Per balono al la Poluso[1] estas priskribo de la esplora ekspedicio de Salomon August Andrée, Nils Strindberg kaj Knut Fraenkel al la Norda Poluso en 1897, surbaze de la notaĵoj de la scienculoj-martiroj [2], trovitaj 33 jarojn post ilia morto sur Blanka Insulo en 1930.
Ĝi aperis samtempe en 10 lingvoj, inter ili en Esperanto (1930), el la sveda tradukita de Stellan Engholm kaj kontrolita de Paul Nylén. La traduko ampleksis 411 paĝojn kaj enhavis 115 bildojn.
„ En 1897 jaro, tri kuraĝaj svedoj — Andrée, Strindberg kaj Fraenkel — unuaj provis atingi la nordan poluson per balono, ili forflugis al Nordo kaj . . . restis tie. „La granda mistiko de la polusa nokto kovris ilin. Kaj la nomo de Andrée fariĝis mito, pri kiu oni ŝpinis multajn legendojn. Stranga estis la vivo — stranga la fino de lia vivo“. (E. Malmgren)
Kaj antaŭ kelkaj monatoj, norvega sciencekspedicio, hazarde trovis la mortotendejon de la pereintaj ekspediciuloj. Tio okazis sur Blanka Insulo en la Polusa maro. Per la tie trovitaj dokumentoj — taglibroj, notalmanako, observlibroj, bildoj kaj kart'skizoj — oni povis detale priskribi ĉiujn stadiojn de la fatala ekspedicio. Vera tragedio !
La libro aperas samtempe en 12 lingvoj. La esperantan tradukon faris la verkisto Stellan Engholm, aŭtoro de la novelo „Al Torento“.
Belega — laŭ enhavo kaj teknika aranĝo — libro, kiu riĉigas la literaturan trezorejon de nia lingvo. Grava pruvo ke Esperanto ne nur vivas, sed ankaŭ ke ĝi staras samvice al la plej grandaj naciaj lingvoj. Ni varme rekomendas la libron al nia legantaro! ”
„ Al Eldona Societo Esperanto en Stockholm estis farata la propono, eldoni ĉi tiun libron en E. Kompreneble ĝi unue hezitis, ĉar la tasko ŝajnis esti tro granda. Sed fidante al la ĉiam kreskanta nombro de esperantistoj en la mondo ĝi konsciis, ke E.-eldono estas necesa kaj dezirinda, ke ĝi devas aperi samtempe kun la nacilingvaj eldonoj.
En la mallonga tempo de iom pli ol unu monato la libro estis tradukata, kompostata, presata kaj pretigata. Tiuj laboroj estis nur efektiveblaj per la sindona helpo de rektoro Sam Jansson,
redakt. Paul Nylen, Stellan Engholm, Ernfrid Malmgren, E.-libropresisto Bernhard Eriksson kaj B. Gerdman. Jam tiuj nomoj garantias bonan erkon, kiu vere fariĝis la E.-eldono
de ĉi tiu la tutmondon interesiganta verko. La libro en bela kovraĵo, sur belega papero en granda skribo sur 417 paĝoj estas skribita en bonega Esperanto, tre facile legebla. 115 bildoj pliriĉigas la enhavon. El tiuj bildoj 10, kiujn faris Andree mem post la falo de la balono (subskribitaj per: Foto. La polusekspedicio de Andrée en 1897), estas unikaj en la mondhistorio, ĉar ili kuŝis dum 33 jaroj en la polusa glacio kaj nur per la plej zorga laboro de fotografia sciencisto povis esti rivelitaj.
Ankaü en la legado de la taglibroj de Andrée kaj kunuloj kunhelpis eminentaj sciencistoj kun la plej modernaj helpiloj.
La kliŝoj, kiuj estis uzataj je la presado, kostis al E. S. E. 1000 sved. Kronojn kaj por la bildoj de Andrée ĝi devis pagi po 18 sved. Kr.
„Ni deziras, ke ĉi tiu libro estos pruvo, ke Esperanto ne nur estas vivanta lingvo, sed ke ĝi laŭ graveco nun staras en la vico kun naciaj lingvoj“ skribas la eldonintoj en la antaŭparolo.
Kaj ni aldonas la deziron, ke la esperantistoj montru, ke la eldonintoj bone agis, mone kaj morale riski la eldonon de ĉi tiu grava verko, multnombre aĉetante ĝin. La prezo de proksimume aŭ S 20.— por la nebindita kaj pksm. 26.— por la bindita ekzemplero estas vere malalta! Vi povos ĝin mendi Ce nia gazeto. Pripensu, ke la eldonkvanto estas malgranda kaj ke ĉi tiu libro estos grava propagandilo por nia movado en ĉiuj ankaŭ la plej altsciencaj sferoj. ”
— Aŭstria Esperantisto n.71 (dec 1930)
„ Eldonita sur la bazo de la notaĵoj de S.A. Andree, Nils Strindberg kaj Knut Frenkel, trovitaj sur la Blanka Insulo en la somero 1930, de Sveda Societo por Antropologio kaj Geografio.[...]
La eldono de tiu libro estas certe epokfaranta en la historio de la Esperanto-movado, nur pro tio, ke ĝi aperis samtempe en la internacia lingvo kun tiuj en 13 aliaj naciaj lingvoj.
La verko enhavas biografion de la tri herooj de la fama ekspedicio Andree, priskribon de la balono, detalan historion de la planado kaj de la efektivigo de la vojaĝo, kaj fidelan rakonton pri la retrovo de la restaĵoj de la ekspedicio.
La nombro de la bildoj presitaj en la volumo estas 115, inter kiuj estas 10 fotografaĵoj, kiujn prenis Andree mem post la falo de la balono. Tiuj dokumentoj estas unikaj en la mondhistorio, ĉar ili kuŝis dum 33 jaroj en la polusa glacio kaj nur per la plej zorga laboro de fotografia sciencisto povis esti rivelitaj.
La ellaboro de la rimarkinda libro estas belega, luksa. La tradukintoj kaj eldonistoj meritas plenan laŭdon pro la liverita laboro, kiu sen iu dubo estos rekompencata per amasa aĉeto flanke de la tutmonda Esperantistaro. ”
„ Lerta kaj bela traduko de tiu mondkonata libro. La tradukon kontrolis akademiano Nylen. Mi devas ankoraŭ mencii la Esperantistan presiston Friksson kiu dum tuta monato oferis siajn noktojn por la kompostado kaj rektoronSam Jansson kiu akiris la necesan monon por la eldonado. ”
„ Verko unika en nia literaturo: enhavo altinteresa, traduko ĉiel bonega, preso kaj bindo bonkvalitaj; ĝin legi estas vera plezuro. Angla eldono aperis kelkajn semajnojn poste po 21ŝ. Kelkaj vortoj neoftaj. aŭko, auk ; blank-laro, Glaucous (large white-winged) gull;
drivi, drift; fokego, bearded seal; kekso, wheaten biscuit (kex); lagopo, ptarmigan; lestro, skua; mergolo, rotche, little auk; procelario, petrel ; rozmevo, rose-breasted gull; tribordo (dekstra flanko), starboard; urio, guillemot; vilfoko, ringed seal. ”
Eldonita sur la bazo de la notaĵoj de Andrée, Strindberg kaj Fraenkel, trovitaj sur la Blanka Insulo en la somero 1930 de Sveda Societo por Antropologio kaj Geografio. El la sveda lingvo tradukis Stellan Engholm, Stockholm. Kun 115 ilustraĵoj, inter kiuj 10
fotografaĵoj faritaj de Andrée. Tiu ĉi fama verko jam estas tradukita en 14 lingvoj. ”
