Internacia Fizika Olimpiado
| Internacia Fizika Olimpiado | ||
|---|---|---|
| ĉiujara okazaĵo konkurso 
| ||
| Internacia Scienco-Olimpiado | ||
| Komenco | 1967 vd | |
| Retejo | Oficiala retejo | |
La Internacia Fizika Olimpiado (angle International Physics Olympiad, akronime IPhO) estas ĉiujara internacia konkurso pri fiziko por gimnazianoj.
Frua historio
[redakti | redakti fonton]Ĉiu lando partoprenanta en la konkurso sendas delegacion de kvin studentoj kaj kutime ankaŭ du kunuloj-akompanantoj, kaj povas sendi observantojn kune kun la delegacio. La delegacio estas elektita per preparaj konkursoj sur nacia nivelo. La studentoj estas testitaj kiel individuoj, tra teoriaj kaj laboratoriaj testoj. Ĉe la fino de la konkurso, oraj, arĝentaj kaj bronzaj medaloj estas aljuĝitaj al la elstaraj studentoj. Komencsignoj estas distribuitaj al pluraj pliaj studentoj.
La Internacia Fizika Olimpiado okazis unuafoje en Varsovio, ĉefurbo de Pollando, en 1967. Plurajn monatojn antaŭe, la organizantoj de la konkurso en Pollando sendis invitojn al ĉiuj mezeŭropaj landoj. Inter ili, kvar landoj akceptis la inviton: Bulgario, Ĉeĥoslovakio, Hungario kaj Rumanio akceptis la inviton (kvin inkluzive de Pollando, la organizanto). Ĉiu lando sendis teamon de 3 gimnazianoj, kaj unu akompananto. La naturo de la konkurso estas determinita laŭ la reguloj de la fina etapo de la Pola Fizika Olimpiado: la unua tago estas dediĉita al teoriaj demandoj kaj la dua tago al farado de eksperimento. Unu diferenco inter la internacia konkurso kaj la pola estas ke la studentoj devis atendi ĝis iliaj respondoj estis kontrolitaj. Dum la testo, la studentoj faris turneon de Krakovo kaj Gdansko. En la unua konkurso, la studentoj estis postulataj por respondi kvar teoriajn demandojn kaj unu eksperimentan.
La duan Olimpiadon organizis profesoro Konfelby en Budapeŝto, ĉefurbo de Hungario, en 1968. Ĉi-jare 8 landoj partoprenis en la konkurso. Al la landoj kiuj partoprenis la antaŭan jaron aliĝis Orienta Germanujo, Sovetunio kaj Jugoslavio. Ankaŭ ĉi-foje ĉiu lando sendis tri gimnazianoj kaj unu akompananton. Iom antaŭ la dua konkurso, la leĝoj kaj reguloj de la leĝoj estos eksplicite starigitaj. La dokumentoj estis aprobitaj de la akompanantaj delegacioj plurajn monatojn post la konkurso en kunveno, kiun ili okazigis en Ĉeĥoslovakio.
La Olimpiadon organizis la trian fojon profesoro Kostiel en Brno, Ĉeĥoslovakio en 1969. Ĉiu lando sendis kvin gimnazianoj kaj du akompanantojn. La konkurso en Brno okazis laŭ la reguloj formulitaj kelkajn monatojn antaŭe.
La kvaran fojon la Olimpiadoj estis okazigitaj en Moskvo, la ĉefurbo de Sovetunio, en 1970. Ĉiu partoprenanta lando estos reprezentita de ses studentoj kaj du akompanantoj. Ĉi-jare, etaj ŝanĝoj estis faritaj al la konkursregularo. Ekde la kvina fojo la konkurso okazis en Sofio, la ĉefurbo de Bulgario, en 1971, kaj ĝis hodiaŭ, ĉiu grupo havis kvin studentojn kaj du kunulojn-akompanantojn.
La konkurso ne okazis en 1978 kaj 1980, pro la eniro de okcidentaj landoj en la konkurson. La unua okcidenta lando partoprenanta en la konkurso estis Okcidenta Germanio. La ebleco estis sugestita ke la konkurado estus alterne organizita fare de la orientaj kaj okcidentaj Bloko-landoj. Tamen, pluraj okcidentaj landoj malakceptis la proponon. La Orientbloko-landoj rifuzis organizi la konkuradon en 1978 kaj 1980. En 1982, la konkurso denove okazis ĉiujare, ĉar sufiĉe da okcidentaj landoj aliĝis por dividi la ŝarĝon de la organizo.
Hodiaŭ, la listo de gastigantaj landoj estas antaŭdeterminita. Post kiam nova lando aliĝas al la konkurso, ĝi devas anonci ene de tri jaroj sian pretecon gastigi la Olimpiadojn. Post ĉi tiu anonco, la lando eniras atendoliston, kiu longas plurajn jardekojn. Lando, kiu ne faras tion, estos provizore suspendita de la konkurso. Francio estis tiel suspendita en 2000.
Strukturo
[redakti | redakti fonton]La konkurso estas disvastigita dum du apartaj ekzamentagoj:
- Unu tago estas dediĉita al teoria ekzameno. Ĉi tiu ekzameno inkluzivas tri demandojn, kovrante almenaŭ kvar temojn, kiuj estas instruitaj en mezlernejo. Plejparte, ĉiu demando havas plurajn subfakojn. La maksimuma nombro da poentoj en ĉi tiu parto estas 30, kutime ĉiu demando estas 10 poentoj.
- Alia tago estas dediĉita al praktika ekzameno (laboratorio). Ĉi tiu ekzameno inkluzivas unu aŭ du provojn. La maksimuma nombro da poentoj en ĉi tiu parto estas 20.
Ambaŭ ekzamenoj daŭras po kvin horoj. Inter tiuj du tagoj estas almenaŭ unu ripoztago, kiun oni kutime vojaĝas en la gastiga lando en vojaĝo, kiun la gastiga lando organizas por la partoprenantoj.
La partoprenantoj estas gimnazianoj, sed ne altlernejaj aŭ universitataj studentoj. Kutime ĉiu grupo konsistas el kvin studentoj, kaj du kunuloj-akompanantoj (ŝaperonoj).
La minimuma nombro da poentoj necesaj por gajni olimpikajn medalojn aŭ rekomendon estas determinita de la organizantoj laŭ la establitaj reguloj. Antaŭ kelkaj jaroj okazis ŝanĝo en la regularo, kaj nun la distribuo de medaloj estas laŭ la rangigo de punktoj: ora medalo estas aljuĝita al la unuaj 8% de partoprenantoj, arĝenta medalo estas aljuĝita al la unuaj 25% kaj bronza medalo estas aljuĝita al la unuaj 50%. Laŭdo estas aljuĝita al la unuaj 67% de partoprenantoj. La aliaj konkurantoj ricevas atestojn pri partopreno. La konkuranto kun la plej alta poentaro gajnas specialan premion, krom la ora medalo.