedo Helophilus pendulus metante ovojn
    sirfedo Helophilus pendulus metante ovojn
  • la junaj kovaĵo sur folio
    la junaj kovaĵo sur folio
  • makrofoto de la ovoj
    makrofoto de la ovoj
  • unu sola larvo elovigita
    unu sola larvo elovigita
  • surtere vivanta larvo de sirfedo
    surtere vivanta larvo de sirfedo
  • rabema larvo de sirfedo elsuĉanta bafidon
    rabema larvo de sirfedo elsuĉanta bafidon
  • la pupo de sirfedo
    la pupo de sirfedo
  • en humida biotopo vivanta larvo de Eristalis tenax
    en humida biotopo vivanta larvo de Eristalis tenax

Sistematiko

[redakti | redakti fonton]

Sirfedoj estas monofiluma taksono. La filogena enordigo okazas en Ciklorafo kaj Aŝizo. La frata grupo estas la Pipunkulidoj, kun kiu ĝi formas la komunan taksonon de la Sirfoideoj.

La sirfedoj havas tutmonde ĉ. 6.000 speciojn. En Eŭropo vivas ĉ. 500 el ili:

Referencoj

[redakti | redakti fonton]
  1. ↑ Gatter, W. (1981): Insektenwanderungen. Neues zum Wanderverhalten der Insekten. Über die Voraussetzungen des westpalaearktischen Migrationssystems. Kilda Verlag. Greven, S. 61
  2. ↑ Gatter, W. & Gatter D. (1973):

Literaturo

[redakti | redakti fonton]
  • Bastian O. (1986): Schwebfliegen; Neue Brehm-Bücherei Band 576, Wittenberg.
  • Bothe G. (1996): Schwebfliegen; Deutscher Jugendbund für Naturbeobachtung, Hamburg
  • Haupt J. Haupt H (1998): Fliegen und Mücken: Beobachtung, Lebensweise, Naturbuch, Augsburg
  • Honomichl K., Bellmann H. (1994): Biologie und Ökologie der Insekten; CD-Rom, Gustav Fischer Verlag, Stuttgart.
  • Gatter, W. & Gatter D. (1973): Massenwanderung der Schwebfliege Eristalis tenax und des Marienkäfers Coccinella septempunctata am Randecker Maar, Schwäbische Alb. Jh. Ges. Naturkde. Württ. 128: 151–154.
  • Gatter, W. (1975): Regelmäßige Herbstwanderungen der Schwebfliege Eristalis tenax am Randecker Maar, Schwäbische Alb. Atalanta 6: 193–200.
  • Gatter, W. & Gatter, D. (1976): Der Zug der Schwebfliegen nach planmäßigen Fängen am Randecker Maar (Schwäbische Alb) (Diptera, Syrphidae). Atalanta 7: 4–18.
  • Gatter, W. (1981): Anpassungen von Wanderinsekten an die tägliche Drehung des Windes. Jh. Ges. Naturkde. Württbg. 136: 191–202.
  • Gatter, W. (1981): Insektenwanderungen. Neues zum Wanderverhalten der Insekten. Über die Voraussetzungen des westpalaearktischen Migrationssystems; Kilda Verlag. Greven. 94 Seiten; [1][rompita ligilo]
  • Schmid, U. & Gatter, W. (1988): Das Vorkommen von Schwebfliegen am Randecker Maar - ein faunistischer Überblick (Diptera, Syrphidae). Nachr. Bayer. Ent. 37: 117–127.
  • Gatter, W., Schmid U.(1990): Die Wanderung der Schwebfliegen (Diptera, Syrphidae) am Randecker Maar. Festschrift 20 Jahre Station Randecker Maar; Spixiana Suppl. 15: 100 Seiten;[2][rompita ligilo]
  • Kormann K. (1988): Schwebfliegen Mitteleuropas, Landberg, München.
  • Kormann K. (2002): Schwebfliegen und Blasenkopffliegen Mitteleuropas, Fauna-Verlag, Nottuln.
  • Röder G. (1990): Biologie der Schwebfliegen Deutschlands (Diptera, Syrphidae)., Keltern-Weiler.
  • Schmid U. (1996): Auf gläsernen Schwingen – Schwebfliegen, Stuttgarter Beiträge zur Naturkunde, Serie C, 40 (80 Seiten), Staatliches Museum für Naturkunde Stuttgart.
  • Veen, M.P. van (2004): Hoverflies of Northwest Europe, Koninklijke Nederlandse Natuurhistorische Vereniging, Utrecht.

Eksteraj ligiloj

[redakti | redakti fonton]
Elŝutita el "https://eo.wikipedia.org/w/index.php?title=Sirfedoj&oldid=8822360"