Ambrosius Moibanus
| Ambrozo Moibano (1494-1554) | ||
|---|---|---|
.png) Bildo de Ambrosius Moibanus, germana reformisto.
| ||
| Persona informo | ||
| Naskiĝo | 4-a de aprilo 1494 en Vroclavo, Pollando | |
| Morto | 16-a de januaro 1554 en Vroclavo, Pollando | |
| Religio | luteranismo vd | |
| Lingvoj | germana vd | |
| Ŝtataneco | Germanio  vd
| |
| Alma mater | Universitato de Krakovo Universitato de Wittenberg Universitato de Vieno | |
| Profesio | ||
| Okupo | Protestanta teologo vd
| |
| Laborkampo | Humanismo kaj teologio vd
| |
| Aktiva en | Vroclavo vd | |
| vd | Fonto: Vikidatumoj | |
Ambrosius Moibanus (1494-1554) estis germana humanisto, teologo, luterana reformisto, kuracisto, poeto kaj pentristo. Li estis amiko kaj samtempulo de Johannes Crato von Krafftheim (1519-1585), Johann Hess (1490-1547), profesoro de Zacharius Ursinus (1534-1583), oponanto de Balthasar Hubmaier (1485-1528) kaj patro de la luterana pastoro Johannes Moibanus (1527-1562). Li ankaŭ estis unu el la unuaj proponantoj pri la edukado de la virinoj.
Biografio
[redakti | redakti fonton]Li estis la unua luterana pastoro en la Preĝejo de Sankta Izabela, en Vroclavo. Li iĝis oponanto de anabaptistoj kaj estis kun-reformisto en Silezio, kune kun Johann Hess (1490-1547)[1], kiu studis teologion en la Universitato de Bolonjo. La Reformacio alvenis frue en la pluraj duklandoj de Silezio kaj ĝia ĉefurbo, Vroclavo, kie la verkaro de Lutero komencis presiĝi ekde 1519.
En 1523, la konsilio de Vroclavo indikis Johann Hess (1490-1547) kiel pastoron en unu el la du ĉefaj preĝejoj de la urbo, kaj en 1525 Ambrozo Moibano estis indikita en la alian. Ambaŭ teologoj, kun humanisma orientado, tenadis avancitajn studojn en Wittenberg kaj disvolvis siajn karierojn intime ligitaj al la interesoj de Lutero kaj Melanktono.[2]
En siaj klopodoj por promocii la instruojn de Lutero, Moibano devis alfronti la anabaptistojn kiuj establiĝis en la regiono ekde 1526, kaj la sekvantojn de Kaspar Schwenckfeld (1489-1561). Ambaŭ doktrinoj ĝuis multajn admirantojn inter la nobelaro kaj la ĝenerala popolo. Balthasar Hubmaier (1485-1528) eĉ dediĉis verkon "Das ander Biechlein von der Freywilligkeit des Menschens" al Frederiko la 2-a (1482-1556), Palatina Princo-Elektisto, alnomata la Saĝa.
Post dek jaroj, Moibano ankaŭ verkis libron al la duko, kie li atakis la anabaptistojn kaj la sekvantojn de Schweckenfeld, kies titolo estis "Das herrliche Mandat Jesu Christi vnseres Herrn vnd Heilandes. Gehet hin jnn die gantze welt vnd prediget das Evangelium . . . Marci XVI. Denen zu einem vnterricht, so das Predigampt vnd die Sakrament Christi für vnnötig zur Seelen heil achten wolten, gehandelt".[3] La verko cenzuris la reganton pro la toleremo rilate al la du kunfrataroj, kaj tio pliigis la persekuton al la anabaptistoj en Legnica, Brieg kaj Wohlau, devigante ilin elmigri al Glatz.
Sekve, Moibano provis konvinki Johann-on von Pernstein (1487-1548), la Alta Trezoristo en Moravio, por ke li ne akceptu la du grupojn, en kiu li estis helpata de Filipo Melanktono, kiu, en 1541, dediĉis al la barono libreton, presitan en Vroclavo, pri la devoj de la princoj. Moibano komence studis en Krakovo, kiu tiam estis rondo da humanistoj, poetoj, matematikistoj kaj astronomoj. Pli malfrue, li studis en la Universitato de Vieno, kie li havis Ambrosius Salzer-on (1476-1568)[4], estontan rektoron de la Universitato de Vieno, kiu tiam estis profesoro pri filozofio. En 1517, Moibano publikigis tri heroajn himnojn el la mistika italo Johano Piko de la Mirandolo kaj unu himno pri la "Mistero de la Sanktega Triunuo" presita de la helenisto, humanisto kaj reformisto Jacobus Bedrotus Pludentinus (1493-1541).
.jpg)
Dum vojaĝo al la sudo de Germanio, li konatiĝis kun Johano Reuchlin. En 1520, li estis nomumita direktoro de la "Paroĥa Lernejo de Sankta Maria Magdalena", en Vroclavo. En la 16-a de aprilo 1523, li enmatrikuliĝis en la Universitato de Wittenberg por studi teologion, kie liaj profesoroj estis Marteno Lutero, Caspar Cruciger, Johannes Bugenhagen kaj Justus Jonas la Maljuna. Li ankaŭ estis amiko de Joakimo Kameraro la Maljuna, Paul Eber (1511-1569) kaj de la germana reformisto Veit Dietrich (1506-1549). Li diplomiĝis kiel Doktoro pri Teologio en la 26-a de junio 1525. En la 3-a de aŭgusto 1525, li estis nomumita Episkopo de Vroclavo de Jakob von Salza (1481-1539).[5]
Verkaro
[redakti | redakti fonton]- Ad clariss[imum principem eundemque reverendiss.] 1541
- Catechismi Capita Decem, primum quibusdam thematis, Deinde etiam Colloquiis ... 1538
- Epistola consolatoria, scripta ad Christianos fratres, qui hoc calamitoso tempore Turcarum tyrannide affliguntur et opprimuntur 1740
- Paedia artis grammaticae, Leipzig, 1522
- In Epistolam Pauli ad Romanos interpretatio - 1527
- Jesu - 1537
- Das herrliche Mandat Jhesu Christi vnsers Herrn vnd Heilandes [etc] Gehet hin jnn die gantze welt vnd prediget das Euangelium etc. Marci xvj. Denen zu einem vnterricht so das Predigampt vnd die sacrament Christi fur vnnötig zur seelen heil achten wöllen gehandelt - 1537
- Catechismi Capita Decem, primum quibusdam thematis, Deinde etiam Colloquiis ... - 1538
- In omnes M. Tullii Ciceronis orationes, quot quidem extant, doctissimorum uirorum lucubrationes, summa diligentia, ac singulari erga Ciceronianae eloquentiae studiosos fide in unum uolumen collectae, ac partim etiam antea, partim nunc primum in lucem editae. Basileae: ex officina Roberti Winter, 1539
- Ὁμήρου ἐξηγήτης: Homeri interpres. Argentorati: per Wendelinum Richelium, 1539. 3 voll.
- Epistola Ambros. Moibani de consecratione Palmorum - 1541
- Ad magnificum ac Generosum Dominum Ioannem Baronem a Bernstein, in ... - 1541
- d clariss(imum) principem eundemque reverendiss. D. D. Baltasarem Episcopum ... - 1541
- Colloqvia evangelica dvo, qvibvs pveriles animi exemplo pueri Iesu ad pietatis studium inuitantur - 1541
- Svmma Christianismi, Ambrosio Moibono Theologo doctissimo, Autore ; Aiecta .. - 1541
Literaturo
[redakti | redakti fonton]- Communities of Learned Experience: Epistolary Medicine in the Renaissance
- Personensuche
- Global Anabaptist Mennonite Encyclopedia Online
- Allgemeine Deutsche Biographie
- Grosses vollständiges Universal-Lexicon Aller Wissenschafften und Künste.
- A Companion to Anabaptism and Spiritualism, 1521-1700
- An Introduction to the Heidelberg Catechism
Vidu ankaŭ
[redakti | redakti fonton]- Johannes Bugenhagen (1485-1558)
- Johannes Aepinus (1499-1553)
- Justus Jonas la Maljuna (1493-1555)
- Caspar Cruciger la malplijuna (1504-1548)
- Johann Hess (1490-1547) reformisto en Vroclavo
- Matthäus Aurogallus (1488-1560)
- Johano Reuchlin (1455-1522)
Referencoj
[redakti | redakti fonton]- ↑ The Uses of Humanism: Johannes Sambucus (1531-1584), Andreas Dudith (1533 ...
- ↑ The Encyclopedia of Christianity
- ↑ La glora mandato de Jesuo Kristo, nia Sinjoro kaj Savanto, iru al la tuta mondo kaj preĝu la evangelion ... Marko XVI Al tiuj kiuj, kiel la predikisto kaj la sakramento de Kristo, kredis kaj bezonis havi konsciencon pri la animoj, agis.
- ↑ Gemeinde Marz. Arkivita el la originalo je 2020-10-28. Alirita 2019-09-11.
- ↑ Deutsche Biographie