Falsita informo

Misinformado estas falsa aŭ fabrikita informo kiu estas disvastigita intencite por trompi la ricevanton. Intencita misinformado povas esti uzata por atingi politikan, strategian aŭ ekonomian gajnon ^[1]^[2]^[3].

Ekzistas kelkaj ekzemploj de la sistema disvastigo de falsaj informoj intencitaj por konfuzi aŭ krei certajn sintenojn kaj reagojn. Falsaj novaĵoj kaj propagando povas influi opiniojn kaj decidojn, mensogaj fabrikoj aŭ viralaj retejoj povas gajni monon per granda rettrafiko, "disvastigo de faktoj" povas esti kaŝita reklamado, kaj falsaj retejoj povas esti uzataj por fraŭdo.

En gravaj konfliktoj kaj militoj, misinformado estas parto de psikologia milito. Ĉiuj flankoj miksas faktojn kun misaj aŭ eraraj kaj misgvidaj informoj por kontroli rakontojn kaj influi kontraŭ kontraŭuloj kaj subtenantoj. Malveraj informoj povas trompi la publikon, elekto de vortoj kaj parafrazoj povas distordi la veron, dum distraĵoj kaj malklarigado povas interrompi atenton kaj krei dubon kaj necertecon. La batalantaj flankoj tipe troigos sian propran progreson kaj la malvenkon de siaj kontraŭuloj. Aŭtoritatoj kaj potencaj grupoj ankaŭ povas limigi la fluon de informoj per cenzuro de parolado kaj novaĵkanaloj. Ĉiuj akuzos la aliajn, ke ili ne diras la veron.

Esploroj kaj kontrolado de faktoj, fontokritiko kaj amaskomunikila kompreno estas necesaj por malkaŝi misinformadon kaj mensogojn en la amaskomunikiloj.

En 2024, la Monda Raporto pri Risko de la Monda Ekonomia Forumo, por kiu ĉirkaŭ 1 500 fakuloj estis enketitaj, venis al la konkludo ke, dum dujara periodo, misinformado kaj misinformado reprezentis la plej grandan tutmondan riskon por socio, antaŭ klimata ŝanĝo ^[4].

Nom(ig)o

La angla vorto misinformado estas pruntita traduko de la rusa дезинформация ( dezinformatzija ), prenita de la nomo de departemento ene de KGB por "nigra propagando" ^[5], falsa mesaĝo prezentita kvazaŭ venas de alia sendinto. Josef Stalin lanĉis la terminon, sed elektis Franc-sonan vorton por sugesti ke la praktiko havis okcidentajn originojn. La rusoj komencis kun "speciala misinformadoficejo" en 1923 ^[6]. Misinformado estis difinita en la Granda Sovieta Enciklopedio (1952) kiel "malveraj informoj kun la intenco de trompi publikan opinion" ^[7].

Kaŭzantoj kaj celoj

Misinformado povas okazi en la publikaj rilatoj de registaraj agentejoj (ekz. sekreta servo aŭ militistaro), politikaj partioj kaj grupoj, lobiaj grupoj aŭ individuoj. La celo estas trompi la loĝantaron, krei etoson, ĉu por ĉu kontraŭ, aŭ konfuzi la malamikon.

La 11-an de januaro 1923, la Politburoo de la Centra Komitato de la KPR (B) decidis starigi oficejon por misinformado sub la direkto de la sovetia ŝtata sekureca servo GPU. Tio rezultigis konflikton kun la sovetia Ekstera Ministerio, kiu jam postulis respondecon por misinformkampanjoj ^[8].

Rusa ĉefo de la stabo Valery Vasilyeviĉ Gerasimov skribis en eseo por la semajna Voenno-Promyschlennyi Kur'er ("Armea-Industria Kuriero") en februaro 2013: "Militoj ne plu estas deklaritaj, kaj post kiam ili komenciĝis, ili sekvas nekutima voja ŝablono.” Ne-militaj rimedoj estas pli gravaj ol iam, en certaj kazoj eĉ pli gravaj ol armiloj. Gerasimov eksplicite mencias komunikadon kiel nemilitan rimedon. Militoj ne gajnas kiu havas pli da armiloj. Militoj gajnas kiu ajn kontrolas la informojn ^[9].

Ekzemploj

Oftaj ekzemploj de misinformado inkluzivas:

En La Arto de Milito, klasika verkaĵo pri armea strategio de ĉirkaŭ 500 a.K., la ĉina Sun Tzu skribas pri kiel trompado estas grava parto de militado.

Operaco Korpogardisto, kiu estis intencita por kaŝi la planitan lokon de Operaco Neptuno. Inter alia misinformado, la aliancanoj disvastigis trompajn radiomesaĝojn kaj armeajn raportojn por konvinki al la nazia gvidado ke granda forto en East Anglia estis preta ataki Calais kaj ne Normandion.
partia pseŭdoĵurnalismo, ekzemple en la maldormo de dekstraj popolismaj movadoj kiel ekzemple Pegida. Tiu speco de falsa ĵurnalismo estas foje subtenata de la ŝtato, vidu ekz. ŝtataj novaĵportaloj kiel Sputnik de Rusio same kiel Operaco Mockingbird de Usono.
la disvastiĝo de misinformado por influi balotojn en aliaj landoj. La sciencisto Dov H. Levin aparte mencias la disvastiĝon de misinformado fare de Usono kaj Rusio.
la manipulado de sociaj amaskomunikiloj per bots kaj ciferecaj astroturfing kampanjoj. Esplorado de la Oksforda Komputila Propaganda Projekto en 2017 trovis ke tiu speco de misinformadisvastigo estas aranĝita fare de almenaŭ 28 landoj.
la disvastiĝo de misinformado por misfamigi aŭ misfamigi politikajn kontraŭulojn. Laŭ aktuala esplorado, ĉi tiu speco de misinformado estas disvastigita "de la plej multaj ĉefaj ŝtataj potencoj." Oftaj ekzemploj inkludas la aserton de Sovetunio ke aidoso estis CIA- bioarmilo ^[10]. Reponse Usono ne faris ajnan aktivan agon por rebati misinformadon ĝis 1980, kiam falsa dokumento raportis ke Usono apogis rasapartismon ^[11].
Post la 911 atencoj, Usono asertis ke Irako estis posedanto de amasdetruaj armiloj. Tiu aserto estis utiligita, inter aliaj aĵoj, kiel preteksto por la Iraka Milito.

Malinformado ankaŭ povas esti disvastigata en Vikipedio. Bonkonata ekzemplo en anglalingvaj landoj estas la angla Vikipedio enskribo de ĵurnalisto John Seigenthaler, en kiu estis foje asertis ke li estis "rekte implikita en la atenco kontraŭ Kennedy."

Problemoj en difino kaj registrado

La klasifiko de informoj kiel misinformado dependas peze de la respektiva socikultura kunteksto por multaj interpretaj aferoj, kio malfaciligas aŭtomatan detekton en Interreto kaj sociaj retoj. Laŭ Alexander Schindler, altranga esploristo ĉe la Aŭstria Instituto pri Teknologio, ĝi estas malforta koncepto: "Malinformado estas preskaŭ neeble difini. La difino dependas de faktoroj, ekzemple politikaj aŭ religiaj vidpunktoj, ke unuforma aŭ normigita etikedo estas apenaŭ ebla difini.

Veraj informoj ankaŭ povas kategorii sub la esprimo misinformado se ĝi selekteme elstarigas faktojn (ĉerizplukado, angle Cherrypicking) aŭ metas ilin en deziratan kuntekston (kadrigo, angle framing). La difino de kio estas misinformado estas do subjektiva en tiaj kazoj ^[12].

Diferencigo de rilataj konceptoj

Malinformado kaj propagando

Malinformo diferencas de la najbara termino propagando, t.e. la celita kaj unuflanka komunikado uzata de komunikiloj por atingi specifan celon. En pli larĝa signifo, misinformado ankaŭ estas la celita troa provizo de - el la perspektivo de la ricevanto - senutilaj informoj kiu celas kaŝi la gravajn informojn. Male al misinformado, propagando ne devas enhavi falsajn informojn ^[13].

Misinformado kaj malinformado

Malinformado kaj malinformado ne estas la sama afero. Misinformo estas malĝusta aŭ misgvida informo. Kontraste al malinformado, tio estas pludonita sen manipula fono ^[14]. Malinformado, aliflanke, estas intenca trompo estas kiam malvera informo estas disvastigita senintence ^[15].

Referencoj

↑ Ion Mihai Pacepa and Ronald J. Rychlak (2013), Disinformation: Former Spy Chief Reveals Secret Strategies for Undermining Freedom, Attacking Religion, and Promoting Terrorism, WND Books, pp. 4–6, 34–39, 75, (ISBN 978-1-936488-60-5)
↑ Bittman (1985), The KGB and Soviet Disinformation: An Insider's View, Pergamon-Brassey's, pp. 49–50, (ISBN 978-0-08-031572-0)
↑ Shultz (1984), Dezinformatsia: Active Measures in Soviet Strategy, Pergamon-Brassey's, pp. 37–38, (ISBN 978-0-08-031573-7)
↑ Größtes globales Risiko: Desinformation. In: Tagesschau.de, 10. Januar 2024. Abgerufen am 10. Januar 2024.
↑ Garth Jowett (2005), Propaganda and Persuasion, Sage Publications, pp. 21–23, (ISBN 978-1-4129-0898-6)
↑ Martin J. Manning (2004), Historical Dictionary of American Propaganda, Greenwood, pp. 82–83, (ISBN 978-0-313-29605-5)
↑ Taylor, Before 'fake news,' there was Soviet 'disinformation'
↑ В.Н. Хаустов, В.П. Наумов, Н.С. Плотникова: Лубянка. Сталин и ВЧК—ГПУ—ОГПУ—НКВД. Архив Сталина. Документы высших органов партийной и государственной власти. Январь 1922 — декабрь 1936. (dt. etwa: Lubjanka. Stalin und die [sowjetische Staatsicherheit] (WeTscheKa-GPU-OGPU-NKWD). Stalins [persönliches] Archiv. Dokumente der höchsten Parteiorgane und Staatsbehörden. Januar 1922 — Dezember 1936.), Internationale Stiftung „Demokratie“ (Fond Alexander N. Jakowlew), Moskau 2003, ISBN 5-85646-087-1, S. 73–74.
↑ Patrick Beuth, Marc Brost, Peter Dausend, Steffen Dobbert, Götz Hamann: Krieg ohne Blut. In: Die Zeit, Nr. 9/2017
↑ United States Department of State (1987), Soviet Influence Activities: A Report on Active Measures and Propaganda, 1986–87, Bureau of Public Affairs, pp. 34–35, 39, 42
↑ Waller (2009), Strategic Influence: Public Diplomacy, Counterpropaganda, and Political Warfare, Institute of World Politics Press, pp. 159–161, (ISBN 978-0-9792236-4-8)
↑ Die rettende Lösung gegen Desinformation? Klimawandel, Corona und der Krieg in der Ukraine - die Menge an Desinformation nimmt mit jeder Krise zu. Künstliche Intelligenz könnte eine Lösung sein, um damit umzugehen. Doch sie hat einen entscheidenden Knackpunkt. - Tagesschau
↑ Brandon Michael Henry, Giuseppe Lippi et al.: Was ist Desinformation? Betrachtungen aus sechs wissenschaftlichen Perspektiven., S. 24.
↑ Lazer, D., Baum, M., Benkler,Y., Berinsky, A., Greenhill, K., Menczer, F., … Zittrain, J. (2018). The science of fake news: Addressing fake news requires a multidisciplinary effort. Science, 359, 1094–1096. doi:10.1126/science.aao2998
↑ Tandoc, E., Lim, Z. & Ling, R. (2017). Defining “Fake News”: A typology of scholarly definitions. Digital Journalism, 6, 137–153. doi:10.1080/21670811.2017.1360143

Vidu ankaŭ

Eksteraj ligiloj

Bibliotekoj

[pacepa-1] Ion Mihai Pacepa and Ronald J. Rychlak (2013), Disinformation: Former Spy Chief Reveals Secret Strategies for Undermining Freedom, Attacking Religion, and Promoting Terrorism, WND Books, pp. 4–6, 34–39, 75, (ISBN 978-1-936488-60-5)

[bittman1985-2] Bittman (1985), The KGB and Soviet Disinformation: An Insider's View, Pergamon-Brassey's, pp. 49–50, (ISBN 978-0-08-031572-0)

[shultzgodson-3] Shultz (1984), Dezinformatsia: Active Measures in Soviet Strategy, Pergamon-Brassey's, pp. 37–38, (ISBN 978-0-08-031573-7)

[4] Größtes globales Risiko: Desinformation. In: Tagesschau.de, 10. Januar 2024. Abgerufen am 10. Januar 2024.

[jowett-5] Garth Jowett (2005), Propaganda and Persuasion, Sage Publications, pp. 21–23, (ISBN 978-1-4129-0898-6)

[manningromerstein-6] Martin J. Manning (2004), Historical Dictionary of American Propaganda, Greenwood, pp. 82–83, (ISBN 978-0-313-29605-5)

[adamtaylor-7] Taylor, Before 'fake news,' there was Soviet 'disinformation'

[8] В.Н. Хаустов, В.П. Наумов, Н.С. Плотникова: Лубянка. Сталин и ВЧК—ГПУ—ОГПУ—НКВД. Архив Сталина. Документы высших органов партийной и государственной власти. Январь 1922 — декабрь 1936. (dt. etwa: Lubjanka. Stalin und die [sowjetische Staatsicherheit] (WeTscheKa-GPU-OGPU-NKWD). Stalins [persönliches] Archiv. Dokumente der höchsten Parteiorgane und Staatsbehörden. Januar 1922 — Dezember 1936.), Internationale Stiftung „Demokratie“ (Fond Alexander N. Jakowlew), Moskau 2003, ISBN 5-85646-087-1, S. 73–74.

[9] Patrick Beuth, Marc Brost, Peter Dausend, Steffen Dobbert, Götz Hamann: Krieg ohne Blut. In: Die Zeit, Nr. 9/2017

[usstate-10] United States Department of State (1987), Soviet Influence Activities: A Report on Active Measures and Propaganda, 1986–87, Bureau of Public Affairs, pp. 34–35, 39, 42

[jmichaelwaller-11] Waller (2009), Strategic Influence: Public Diplomacy, Counterpropaganda, and Political Warfare, Institute of World Politics Press, pp. 159–161, (ISBN 978-0-9792236-4-8)

[12] Die rettende Lösung gegen Desinformation? Klimawandel, Corona und der Krieg in der Ukraine - die Menge an Desinformation nimmt mit jeder Krise zu. Künstliche Intelligenz könnte eine Lösung sein, um damit umzugehen. Doch sie hat einen entscheidenden Knackpunkt. - Tagesschau

[13] Brandon Michael Henry, Giuseppe Lippi et al.: Was ist Desinformation? Betrachtungen aus sechs wissenschaftlichen Perspektiven., S. 24.

[14] Lazer, D., Baum, M., Benkler,Y., Berinsky, A., Greenhill, K., Menczer, F., … Zittrain, J. (2018). The science of fake news: Addressing fake news requires a multidisciplinary effort. Science, 359, 1094–1096. doi:10.1126/science.aao2998

[15] Tandoc, E., Lim, Z. & Ling, R. (2017). Defining “Fake News”: A typology of scholarly definitions. Digital Journalism, 6, 137–153. doi:10.1080/21670811.2017.1360143

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]