Vilhelmanoj

La Vilhelmanoj (latine Ordo Fratrum Eremitarum Sancti Wilhelmi, germane Wilhelmiten), estis romkatolika ordeno kiu inter la 12-a kaj la 18-a jarcentoj oftis en la Sankta Romia Imperio kaj en Francujo. Oni ne konfuzu ilin kun alia movado, kelkfoje ankaŭ nomata "Vilhelmanoj", kiu estis reformmovado benediktana de abato Vilhelmo el Hirsau (ĉ. 1030–1091).^[1]

Historio

La ordeno estiĝis el ermitejo de sankta Vilhelmo (mortis 1157) en Malavalle ĉe Castiglione della Pescaia el kiu iĝis la unua monaĥejo. Papo Gregorio la 9-a donis al tiu ĉi juna komunumo eklezian aprobon sub la kondiĉo ke ili vivu laŭ la Benediktana regulo.^[2] Poste la ordeno etendiĝis en Italujo, Francujo kaj norde de la Alpoj.

Meze de la 13-a jarcento estis fundamentaj ŝanĝoj. Pro la papa buleo Licet ecclesiae catholicae de papo Aleksandro la 4-a pluraj ermitaj ordenoj estis kunfanditaj kun la almozpetantaj de la aŭgustenanoj. La vilhelmana ordeno do ĉesis en 1256 kaj la eksaj monaĥoj iĝis aŭtomate ermitoj aŭgustenanaj. Post adaj intervenoj de kelkaj eksaj Vilhelmanoj, la papo reinstalis la klostran gruparon en 1266.^[3]

En Francujo oni nomis la Vilhelmanojn pro iliaj frokoj ankaŭ "blankmanteluloj" (Blancs-Manteaux). Ili posedis priorejojn ĉe Louvergny apud Rethel (fondis en 1249 grafo Johano de Rethel) kaj Montrouge apud Parizo (la dua ilia priorejo en Francujo; fondiĝo en la dua duono de la 13-a jarcento). En 1297 estis klostro en Parizo kie ili anstaŭigis la aŭgustenanojn. La domo pariza troviĝis en la nuna 4-a arondismento de Parizo ĉe la norda flanko de rue des Blancs Manteaux, tie kie komenciĝas nun la strato rue des Guillemites. Ankaŭ en Lieĝo estas memoro pri ili ĉar tuta urbokvartalo nomiĝas por ili, Guillemins. Tien la Vilhelmanoj estis venintaj en 1287 kaj ĉirkaŭ ilia monaĥejo estiĝis setlejo.

Post la forigo de la monaĥejoj en Aŭstrio sub imperiestro Jozefo la 2-a, la Gräfinthal-monaĥejo en Mandelbachtal estis la lasta sur teritorio de la Sankta Romia Imperio. Per buleo ĝin estingis la 24-an de novembro 1785 lia papa moŝto Pio la 6-a post peto fare de la restintaj frokuloj.

Monaĥejoj

Germanujo

Badeno-Virtembergo

Freiburg im Breisgau (Freiburg im Breisgau) 1262-1682
Monaĥejo Mengen (Mengen) 1282-1725
Monaĥejo Mühlbach (Eppingen) 1290-1546
Monaĥejo Oberried (Oberried), 1252-1507 kaj 1682-1725

Bavario

Monaĥejo Bedernau (Breitenbrunn), 1250-1263
Monaĥejo Schönthal (Schönthal), 1250-1263
Monaĥejo Seemannshausen (Gangkofen), 1255-1263

Brandenburgio

Monaĥejo sur Frauenberg (Lübben (Spreewald)) 1497-1543

Hesio

Monahejo Eschwege (Eschwege) 1291-1527
Monaĥejo Freienhagen (Waldeck-Freienhagen), 1411-1527
Monaĥejo Limburg (Limburg an der Lahn) antaŭ 1298-1568
Monaĥejo Witzenhausen (Witzenhausen) 1294-1527

Nordrejn-Vestfalio

Monaĥejo Paradies (Düren) 1252-1570
Monaĥejo Falkenhagen (Lügde) 1427-1432
Monaĥejo Grevenbroich (Grevenbroich), 1296-1628
Monaĥejo Kleinburlo (apud Borken) 1361-1448
Monaĥejo Mariengarden (Borken) 1245-1448

Rejnlando-Palatinato

Monaĥejo Mainz (Mainz) 1364-mezo de la 15-a jc.
Monaĥejo che Marko-kirko (Speyer) 1317-1500
Monaĥejo Windsbach (Bacharach) 1288-antaŭ 1546
Monaĥejo Marienpfort (Waldböckelheim) 1252-1559
Monaĥejo Worms (Worms) 1299-1529

Saksio-Anhalto

Monaĥejo Himmelpforten (Wernigerode) ĝis antaŭ 1253

Sarlando

Monaĥejo Gräfinthal (Mandelbachtal), 1243-1785

Ŝlesvigo-Holstinio

Monaĥejo Kuddewörde (Kuddewörde) 1495-1527

Turingio

Gräfentonna (Tonna) 1396 ĝis Reformacio
Monaĥejo Weißenborn (Ruhla) 1253-1536
Monaĥejo Orlamünde (Orlamünde), 1331-1540
Monaĥejo Rosenthal respektive Sinnershausen (Hümpfershausen) 1292-1530
Monaĥejo Mülverstedt (Mülverstedt) antaŭ 1323-1540/5
Monaĥejo Wasungen (Wasungen) 1299-1525/1545

Belgujo

Alost
Bernarphay aŭ Bernardfagne
Beveren, Orienta Flandrio
Bienvliet, nun urbokvartalo de Bruĝo
Flobecq, 1283–?
Lieĝo
Nivelles, 1269–?
Noordpeene, 1261–?^[4]

Francujo

Monaĥejo Marienthal (Hagenau/Haguenau, 1250/1257–1520/1530, 1617–1765 jezuitoj)
Priorejo Saint-Guillaume je Louvergny (Champagne)
Monaĥejo je Montrouge (Île-de-France)
Abatejo Saint-Médard je Soucy (Aisne)
Monaĥejo Strasburgo, ĉ. 1298–1533, poste ĝi iĝis la protestantisma Vilhelmo-kirko

Italujo (elekto)

Sant'Angelo apud Albana Lago
San Guglielmo d'Acerona, inter San Casciano dei Bagni kaj Acquapendente
Antimo-abatejo: 1291-1462;
Eremitejo de Malavalle apud Castiglione della Pescaia
San Maria dell'Assunta je Buriano
Johano-abatejo je Palombara Sabina
Sant'Antonio di Val di Carsia
Miĥaelo-klostro je Monticchio
Savinto-monaĥejo (Roccastrada)
Kruco-kirko (Monterotondo Marittimo): ĉ. 1273
Pankraco-kirko (Padule di Castiglione)
Mario-Magdala-kirko je Montepescali
Kviriko-abatejo apud Populonia
Antimo-kirko je Piombino

Polujo

Monaĥejo Lipiany, antaŭ 1256, poste ermitoj aŭgustenanaj; menciiĝo inter 1266 kaj 1290

Svisujo

Monaĥejo Sion en (Klingnau), fonditis en 1269, venis en 1725 en la posedon de la klostro de St. Blasien.^[5]

Ĉeĥujo

Monaĥejo Pivoň, post 1250/1256, fondis ĝin bavaraj monaĥoj de Schönthal (Supra Palatinato); poste por aŭgustenanoj ermitaj

Referencoj

↑ Ernst Götzinger: Reallexicon der Deutschen Altertümer. Leipzig 1885, p. 1084 (tie ĉi interrete)
↑ Kaspar Elm: "Die Annahme der Benediktregel unter Gregor IX.", ĉe: Beiträge zur Geschichte des Wilhelmitenordens. p. 43 ss.
↑ "Die Union zwischen Wilhelmiten und Augustiner-Eremiten (1256-1266)". Ĉe: Beiträge zur Geschichte des Wilhelmitenordens, p. 108-119
↑ Baron de Reinsberg-Düringsfeld, Traditions et légendes de la Belgique. Tome I, 1870 PDF
↑ Anton Kottmann: Art. "Sion bei Klingnau AG, Wilhelmiten". Ĉe: Helvetia Sacra, III: Die Orden mit Benediktinerregel, volumo 3: Die Zisterzienser und Zisterzienserinnen, die reformierten Bernhardinerinnen, die Trappisten und Trappistinnen und die Wilhelmiten in der Schweiz. A. Francke Verlag, Bern 1982, p. 1111–1128.

Literaturo

Kaspar Elm: Beiträge zur Geschichte des Wilhelmitenordens. Böhlau, Köln 1962. Itala traduko tie ĉi interrete
Jörg Sonntag (eld.): Die Statuten der Wilhelmiten (1251-1348). Zeugnisse der Verfassung eines europäischen Ordens. Edition und Übersetzung. Schnell & Steiner, Regensburg 2018, ISBN 978-3-7954-3421-2 (eltiraĵo).

Eksteraj ligiloj

Kategorio Vilhelmanoj en la Vikimedia Komunejo (Multrimedaj datumoj)

Bibliotekoj

[1] Ernst Götzinger: Reallexicon der Deutschen Altertümer. Leipzig 1885, p. 1084 (tie ĉi interrete)

[2] Kaspar Elm: "Die Annahme der Benediktregel unter Gregor IX.", ĉe: Beiträge zur Geschichte des Wilhelmitenordens. p. 43 ss.

[3] "Die Union zwischen Wilhelmiten und Augustiner-Eremiten (1256-1266)". Ĉe: Beiträge zur Geschichte des Wilhelmitenordens, p. 108-119

[4] Baron de Reinsberg-Düringsfeld, Traditions et légendes de la Belgique. Tome I, 1870 PDF

[5] Anton Kottmann: Art. "Sion bei Klingnau AG, Wilhelmiten". Ĉe: Helvetia Sacra, III: Die Orden mit Benediktinerregel, volumo 3: Die Zisterzienser und Zisterzienserinnen, die reformierten Bernhardinerinnen, die Trappisten und Trappistinnen und die Wilhelmiten in der Schweiz. A. Francke Verlag, Bern 1982, p. 1111–1128.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]