Umbiliko
La umbiliko (latine umbilicus, greke omfalos) estas ronda kaveto meze de la ventro de mamuloj. Ĝi estas formita de cikatro de la umbilika ŝnuro, kiu antaŭ la nasko ligas mamulan feton al la placento de sia patrino. En metafora senco, "umbiliko" ĝenerale estas la centro de io.
Laŭ la antikvaj grekoj, Delfoj estis la "umbiliko de la mondo", kaj la antikvaj romianoj havis apartan ŝtonon kun la nomo "umbiliko" centre de la templaro forum romanum en la pleja centro de la imperia ĉefurbo Romo, kiu signis la centron de la romia mondo.
Laŭ la romia arkitekto kaj teoriisto pri idealaj proporcioj Vitruvius kaj por renesancaj artistoj kaj sciencistoj, la umbiliko tute geometrie estis la centro de la homa korpo - tion bildigas ekzemple la fama desegnaĵo pri la vitruvia homo de Leonardo da Vinci.
Ekzistas multaj diversaj optikaj formoj de umbilikoj. La evoluo dependas de multaj faktoroj - de genetikaj ecoj, konsisto de la ventra muskolaro, la pritrakto de la umbilika ŝnuro post la nasko ktp. Principe diferencigeblas konvekse eksteren ŝovitaj kaj pli oftaj konkave enen ŝovitaj variaĵoj.
Medicina temo la umbiliko iĝas, se ĝi inflamiĝas, aŭ se en la kazo de hernio intestaro per ĝi puŝiĝas el la ventra kavo.
Dum la industriaj landoj de la mondo fine de la 20-a jarcento iĝis modo unuflanke pli montri la umbilikon per mallongaj supraj vestaĵoj, ol tio estis kutimo ekde la mezepoko, kaj aliflanke iuj kuraĝuloj ornamis ĝin per eta metalaĵo, plej ofte el aparte korodimuna metala alojo. En arkaikaj kulturoj similaj umbilikaj dekoroj jam estis kutimo.
