Ceyx

Kiel legi la taksonomion

Ceyx

Biologia klasado

Regno:	Animaloj Animalia
Filumo:	Ĥorduloj Chordata
Klaso:	Birdoj Aves
Ordo:	Koracioformaj Coraciiformes
Familio:	Alcededoj Alcedinidae
Subfamilio:	Riveralcionoj Alcedinidae
Genro:	Ceyx Lacépède, 1799

Specioj

23 (vidu tekston)

Aliaj Vikimediaj projektoj

Sistematiko en Vikispecioj

Komunejo pri Ceyx

v • d • r

Ceyx estas genro de malnovmondaj birdoj el familio alcededoj kaj subfamilio riveralcionoj. Ĝia arealo inkludas teritoriojn de Sudeosta Azio ĝis la Salomonoj, kun certaj specioj endemiaj nur en kelkaj malgrandaj insuloj.

Priskribo

Laŭ nuna sistematiko Ceyx estas la plej speciriĉa genro de riveralcionoj. Plejparto de la birdoj en tiu ĉi genro estas relative malgrandaj, kutime nomataj nanalcionoj. Kompare kun parenca genro Alcedo, kies anoj emas kapti fiŝojn kaj akvajn senvertebrulojn en rojoj kaj riveroj, birdoj el Ceyx estas pli teraj kaj ne nepre ĉasas en akvo.^[1] Krome, kolorigoj de plumaro en Ceyx estas pli varia ol en Alcedo, interalie ne ĉiuj birdoj el Ceyx havas koloron blua.

Taksonomio

La genron formale enkondukis franca naturalisto Bernard Germain de Lacépède en jaro 1799. La nomo estas tradicia latinigo de greka nomo Kejkso (Κήϋξ) el mito pri Alkiona kaj Kejkso — du geamantoj, kiuj kolerigis Zeŭson kaj estis transformitaj je akvobirdoj, laŭ certaj fontoj ĝuste je alcionoj.^[2] Nuntempe oni plej ofte prononcas la genronomon Ceyx kiel [sijks] (IFA: [ˈsiːɪks]) kaj ne [kejks] pro influo de la latina. La tipa specio de la genro estas nigradorsa nanalciono (Ceyx erithaca).^[3]

En 2007 publikiĝis molekulfilogenetika esploro pri riveralcionoj, kiu montris, ke tiama disigo de la subfamilio je genroj ne formis monofiletikajn grupojn.^[4] Ekde tiam, oni faris grandan rearanĝon de klasado de riveralcionoj, interalie malgranda alciono, lazura alciono, Bismarka alciono, indigobrusta alciono, kaj norda kaj suda arĝentaj alcionoj estis movigitaj el Alcedo al Ceyx.^[5] Laŭ nuna sistematiko preskaŭ ĉiuj birdoj en genro Ceyx havas nur tri fingrojn en ĉiu piedo anstataŭ kutimaj por birdoj kvar. La sola escepto estas la Sulavesa nanalciono (Ceyx fallax), kiu konservas rudimentan kvaran fingron.^[4]^[6] Pro tio ĉi iam oni nomas la genron Ceyx trifingraj alcionoj.

Varia nanalciono (Ceyx lepidus) antaŭe estis konsiderata komuna specio por ĉiuj alcionoj de Molukoj kun 15 agnoskitaj subspecioj, sed genetika esploro de 2013 montris, ke plimulto de tiuj subspecioj, pro sia izolita pozicio sur malgrandaj insuloj kaj manko de kontakto kun aliaj subspecioj, jam sufiĉe genetike disiĝis por esti konsiderataj apartaj specioj.^[7] 12 el 15 subspecioj de varia nanalciono estis ekde tiam promociitaj al statuso de specioj, kaj la varian nanalcionon mem oni nun rekomendas nomi Moluka nanalciono.^[5]

En certas sistematikoj oni unuigas genron Ceyx kun Afrika genro Ispidina.^[6]

Specioj

Laŭ nuna sistematiko la genro enhavas 23 speciojn:^[5]

Scienca nomo	Kutima nomo	Distribuo
Ceyx erithaca	Nigradorsa nanalciono	Hindia subkontinento kaj Sudeosta Azio
Ceyx rufidorsa	Rufdorsa nanalciono	Malaja duoninsulo kaj Indonezio
Ceyx melanurus	Nigravosta nanalciono	Filipinoj
Ceyx fallax	Sulavesa nanalciono	Sulaveso
Ceyx sangirensis	Sangihea nanalciono	Sangihe-insuloj (Indonezio)
Ceyx lepidus	Varia nanalciono aŭ Moluka nanalciono	Molukoj
Ceyx margarethae	Duforma nanalciono	centraj kaj sudaj Filipinoj
Ceyx wallacii	Sula-insula nanalciono	Sula-insuloj (Indonezio)
Ceyx cajeli	Burua nanalciono	Buruo (Indonezio)
Ceyx solitarius	Papua nanalciono	Novgvineo, Aru-insuloj, D'Entrecasteaux kaj apudaj insuloj
Ceyx dispar	Manus-insula nanalciono	Insuloj Admiralitato
Ceyx mulcatus	Novirlanda nanalciono	Novirlando, Novhanovro kaj Lihir-insuloj (Papuo-Novgvineo)
Ceyx sacerdotis	Novbritia nanalciono	Novbritio kaj Umboi-insulo (Papuo-Novgvineo)
Ceyx meeki	Nordsalomona nanalciono	uestaj kaj centraj Salomonoj
Ceyx collectoris	Novĝorĝia nanalciono	centraj Salomonoj
Ceyx nigromaxilla	Gvadalkanala nanalciono	Gvadalkanalo kaj Malaita (Salomonoj)
Ceyx gentianus	Makira-insula nanalciono	Makira-insulo (Salomonoj)
Ceyx cyanopectus	Indigobrusta alciono	Filipinoj
Ceyx argentatus	Suda arĝenta alciono	Mindanao kaj Basilano (Filipinoj)
Ceyx flumenicola	Norda arĝenta alciono	Bisajoj (Filipinoj)
Ceyx azureus	Lazura alciono	norda kaj uesta Aŭstralio, Tasmanio, Novgvineo kaj apudaj insuloj ĝis Nordaj Malukoj
Ceyx websteri	Bismarka alciono	Papuo-Novgvineo
Ceyx pusillus	Malgranda alciono	norda Aŭstralio, Papuo-Novgvineo, Indonezio, kaj Salomonoj

Referencoj

↑ Woodall, Peter. (2001) Handbook of the Birds of the World. Volume 6, Mousebirds to Hornbills. Lynx Edicions, p. [htt://archive.org/details/handbookofbirdso0001unse/e/103 103–187]. ISBN 978-84-87334-30-6.
↑ Lacépède, Bernard Germain de. (1799) Discours d'ouverture du Cours d'histoire naturelle des animaux vertébrés et a sang rouge: Tableau des sous-classes, divisions, sous-divisions, ordres et genres des oiseaux. Plassan.
↑ (1945) Check-list of Birds of the World 5. Harvard University Press.
↑ ^4,0 ^4,1 (2007) “Feeding behavior, toe count, and the phylogenetic relationships among alcedinine kingfishers (Alcedininae)”, Journal of Avian Biology 38 (3), p. 317–326. doi:10.1111/J.2007.0908-8857.03921.x.
↑ ^5,0 ^5,1 ^5,2 Rollers, ground rollers & kingfishers. World Bird List Version 14.1. International Ornithologists' Union (December 2023). Alirita 6 January 2024.
↑ ^6,0 ^6,1 Fry, C. Hilary. (1992) Kingfishers, Bee-eaters, and Rollers. London: Christopher Helm. ISBN 978-0-7136-8028-7.
↑ (2013) “Phylogeography of the Variable Dwarf-Kingfisher Ceyx lepidus (Aves: Alcedinidae) inferred from mitochondrial and nuclear DNA sequences”, Auk 130 (1), p. 118–131. doi:10.1525/auk.2012.12102. 55352878.

Ceyx en la Vikimedia Komunejo (Multrimedaj datumoj)
Kategorio Ceyx en la Vikimedia Komunejo (Multrimedaj datumoj)
Ceyx en Vikispecioj (Kolekto pri ĉiuj vivantaj estuloj)

[HBW-1] Woodall, Peter. (2001) Handbook of the Birds of the World. Volume 6, Mousebirds to Hornbills. Lynx Edicions, p. [htt://archive.org/details/handbookofbirdso0001unse/e/103 103–187]. ISBN 978-84-87334-30-6.

[2] Lacépède, Bernard Germain de. (1799) Discours d'ouverture du Cours d'histoire naturelle des animaux vertébrés et a sang rouge: Tableau des sous-classes, divisions, sous-divisions, ordres et genres des oiseaux. Plassan.

[3] (1945) Check-list of Birds of the World 5. Harvard University Press.

[moyle2007-4] 4,0 ^4,1 (2007) “Feeding behavior, toe count, and the phylogenetic relationships among alcedinine kingfishers (Alcedininae)”, Journal of Avian Biology 38 (3), p. 317–326. doi:10.1111/J.2007.0908-8857.03921.x.

[ioc-5] 5,0 ^5,1 ^5,2 Rollers, ground rollers & kingfishers. World Bird List Version 14.1. International Ornithologists' Union (December 2023). Alirita 6 January 2024.

[fry-6] 6,0 ^6,1 Fry, C. Hilary. (1992) Kingfishers, Bee-eaters, and Rollers. London: Christopher Helm. ISBN 978-0-7136-8028-7.

[andersen-7] (2013) “Phylogeography of the Variable Dwarf-Kingfisher Ceyx lepidus (Aves: Alcedinidae) inferred from mitochondrial and nuclear DNA sequences”, Auk 130 (1), p. 118–131. doi:10.1525/auk.2012.12102. 55352878.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]