Quintus Junius Rusticus
| Quintus Junius Rusticus (100-170) | |||||
|---|---|---|---|---|---|
 Junius Rusticus prezidas la proceson de Justeno Martiro.
| |||||
| Persona informo | |||||
| Naskiĝo | 100 | ||||
| Morto | 170 en Romo, Italio | ||||
| Ŝtataneco | Roma regno  vd
| ||||
| Profesio | |||||
| Okupo | filozofo militisto politikisto instruisto vd
| ||||
| Laborkampo | Filozofio vd
| ||||
| |||||
| vd | Fonto: Vikidatumoj | ||||
Kvinto Junio Rustiko la 2-a estis romia senatano, konsulo (119), urbestro de Romo (167), instruisto, filozofo kaj politikisto. Li estis unu el la plej elstaraj stoikaj filozofoj de sia epoko, kaj la ĉefa filozofia instruisto de la imperiestro Marko Aŭrelio (121 – 180 p.K.). Li estis potenca membro de la romia politika elito, kaj funkciis dufoje kiel konsulo, la plej alta elektita pozicio en la Empiro. Fakte Rusticus unue estis nomumita konsulo en 162 p.K., la jaron post kiam lia studento Marcus Aurelius iĝis imperiestro. Marcus estis certe tre influita per la instruo de Epikteto kaj la influo de Rusticus povas helpi klarigi la ligon inter li kaj la estonta imperiestro.
Vivo
[redakti | redakti fonton]Rustiko okupis la politikajn poziciojn de "Consul suffectus" en 133 kaj Consul ordinarius en 162. Li funkciis kiel urba prefekto de Romo inter 162 kaj 168. En tiu rolo li estas rimarkinda pro prezidado de la proceso de la kristana teologo Justeno Martiro, kiu finiĝis kun la kondamno kaj ekzekuto de Justeno.
Laŭ Temistio (317-388), 4-a jarcenta romia filozofo kaj oratoro, Hadriano, Antonino, kaj Marko Aŭrelio "tiris Aĥiano-n kaj Rustiko-on for de siaj libroj, rifuzante lasi ilin esti nuraj plum-kaj-inkaj filozofoj" kaj forpelis ilin el la studo de la Stoika filozofio "al la tendo de la generalo same kiel al la platformo de la interparolanto." Temistio grupigas Aĥianon kaj Rustiko kune ĉe rakontado de iliaj armeaj atingoj:
En ilia rolo kiel romiaj generaloj, tiuj viroj pasis tra la Kaspiaj Pordegoj, forpelis la Alanojn el Armenio, kaj establis limojn por la iberoj kaj la Albanoj. Por ĉiuj ĉi tiuj atingoj, ili rikoltis la fruktojn de la samnoma konsulejo, regis la grandan urbon [de Romo] kaj prezidis la antikvan senaton.
Influo sur Marko Aŭrelio
[redakti | redakti fonton]La "Historia Augusta" asertas ke Rustiko estis la plej grava instruisto de Marko Aŭrelio:
[Marko] ricevis plej multe da instruo de Junius Rustiko, kiun li iam respektis kaj kies disĉiplo li fariĝis, viro estimata en kaj privata kaj publika vivo, kaj treege bone konata kun la stoika sistemo, kun kiu Marko dividis ĉiujn siajn konsilojn kaj publikajn kaj privatajn, kiun li salutis per kiso antaŭ la prefektoj de la gardistaro, kiujn li eĉ nomumis konsulon por dua oficperiodo, kaj kiun post lia morto li petis la senaton honori lin per statuoj.
En siaj "Meditadoj", Marko dankas Rustikon pro la stoika trejnado, kiun ĉi tiu ricevis de li:
De Rustiko mi ricevis la impreson, ke mia karaktero postulas plibonigon kaj disciplinon; kaj de li mi lernis ne devii al sofisma imitado, nek al skribado pri konjektaj aferoj, nek al farado de malgrandaj admonaj paroladoj, nek montri min kiel homo, kiu praktikas multe da disciplino, aŭ faras bonfarajn agojn por distingiĝi.
Marko ankaŭ klarigas ke li unue legis la verkojn de Epikteto pere de Rustiko:
"kaj mi ŝuldas al li, ke mi ekkonis la paroladojn de Epikteto, kiujn li komunikis al mi el sia propra librokolekto."
Proceso de Justeno
[redakti | redakti fonton]Rustiko estis urba prefekto de Romo inter 162 kaj 168, kaj estis dum tiu tempo ke li prezidis la juĝon de Justeno Martiro kiu kaŭzis la ekzekuton de Justeno. Tri transskribaĵoj el la testo pluvivas, el kiuj la plej mallonga verŝajne estas la plej preciza.
Justeno estis denuncita al la aŭtoritatoj post disputo kun Crescenzo la cinika filozofo, laŭ Taciano kaj Eŭzebio. Justeno estis juĝita kune kun ses kunuloj. La procesarkivo indikas ke Rustiko faris al li plurajn demandojn pri kristanaj kredoj kaj praktikoj, post kiuj li asertis ke neoferado al la dioj en submetiĝo al la imperiaj dekretoj estis mortdelikto. Kiam Justeno kaj liaj kunuloj rifuzis fari tion, Rustiko kondamnis lin kaj li estis senkapigita, verŝajne en 165. La martireco de Justeno konservas la registraĵon de la proceso.
Vidu ankaŭ
[redakti | redakti fonton]- Justeno Martiro
- Temistio (317-388)
- Epikteto (55-135)
- Kresento la Cinika (165)
- Taciano (120-172)
- Eŭzebio de Cezareo (260-340)
- Marko Aŭrelio (121-180)
- Quintus Flavius Tertullus, antaŭulo de Quintus Junius Rustiko
- Arulenus Rustiko (35-93)
- Herenius Senecius (41-93)
- Helvidius Priscus (25-75)
- Justus Lipsius (1547-1606)
- Gerhard Vossius (1577-1649)
- Johannes Jonsius (1624-1659)