Pļaviņas
| Pļaviņas (de la 19-a jarcento) | |||
| germane Stockmannshof (de la 13-a jarcento), latve Stukmaņi (post la 13-a jarcento) | |||
| Urbo | |||
.jpg) | |||
|
|||
| Oficiala nomo: Pļaviņas | |||
| Lando |  Latvio
| ||
|---|---|---|---|
| Municipo | Aizkraukle | ||
| Historia regiono | Livonio aŭ Livlando (latve Vidzeme) | ||
| Supermara alteco | 75 m s. m. | ||
| Koordinatoj | 56° 37′ 00″ N 25° 43′ 01″ O / 56.61667 °N, 25.71694 °O (mapo) | ||
| Areo | 7,0 km² (700 ha) | ||
| Loĝantaro | 2 907 (29.01.2021) | ||
| Denseco | 415,29 loĝ./km² | ||
| Urborajtoj | 1928 | ||
| Horzono | EET (UTC+2) | ||
| - somera tempo | EEST (UTC+3) | ||
| Poŝtkodo | LV-5120, LV-5121 | ||
  | |||
 | |||
 Vikimedia Komunejo: Pļaviņas
| |||
Pļaviņas - jen latve ekde la 19-a jarcento, historie ankaŭ germane Stockmannshof ekde la 13-a jarcento, devene latve Stukmaņi - estas urbo en Latvia historia regiono Vidzeme, en la oriento de Latvio. Ĝi situas en distrikto Aizkraukle. La distancoj al la plej gravaj centroj estas 20 km de Jēkabpils kaj 119 km de Rigo.[1] Laŭ la stato de la jaro 2024 en la urbo vivis 2 823 personoj sur areo de 5,67 kvadrataj kilometroj, kio rezultigas loĝdenson de 498 loĝantoj/km².
Historio
[redakti | redakti fonton]La areo estas loĝita ekde la 3-a jarcento, kiel pruvas la arkeologiaj elfosadoj en la ordena burgo Burg Loxten de ĉirkaŭ la jaro 1200. Ĝis tiam la teritorio de la nuna Pļaviņas ĉe la norda bordo de la rivero Daŭgavo estis parto de la latgala ŝtato Jersika. Aliflanke de la rivero Daŭgavo tamen estis jam ekde la 9-a jarcento antaŭ nia erao signifa loĝloko de la selonoj, kiu en la 10-a ĝis 12-a jarcento iĝis la centro de balta regno Selonio sude de tie. La loĝlokon la germanlingvaj kavaliroj de la Livonia Ordeno nomis latine Castrum Selonum (do "kastelo de la selonoj") kaj germane Burg Selburg (poste aldoniĝis latva nomo Sēlpils pils), kaj en provo konkeri la selonian ĉeflokon konstruis ĉe la norda riverbordo burgon germane nomatan Burg Loxten (poste latve Lokstenes pilsdrupas). Fine la germanaj kavaliroj en 1208 sukcesis konkeri la selonian burgon, la loĝantoj kapitulacis kaj pretis kristaniĝi, kaj sekve la nedifektita selonia burgo sude de la rivero iĝis la bazo de la unua episkopo Bernhard zur Lippe. Ĉe la norda riverbordo ekestis vasta ordena bieno 'Stockmannshof, poste latve nomata Stukmaņi, kaj la tuta tereno ambaŭflanke de la rivero post la Livonia konkero de la krucistoj venis sub la kontrolon de la Arkidiocezo de Rigo.
Post la kolapso de la regno de la germanlingva Livonia Ordeno Livonio en la 1560-aj jaroj, la tereno venis al la pola Duklando Pārdaugava. Novaĵoj pri la regiono estis en la pola-sveda milito, kiam sveda milittendaro situis apud la enfluejo de Aiviekste en Daŭgavo, kaj fortikaĵoj estis konstruitaj. Tiuj svedaj fortikaĵoj pluvivis ĝis la nuntempo.
En 1721 la regiono venis sub la kontrolon de Rusia Imperio. La nomo Pļaviņas (latve "malgrandaj herbejoj") ekaperis en la 19-a jarcento, pro nomo de kampara domo, kiu troviĝis ĉi tie. Ĉe la fino de la 19-a jarcento, setlejo de la nomo Pļaviņas komenciĝis formiĝi en la tiama paroĥo Stukmaņi / Stockmannshof. Ĉe la jarcentŝanĝo, ĝi gastigis drinkejon, poŝtkaleŝan stacion kaj kelkajn butikojn servantajn la vitrofabrikon kaj dolomitforbruligilon konstruitan en 1894. Kelkajn kilometrojn plu ĉe la enfluejo de la Aiviekste formiĝis alia setlejo - Gostiņi. Kiam la fervoja linio Stukmaņi/Stockmannshof-Valka/Walk estis malfermita en 1903, pluevoluigo de la vilaĝo estis certigita.[2] Dum la Unua Mondmilito, domoj kaj fabrikoj estis detruitaj, sed post la milito, la kresko de Pļaviņas daŭris.
Pļaviņas akiris la statuson de urbeto en 1922, kun tiu nomo, kaj la urborajtojn en 1927. En 1956, la urbo Gostiņi estis aldonita al Pļaviņas.
De 1949 ĝis 1959 kaj de 2009 ĝis junio 2021, Pļaviņas estis centro de samnoma municipo Pļaviņas - ekde julio 2021 la urbo apartenas al pli vasta municipo Aizkraukle.
Geografio
[redakti | redakti fonton]La urbo situas ĉe la loko kie la degelaj akvoj de la Orienta latva glaĉero trarompis la Sēlija-montetojn, kreante antikvan valon. Pļaviņas situas ĉe la rando de tiu ĉi antikva Malsupra Daugava valo en 8 km longa strio ĉe la dekstra bordo de Daugava. Skanstupīte kun alfluanto Maiļupīte enfluas ĉe la Daugava inter Gostiņi kaj malnova Pļaviņas.[3]
Averaĝa temperaturo estas -6,5°C en januaro kaj +17°C en julio. Da precipitaĵo falas 750 mm jare.[3]
Transporto
[redakti | redakti fonton]Tra la urbo pasas fervojaj linioj Rigo-Moskvo kaj Pļaviņas-Gulbene. La eŭropa ŝoseo 22/A12 (Rigo-Jekabpils kaj de tie plu al Moskvo) iam pasis rekte tra la urbo, ĝis pretervojo iom norde de la urbocentro estis konstruita. La P37 Pļaviņas-Gulbene kaj P87 Pļaviņas-Ērgļi vojoj komenciĝas de la pretervojo. Lokaj vojoj estas V945 (Pļaviņas-Jūči), V944 (Pļaviņas-Jaunmuiža), V924 (Pļaviņas-Krievciems) kaj V978 (Pļaviņas-Uģēres). Ne ekzistas pontoj super la Daugava sude.
Vidindaĵoj
[redakti | redakti fonton]- Svedaj fortikaĵoj en Gostiņi
- Luteraj preĝejoj en Pļaviņas kaj Gostiņi
Bildoj
[redakti | redakti fonton]-
Fervoja stacidomo. -
Skanstupīte akvofalo. -
Gostiņi preĝejo. -
Svedaj fortikaĵoj. -
Pļaviņas preĝejo.
Referencoj
[redakti | redakti fonton]- ↑ Toponavi.com. Distancoj.
- ↑ Latvijas PSR Mazā Enciklopēdija - Latva Malgranda Enciklopedio, v. 3, p. 49.
- ↑ 3,0 3,1 Latvijas ģeogrāfijas atlants - Latvia geografia atlaso. "Jāņa sēta", 2020
Eksteraj ligiloj
[redakti | redakti fonton]- minimumaj informoj en la retejo de la municipo (latve)
- oficiala paĝo en la retejo Facebook, ĉefe pri aktualaj kulturaj eventoj (latve)