Urea ciklo

La urea ciklo (konata ankaŭ kiel ornitina ciklo) estas ciklo de biokemiaj reakcioj (nome procezo de metabolo) kiuj produktas ureon (NH₂)₂CO el amoniako (NH₃). Tiu ciklo okazas en ureotelaj organismoj.

Se oni ne estas reuzataj por la sintezo de novaj aminoacidoj aŭ de aliaj nitrogenhavaj produktoj, la grupoj aminoj estas kanaligitaj al unika fina produkto de ekskrecio. La majoritato de akvospecioj, kiel por ekzemplo la ostaj fiŝoj, ekskrecias la aminan nitrogenon en formo de amoniako pro kio ili estas nomataj amonotelaj bestoj; la majoritato de surteraj bestoj estas ureotelaj, ekskrecias la aminan nitrogenon en formo de ureo; la birdoj kaj la reptilioj estas urikotelikaj, ekskrecias la aminan nitrogenon en formo de ureata acido.

En la ureotelaj organismoj, la amoniako stokita en la mitokondrioj de la hepatocitoj iĝas ureo pere de la ciklo de la ureo.

Tiu vojo estis malkovrita en 1932 fare de Hans Krebs (kiu poste malkovros la citracidan ciklon) kaj de studento pri medicino asocia, nome Kurt Henseleit. La produktado de ureo okazas preskaŭ nur en la hepato kaj reprezentas la destinon de la plej granda parto de la amoniako tien kanaligita. La ureo pasas al la sanga fluo kaj de tie al la renoj kaj ekskrecias en la urinon, kaj tiel produktas ureon kiel finan produkton.