Listo de bazaj terminoj de arkeologio
Aspekto
Listo de terminoj pri arkeologio/paleontologio
La subaj listoj donas bluan ligilon (se jam ekzistas paĝo), aŭ difineton kaj → ligilon al alilingva vikipedio (→ de, en, fr).
Pli sistemaj terminoj bezonataj
[redakti | redakti fonton]Dum la terminoj de diversaj ŝtonepokaj periodoj en la plimulto de la lingvoj finiĝas per ~een (france) / ~ian (angle) aŭ simile, en Esperanto regas absoluta, neeltenebla ĥaoso:
Aĉeŭleo / Musterio / Ĉatelperonio / Aŭrignacio (vikip: Aŭrinjaka kulturo) / (vikip: Gravetio) / Solutreo / Magdalenio (laŭ PIV)
Jen propono por pli unueca nomigo: per kvazaŭ-sufikso „~ejeno“ (fonetike proksima al la franca finaĵo ~éen) sekvanta la transskribitan nomon de la tipa loko, oni povus havi unuecan sistemon:
- Frua Paleolitiko (2600–200 mil jaroj)
- 2.600 - 1.800 mil jaroj: plej fruaj ŝtonaj iloj
Olduvejeno (PIV: ./.) (→ fr:Oldowayen) - 1.700 - 100 mil jaroj: kontrolo pri fajro, unuaj ĉasadoj de grandaj bestoj
Aŝelejeno (PIV: Aĉeŭleo) (→ fr:Acheuléen) - 300 - 200 mil jaroj:
Klaktonejeno (PIV: ./.) (→ fr:Clactonien)
- 2.600 - 1.800 mil jaroj: plej fruaj ŝtonaj iloj
- Meza Paleolitiko Homo neanderthalensis, Homo sapiens
daŭro: 300–30 mil jaroj
plej fruaj okazoj de konduta moderneco (arto, intenca enterigo), migrado ekster Afrikon- 300 - 30 mil jaroj:
Musterejeno (PIV: Musterio) (→ fr:Moustérien) - 40 - 30 mil jaroj:
Aterejeno (PIV: ./.) (→ fr:Atérien)
- 300 - 30 mil jaroj:
- Supra Paleolitiko
daŭro: 50–10 mil jaroj
(konduta moderneco: abunda arta verkado, komplete evoluinta lingvo)- Baradostejeno (PIV: ./.) (→ :fr: ./., en:Baradostian) (36 ka)
- Ŝatelperonejeno (PIV: Ĉatelperonio) (→ fr:Châtelperronien, en:Châtelperronian) (35–29 ka)
- Aŭrinjakejeno (PIV: Aŭrignacio, Aŭrinjaka kulturo) (→ fr:Aurignacien, en:Aurignacian) (32–26 ka)
- Gravetejeno (PIV: ./., Gravetio) (→ fr:Gravettien, en:Gravettian) (28–22 ka)
- Solutrejeno (PIV: Solutreo) (→ fr:Solutréen, en:Solutrean) (21–17 ka)
- Magdalenejeno (PIV: Magdalenio) (→ fr:Magdalénien, en:Magdalenian) (18–10 ka)
- Hamburgejeno (PIV: ./.) (→ fr:Culture de Hambourg, en:Hamburgian culture) (14 ka)
- Arensburgejeno (PIV: ./.) (→ fr:Culture d'Ahrensburg, en:Ahrensburgian culture) (13 ka)
- Sviderejeno (PIV: ./.) (→ :fr: ./., en:Swiderian culture) (10 ka)
Mezolitiko ...
Jenaj terminoj estas difinitaj en PV / Reta vortaro.
- Reta Vortaro
- —— amforo — arkeologio / arkeologiisto / submara arkeologio (Parto de arkeologio, kiu esploras per taŭgaj rimedoj submariĝintajn antikvaĵojn: submara / subakva arkeologio; → de, en) — bronzepoko — dolmeno (megalitaj kulturoj) — elfosado (→ en, de) — epigrafo / epigrafiko / epigrafikisto (surskribo sur antikvaj objektoj) — ferepoko — hipogeo (Subtera konstruaĵo funkcianta kiel tombejo; → de, en) — ĥalkolitiko — kuprepoko — megalito — menhiro (megalitaj kulturoj) — mumio — paleolitiko — Pompejo — prifosado, urĝa prifosado (Esplorado de grundo por trovi savindaĵojn, antaŭ ol oni detruos pro konstruado; → de) — ruino/ruinaĵo — sarkofago — Solutreo (Prahistoria kulturepoko, malfrua parto de eŭropa paleolitiko (20000 a.K. – 15000 a.K.), → de, en) — steleo — ŝtonepoko — telo (Arkeologia monteto kovranta iaman urbon kaj formita de kolektiĝo kaj posta erozio de materio alportita pro longedaŭra surloka homa loĝado; → de, en) — tombmonteto (→ tumulo) — Trojo — vestiĝo (Stumpa restaĵo de io ruiniĝinta aŭ ne plu funkcia: la antikvaj vestiĝoj de la Romia Teatro; → fr)
Arkeologiaj terminoj el Vikipedio laŭ kategorioj
[redakti | redakti fonton]- Arkeologia esplormetodo / Arkeologia faktermino
- —— biostratigrafio — Relativa kronologio/Absoluta kronologio — Tomba donaco
- Arkeologiaj trovaĵoj
- —— Viro de Grauballe — Virino de Haraldskær — Homo de Lindow — Junulino de Yde — Arkeologiaĵo (ŝtonepoko): Venuso de Hohle Fels
- Arkeologiaj kulturoj
- —— Prapuebla kulturo (ofte "Anasazi") — Aŭrinjaka kulturo/[[]] — Folsom-kulturo — Hallstatt-kulturo — Induso-civilizacio — Kulturo de Erlitou — La-Tène-kulturo — Lapita kulturo — Liangzhu-kulturo — Majkop-kulturo — Kulturo de sonorilformaj pokaloj — Vlardingena kulturo
- Or-kulturo en Kolombio
- —— Indiĝena Or-kulturo en Kolombio — Kalima kulturo — Kaŭka (or-kulturo) — Kimbaja (or-kulturo) — Malagana (or-kulturo) — Mŭiska (or-kulturo) — Narinja (or-kulturo) — Sankta Aŭgusteno (or-kulturo) — Sinua (or-kulturo) — Tajrona (or-kulturo) — Tjerradentra (or-kulturo) — Tumaka (or-kulturo) — Urabaa (or-kulturo)
- Arkeologiaj lokoj laŭ lando
- —— Albanio : Butrint — Alĝerio : Beni Hammad — Anglio : Stonehenge — Bocvano : Tsodilo — Bolivio : Tiahuanaco — Ĉilio : Pukao — Ĉinio : Banpo — Jangŝao-kulturo — Terakota armeo — Egiptio : Biblioteko de Aleksandrio — Metiista vilaĝo de Amarna — Tebo (Egiptio) — Francio : Groto Cosquer — Groto Cussac — Groto Lascaux — Prahomaj pentraĵoj — Germanio : Aalen — Eberdingen — Limeso (fortikaĵo) — Mauer (Baden) — Messel (eksminejo) — Mömlingen — Ĉieldisko de Nebra — Saalburg — Schöningen — Talheim (apud Heilbronn) — Uhldingen-Mühlhofen — Venuso de Hohle Fels — Grekio : Dion (Grekio) — Pavlopetri — Hispanio : Atapuerca — Honduro : Copán — Irano : Nakŝ-e Rustam — Irlando : Brú na Bóinne — Newgrange — Israelo : Marmorta Steleo — Italio : Laurentum — Nurage — Ostia — Nekropolo de Pantaliko — Tusculum — Kanado : Bizon-Saltejo Head-Smashed-In — L'Anse aux Meadows — Malto : Ħaġar Qim — Meksiko : Palenque — Xochicalco — Pakistano : Harapo — Peruo : El Brujo — Jiskairumoko — Sirio : Citadelo de Saladino — Krak des Chevaliers — Sudano : Meroe — Napata — Tungul
- Arkeologoj Listo de arkeologoj
- —— Karel Absolon — Elek Benkő — Howard Carter — Frederick Catherwood — Jacques-Joseph Champollion — Jean-François Champollion — Constantin Daicoviciu — Joseph Déchelette — Géza Ferenczi — István Ferenczi (arkeologo) — Sándor Ferenczi (arkeologo) — Marija Gimbutas — Ian Hodder — Gyula László — James Mellaart — Oleh Olĵiĉ — Pavel Pavel — Béla Pósta — Colin Renfrew — Márton Roska — Heinrich Schliemann — Dennis Stanford — Gábor Téglás — Carsten Peter Thiede — Zsófia Torma — Johann Joachim Winckelmann
- Arkeologio
- —— A —— Absido — Akado — Anomalio de Ararato — Antikva Observatorio de Pekino — Archeon — Argiltabuletaro de Asurbanipal — Arkeologiaj kulturoj — Arkeomagnetismo — Asiriologio —— B —— Biblioteko de Efeso — Biblioteko de Pergamo — Bildŝtono — Brazila arkeologio — Bronzepoko —— C —— Çatal Höyük — Groto Cosquer — Cuello — Groto Cussac — Ĉartoj de Ateno — Ĉarto de Nov-Delhio — Ĉarto de Venecio — Ĉasistoj-kolektistoj — Ĉefkonsilio de Antikvaĵoj —— D —— Dolmeno — Christos Doumas — El Mirador —— F —— Fibolo — Fosilio —— H —— Holocena kalendaro — Ĥalkolitiko — Induso-civilizacio — Kalakmulo — Kantabra steleo —— K —— Katakombo — Kreskosigno — Kurgano —— L —— Lageto Betesda — Groto Lascaux — Litostrato — Luzia —— M —— Magdalenio — Majaoj — Marmoro — Marĉomumio — Materia kulturo — Megalito — Meĥanismo de Antikithera — Mikrolito — Monolito —— N —— Nag-Hamado — Neolitiko — Niya — Numismatiko —— O —— Oksirinĥo — Ollantaytambo — Oraj kornoj — Ötzi —— P —— Paleolitiko — Palinologio — Petroglifo — Prahejmregiono — Prahistoria arkeologio — Prahomaj laboriloj — Prahomaj pentraĵoj —— R —— Roka arto — Runŝtono —— S —— Sambaqui — Sep mirindaĵoj de la antikva mondo — Siliko — Subterejo en Ĉeĥio — Sutton Hoo — Ŝipo de Uluburun —— T —— Walter Taylor — Testaccio — Tikal — Tombokampo — Torko — Trakia tombo en Kazanlako — Trezoro — Trojo — Tunĥo — Ugarito —— V —— Venkantino de Samotrako — Virino de Penjon