Spicherbo

Ĉirkaŭ 15.000 manĝeblaj sovaĝplantoj ekzistas en Eŭropo. Spicherboj, kuirejaj herboj aŭ mallonge herboj estas nomataj plantoj, kies folioj, tigoj kaj floroj estas uzataj freŝe aŭ en sekigita formo por spici manĝaĵojn aŭ trinkaĵojn. Ne nepras ke la plantoj botanike estas veraj herboj. Kelkaj plantoj ankaŭ estas staŭdoj aŭ lignoplantoj. Malgraŭ la spicherboj apartenas al la spicoj, oni distingas ilin de la sekaj kaj ofte muelitaj spicoj, el semoj, fruktoj, ŝeloj, radikoj aŭ aliaj plantpartoj. Kelkaj herboj ankaŭ uzeblas en medicino, plej ofte en tradicia aŭ popola medicino (kuracherbo)

La plej konatoj spicherboj estas:

Listo de spicherboj

latina nomo	esperanta nomo	plantfamilio	botanika rimarkoj	kuireja uzo
Pimpinella anisum	anizo	apiacoj	unujara herbo	por spici ruĝan brasikon, ruĝajn betojn kaj bakaĵojn, fari likvoron
Ocimum basilicum	bazilio	lamiacoj	unujara herbo	por spici saŭcojn, buteron, salaton, tomatojn kaj viandon
Sarureja hortensis	satureo	lamiacoj	unujara herbo	por spici fazeolojn kaj fabojn, viandaĵojn, terpomaĵojn, kukurbojn aŭ fari teon
Borago officinalis	borago	boragacoj	unujara herbo	por spici kukumoj, salatoj, fiŝo, ovaĵoj, terpomoj, kazeo, verda saŭco. La floroj estas manĝeblaj kaj servas kiel dekoraĵo.
Nasturtium officinale	akvokreso	brasikacoj	unujara herbo	por spici salaton
Anethum graveolens	aneto	apiacoj	unujara herbo	por majonezo, salatoj, vinagro, tomatoj, fiŝaĵoj, kazeo, aneta supo, semoj por tizano
Dracocephalum moldavica	drakocefalo	lamincoj	unujara herbo	sekigita herbo por kuracteo kaj ungvento
Lepidium sativum	kreso, kultiva lepidio	brasikacoj	unujara herbo	por salatoj, krudaj manĝaĵoj, al kolbaso, al kazeo, al malvarma viando, ovoj, terpomoj, kiel surmetaĵo al pantranxaĵo, por verda saŭco
Matricaria chamomilla	kamomilo	asteracoj	unujara herbo	por teo, en medicino
Tropaeolum majus	tropeolo	tropeolacoj	unujara herbo	kiel salato, kiel krudaĵoj, sumetaĵoj al pano, miksi en kazeo
Anthriscus cerefolium	cerefolio	apiacojacoj	unujara herbo	en printempa kaj herbaj supoj, en herbbutero, por spici tomatojn kaj fromaĝojn, en omleto, en verda saŭco
Coriandrum sativum	koriandro	apiacoj	unujara herbo	por spici legomon, salaton kolbason, pastaĵon, panon, enkredienco de kario, por spici konservitaj kukumoj kaj likvoron
Origanum majorana	majorano	laminacoj	unujara herbo	por spici tomatan saŭcon, kokaĵon, porkaĵon, picon, krudaĵon
Capsicum annuum	kapsiko	solanacoj	unujara herbo	kiel legomo, salato, al viando (gulaŝo), supoj, saŭcoj
Portulaca oleraceae	portulako	portulakacoj	unujara herbo	kiel krudaĵo, kaj salato, kuirita kiel legomo (spinacsimila), herbaj saŭcoj, en kazeo
Calendula officinales	kalendulo	asteracoj	unujara herbo	por teoj kaj ungvento, por natura kosmetikaĵo
Sinapis alba	sinapo	asteracoj	dujara herbo	junaj ŝosoj kiel kreso, semo por spici acidan legomon, mustardo
Barbarea vulgaris	barbara-herbo	brasikacoj	dujara herbo	vintra spiclegomo, salato
Angelica archangelica	angeliko	apiacoj	dujara herbo	freŝaj folioj kaj folitigoj por spici, radikoj kiel teo, likvoro kaj herba brando
Carum carvi	karvio	apiacoj	dujara herbo	por brasiko, viando, terpomoj, fromaĝo, kazeo, pano, legomo, supoj, salato, likvoro, saŭrkraŭto
Cochleariea officinalis	skorbutherbo	asteracoj	dujara herbo	aldonaĵoj al salatoj kaj buterpanoj
Petroselinum crispum	petroselo	apiacoj	dujara herbo	spicherbo por supoj, saŭcoj, legomoj, salatoj, terpomoj, verda saŭco
Allium sativum	ajlo	liliacoj	aliumo	por spici multajn manĝaĵojn
Allium cepa var. viviparum	aercepo	liliacoj	aliumo	por salatoj, kazeo supoj kaj viando
Allium tuberosum	ĉina ajlo aŭ ajla ŝenoprazo	liliacoj	aliumo	kiel ajlo, sed pli malforta ajla gusto
Allium schoenoprasum	ŝenoprazo	liliacoj	aliumo	por spici supon, saŭcoj, salatoj, kazeo, viando, ovoj, terpomaĵoj, buterpano
Allium fistulosum	tubocepo	liliacoj	aliumo	multflanka spicplanto
Inula helenium	inulo	asteracoj	multjara herbo	por fari tizanon
Arnica montana	arniko	asteracoj	multjara herbo	medicina uzo (tinkturo, ekstrakto)
Valeriana officinalis	valeriano aŭ katherbo	valerianacoj	multjara herbo	teoj, tinkturoj kaj banaldonaĵoj
Artemisia vulgaris	artemizio	asteracoj	multjara herbo	por spici grasajn rostviandaĵon, anasaĵon, ŝafaĵon, spici legomojn kaj fungojn
Symphytum officinalis	oficina sinfito	boragacoj	multjara herbo	medicina uzo
Satureja montana	monta satureo	lamiacoj	multjara herbo	por spici fabojn kaj fazeolojn, viandaĵojn, terpomojn, kukurbojn, por fari teon, kaj banaldonaĵon
Origanum vulgare	ordinara origano	laminacoj	multjara herbo	por tomatoj, viando, fromaĝo, supoj, legomo, picoj
Artemisia abrotanum	abrotano	asteracoj	multjara herbo	al salatoj, saŭcoj, rostaĵo, por fari florbukedon
Althea officinalis	alteo	malvacoj	multjara herbo	por teo
Gentiana lutea	flava genciano	gencianacoj	multjara herbo	teo, herba brando, malvarmaj ekstraktoj
Fragaria vesca	arbara frago	asteracoj	multjara herbo	teo, la fruktoj estas freŝe manĝeblaj
Artemisia dracunculus	estragono	asteracoj	multjara herbo	al salatoj, kazeo, supoj, saŭcoj, kokaĵo, herba vinagro, herba vino, por acidaj kukurboj, por prepari teon
Foeniculum vulgare	fenkolo	apiacoj	multjara herbo	la semoj por teo kaj bakaĵoj, freŝaj folioj por spici fiŝaĵon, salatojn kaj saŭcojn
Sambucus nigra	sambuko	kapriofoliacoj	arbusto	floroj kiel teo, friti la florojn en pasta kovraĵo, fruktoj por preparo de ĵeleo kaj sapo
Monarda didyma	monardo	lamiacoj	plurjara herbo	teo kaj malvarma trinkaĵo, kuracherbo
Hypericum perforatum	hiperiko	kapriofoliacoj	arbusto	floroj kiel teo, friti la florojn en pasta kovraĵo, fruktoj por preparo de ĵeleo kaj sapo
Lavendula angustifolia	lavendo	lamiacoj	plurjara herbo,	junaj ŝospintaj por spici saŭcojn, unupotaĵojn, fiŝo, floroj sekigitaj por odori ŝrankojn kaj prepari tizanon, herban brandon aŭ banejaromon
Levisticum oficinale	levistiko	apiacoj	plurjara herbo	por aromigi supojn, unupotaĵojn, saŭcojn kaj viandaĵon
Malva silvestris	malvo	malvacoj	plurjara herbo	tizano kaj gargaraĵo
Armoricia rusticana	kreno	brasikacoj	plurjara herbo	raspita radiko por spici viandaĵon, fiŝaĵon, kazeon, radikpecoj por spici konservitajn kukurbojn
Menta sp.	mento	lamiacoj	plurjara herbo	freŝa herbo por spici saŭcojn, supojn, krudaĵon, kazeon, ovaĵojn, trinkaĵojn, por aromi oleon kaj por aromi banakvon
Sanguisorba minor	eta sangvisorbo	rozacoj	plurjara herbo	junaj folioj por spici salaton, kazeon, ovaĵojn, tomatojn, fiŝaĵon, fari saŭcojn(verda saŭco)
Rosmarinus officinalis	rosmareno	lamiacoj	rufarbusto	ŝprospintoj kaj folioj por spici viandajn, terpomajn kaj legomajn pladojn, herbovino, herbobrando, tizano kaj por aromi banakvon. Atentu: Ne taŭgas por graveduloj!
Salvia officinalis	salvio	lamiacoj	plurjara herbo	por spici viandaĵon, fiŝaĵon, supojn, kazeon, tomatan salaton, por fari tizanon, por fari gurgaraĵon.
Rumex acetosa	rumekso	kapriofoliacoj	pluirjara herbo	por salato, saŭcoj, supoj, fiŝaĵon kaj kazreon, grava inkredienco de frankfurta verda saŭco
Thymus vulgaris	timiano	lamiacoj	arbusteto aŭ plurjara herbo	por spici kazeon, fungoojn, picojn, viandaĵon, legomaĵon kaj saŭcojn, por fari tizanon, aromigi banakvon kaj fari gargaraĵon
Thymus x citriodorus	timiano citronaroma	lamiacoj	arbusto	por spici multajn manĝaĵojn, por fari tizanon kaj fari aromajn kusenetojn
Sedum reflexum	sedo	krasulacoj	plurjara herbo sukulentfolia	junaj ŝosoj kaj folioj kiel salato por spici saucojn kaj herbovinagron
Galium odoratum	asperulo	rubiacoj	plurjara herbo	por majbovlo, por spici fruktsukojn kaj pomĵeleon, por fari tizanon
Ruta graveolens	ruto citronaroma	lamiacoj	arbusteto aŭ plurjara herbo	por spici viandaĵon, saŭcojn, supojn, herbovinon kaj herbobrandon. Atentu: nur uzu etajn kvantojn de ruto. La konsumado de grandaj kvantoj estas malsalubra!
Artemisia absinthium	absinto	asteracoj	plurjara herbo	aldoni al grasaj viandaĵon kaj unupotaĵojn, poer spici herbovinon,herbolikvoron kaj herbobrandon, por fari tizanon. Atentu: uzu ŝpareme!
Hyssopus officinalis	hisopo	lamiacoj	arbusteto kaj plurjara herbo	por spici salaton, saŭcojn, fazeolaĵojn, erpomaĵojn, viandaĵojn, sekigita por herbovino, herbobrando, likvoro kaj tizano
Melissa officinalis	citronmeliso aŭ meliso citronaroma	lamiacoj	plurjara herbo	junaj ŝosoj por spici salaton, kazeon, fiŝaĵon, birdaĵon kaj ĉasaĵon, sekigita herbo por tizano

Bibliografio

anonima: Heil- und Geüwrzpflanzen aus dem eigenen Garten. AID-kajero 1192, Bonn/Germanio 1992
Bültjer, U.: Lexikon der Kräuter und Gewürze, Bassermann-Verlag, München, 2006