Jacopo da Forlì
| Jacobus Forliviensis (1360-1414) | ||
|---|---|---|
.png) "Expositio et quaestiones in primum Canonem Avicennae", verko eldonita en 1547
| ||
| Persona informo | ||
| Naskiĝo | 1360 en Forlì, Italio | |
| Morto | 1414 en Padovo, Italio | |
| Alma mater | Universitato de Padovo Universitato de Ferrara | |
| Profesio | ||
| Okupo | kuracisto filozofo  vd
| |
Giacomo della Torre aŭ Jacopo da Forlì aŭ Jacobus Forliviensis estis klera kuracisto kaj filozofo kiu vivis en Padovo dum la periodo de la malfruaj dektria kaj la fruaj dek-kvara jarcentoj. Li estas fama pro siaj komentaĵoj pri la verkoj de Aviceno, Galeno kaj Hipokrato. Tiu manuskripto verkita proksimume en la 1450-a, estas komentaĵoj sur la tegni kaj mikrotegni de Galeno.
Giacomo della Torre naskiĝis en Forlì inter 1360 kaj 1362, filo de Pietro della Torre, "artium et medicinae doctor", el nobelgento, kaj Tisia, filino de Pietro degli Azzoli, nobelo de Forlì.
La pripatra familio, ĉeestanta en Forlì dum pluraj generacioj, devenis de Andrea, patro de Giovanni, la avo de Della Torre. Krom li, la patro havis du aliajn filojn, Guido kaj Andrea.
Giacomo verŝajne kompletigis siajn studojn pri arto kaj medicino en Padovo, kie li havis Bartolomeo Colonna (1380-1430) kaj Iacopo Avogari kiel instruistoj. Biografiistoj ne konsentas pri la docenta plano, dividita inter Padovo, Bologna kaj aliaj urboj.
Inter 1383 kaj 1385 li estis profesoro pri filozofio en Bolonjo, sed jam en la antaŭaj jaroj li devis komenci sian instruadon en Padovo, kie li revenis fine de la 14-a jarcento pro invito de la familio Carraresi, kiu, por doni prestiĝon al la Studio, vokis multajn famajn profesorojn. Fakte, en 1400 li estis citita kiel "lektoro en Studio Paduano medicorum" kaj estis la iniciatinto de la doktorecoj de pluraj studentoj, inkluzive de Antonio da San Severo, Cristoforo Manfredini kaj Tommaso da Recanati, por kompensi eventualajn forestojn de la profesoroj.
Komence de la dekkvina jarcento, verŝajne inter 1402 kaj 1404, li estis instruisto pri artoj kaj medicino en Ferrara, kune kun Marco da Forlì, sed, se li ne estas homonimo, li eble estas okaza ĉeesto, ĉar en tiuj samaj jaroj li estas memorita kaj en Padovo kaj Bolonjo.
En la venecia urbo lia ĉeesto estas konstatita per disputo en 1402 kun lia kolego Bartolo Squarcialupi kaj per la doktorecoj de pluraj studentoj, kiel ekzemple Nicolò Albertini (1250-1321), Davino Nogarelli, Giovanni da Pera kaj Pietro Tomasi. Ekzistas ankaŭ signoj de lia eventuala ĉeesto en Forlì en 1391, 1396 kaj 1397-99 por aĉeti teron kaj atesti pri diversaj temoj, same kiel bonvenigon de la episkopo Scarpetta Ordelaffi (1290-1315) tie.
Inter 1404 kaj 1407 li estis altirita al Sieno kun salajro de 650 florenoj jare kaj la kondiĉo, favore al li, ne havi konkuranton en la urbo (por ĉiu katedro estis du instruistoj, unu pagita kaj alia ne); li instruis tie ordinaran medicinon plentempe, post kio li estis revokita al la katedro de teoria medicino en Padovo kun salajro de 600 dukatoj.
Sed li deziris reveni al Sieno, kiel atestas lia letero en kiu, deklarante ke li estas "verum amicum Senensium et non deceptorem", li vokas siajn studentojn kiel atestantojn de sia dediĉeco al la urbo.
Estas certe ke, kaj pro la manko de precizeco de la biografiaj repertuaroj kaj ĉeesto de homonimoj, la novaĵoj pri la movadoj de Giacomo estas tre konfuzaj kaj kontraŭdiraj, kiel Tiraboschi jam notis, inspiriĝante el tiaj malprecizecoj por demandi, kiuj dokumentoj oni donas fidon, kaj bedaŭri, ke eĉ tiuj verkistoj, kiuj havis aliron al la originalaj dokumentoj, estis precizaj en la raportado de la datumoj.
Ekzempla figuro de la arideco de la aristotela kulturo en Padovo inter la 14-a kaj 15-a jarcentoj, kiel liaj aliaj kolegoj (Biagio Pelacani (1347-1416), Gaetano da Thiene (1480-1547), Giovanni Marliano da Nola (1488-1558)) li havis certan sekvantaron inter studentoj, kaj multaj studentoj kaj amikoj kiel Paolo Veneto (1369-1429) kaj Flavio Biondo (1392-1463) rememoras lin kun admiro en siaj verkoj.
Michele Savonarola (1385-1468), Antonio Guainerio, Gasparino Barzizza (1360-1431), Cristoforo Manfredini kaj aliaj gloris lian saĝon kiu, krom la devigaj laŭdoj, devis esti profundaj, se la Studio de Sieno pensis pri li por renovigi la instruadon de medicino kaj alproksimiĝi al la Padova modelo.
Pro sia kompetenteco li estis konsultita pri la fama afero pri la malkovro de la kadavro de Livio, kiu okazis en Florenco inter kelkaj humanistoj; li pruvis, male al tio, kion asertis kelkaj kontraŭuloj, ke ĝi estas la kadavro de viro, ne de virino.
Sed la ekzempla naturo de lia instruado pruviĝas antaŭ ĉio per du dekretoj, de 1465 kaj 1531, pri la statutoj de la Universitato de Padovo, kiuj asertas, ke profesoroj pri praktika medicino devis sekvi liajn metodojn kaj la ordon de la temoj kiujn li proponis rilate al la legado de Galeno.
La objekto de lia agado kiel komentisto estis ne nur la verkoj de Galeno, sed ankaŭ tiuj de Hipokrato, Aviceno, Aristotelo, kaj eĉ se kuracistoj kaj filozofoj kiel Achillini, Brasavola kaj Pomponazzi malkonsentis pri individuaj konkludoj de la du verkoj, ĉar longe ili starigis precedencon kaj li estis konsiderata nedisputebla aŭtoritato, ankaŭ ĉar li ne adoptis sintenon de servila akcepto rilate al la klasikuloj, sed klopodis akordigi ilin per la observado de faktoj.
Inter liaj multnombraj verkoj, ĉiuj ligitaj al instruado (tial oni nomis lin la "arkidoktoro"), la fundamenta estas "In aphorismos Hippocratis expositiones cum quaestionibus", enhavita en manuskripto de la Urba Biblioteko de Sieno, verkita en 1470 de Alessandro Sermoneta (1424-1487), kaj en Inkunablo de 1473 sen eldonejo (sed Venecio, de Bartolomeo da Cremona: kp. Ĝenerala Indekso de la Bibliotekoj de Italio).[1]
Verkaro
[redakti | redakti fonton]- Interpretatio in tres libros Thegni Galieni, Hieronymus Bonpillus, 1508
- En accuratissime lector expositio Jacobi Forliuiensis in primuz Auicenne Canonem cuz questionibus eiusdem ac i[ndice dicti ...], 1508
- Expositio et quaestiones in primum Canonem Avicennae, 1547
- Singularis expositio et quæstiones in artem medicinalem Galeni Qvae Vvlgo Techni Appellatvr Qvam Emendatissime, 1547
- Expositio et quaestiones in primum Canonem Avicennae, 1547
Vidu ankaŭ
[redakti | redakti fonton]- Bartolomeo da Cremona (1190-1255)
- Girolamo da Forlì (1348-1434)[2]
- Nicolaus Ferettus (1446-1523)[3]
- Girolamo Tiraboschi (1731-1794)