Hiparko (Ateno)
 | Ĉi tiu artikolo temas pri reganto de antikva Ateno. Por antikva greka astronomo kaj matematikisto rigardu la paĝon Hiparko. |
| Ίππαρχος της Αθήνας (567 a. K. - 514 a. K.) | ||
|---|---|---|
 Hypparchus insultas la fratinon de Harmodio publike.
| ||
| Persona informo | ||
| Ἵππαρχος | ||
| Naskiĝo | 567 a. K. en Ateno, antikva Grekio | |
| Morto | 514 a. K. en Ateno, antikva Grekio | |
| Mortis pro | Hommortigo  vd
| |
| Mortigita de | Harmodius and Aristogeiton vd | |
| Lingvoj | antikva greka vd | |
| Ŝtataneco | Antikva Ateno vd
| |
| Familio | ||
| Patro | Peisistratos (en)  vd
| |
| Patrino | Hippias' and Hipparchus' mother (en) vd
| |
| Gefratoj | Hipiaso (Ateno) kaj Hegesistratus of Sigeum (en) vd
| |
| Profesio | ||
| Okupo | politikisto vd
| |
| vd | Fonto: Vikidatumoj | |
Hiparko estis reganto kaj tirano de Ateno, frato de Hipiaso (560 a. K. - 490 a. K.) kaj filo de Pizistrato (600 a. K. - 528 a. K.). Post la morto de sia patro, li regis Atenon kiel tiranon apud sia frato Hipiaso ekde la jaro 527 a. K. ĝis sia morto en 514 a. K. Li estis mortigita de la tiranocidoj Harmodio kaj Aristogitono kiel venĝo post humiligo kiun li estus farinta al la fratino de Harmodio. [1][2]
Vivo
[redakti | redakti fonton]Hiparko laŭdire kelkaj grekaj verkintoj estis la tirano de Ateno, kune kun sia frato Hipiaso, post la morto de ilia patro Pizistrato en proksimume 527 a.K. La vorto tirano laŭlitere signifas "tiu, kiu prenas potencon per forto", kontraste al reganto kiu heredis monarkion aŭ estis elektita iel. Tio portis neniun pejorativan signifon dum la Arkaika kaj fruaj Klasikaj periodoj. Tamen, laŭ Tucidido, Hipiaso estis la nura "tirano". Kaj Hiparko kaj lia patro Pizistrato ĝuis la popularan apogon de la homoj. Hiparko estis artomecenato; estis li, kiu venigis Simonido el Kea al Ateno.
En 514 a.K., Hiparko estis asasinita fare de la tiranicidoj, Harmodio kaj Aristogitono. Tio estis ŝajne persona disputo, laŭ Herodoto kaj Tucidido. Hiparko enamiĝis al Harmodio, kiu jam estis la amanto de Aristogitono. Ne nur Harmodio malakceptis lin, sed humiligis lin rakontante al Aristogitono pri siaj progresoj. Hiparko tiam invitis la fratinon de Harmodio por partopreni la Panatenan Festivalon kiel kaneforo nur por publike malkvalifiki ŝin sur la tereno ke ŝi ne estis virgulino. Harmodio kaj Aristogitono tiam organizis ribelon por la Panatenajaj Ludoj sed ili panikiĝis kaj atakis tro frue. Kvankam ili mortigis Hiparkon, Harmodio estis mortigita fare de sia korpogardisto kaj Aristogitono estis arestita, torturita, kaj poste mortigita.
Post la murdo de lia frato, Hipiaso laŭdire fariĝis amara kaj kruela tirano, kaj estis renversigita kelkajn jarojn poste en 510 a.K. fare de la spartana reĝo Kleomeno la 1-a (547 a. K. - 488 a. K.). Kelkaj modernaj akademiuloj ĝenerale atribuas la tradicion ke Hiparko estis mem kruela tirano al la kulto de Harmodio kaj Aristogitono establita post la falo de la tiraneco; tamen, aliaj avancis la teorion ke la kulto de la tiranicidoj estis propaganda puĉo de la frua demokrata registaro por obskurigi la spartan implikiĝon en la reĝimŝanĝo.
Vidu ankaŭ
[redakti | redakti fonton]- Simonido el Kea (556 a. K. - 469 a. K.)
- Periklo (490 a. K. - 429 a. K.)
- Herodoto (484 a. K. - 425 a. K.)
- Tucidido (464 a. K. - 401 a. K.)
Referencoj
[redakti | redakti fonton]- ↑ Thucydides. “Book VI”, Historio de la Peloponeza Milito.
- ↑ Aristotelo. (1952) Ἀθηναίων πολιτεία. Cambridge, MA & London: Harvard University Press & William Heinemann Ltd.