Temistio
| Θεμίστιος (317-388) | |||||
|---|---|---|---|---|---|
.png) "Themistii Paraphrases Aristotelis Librorum Quae Supersunt" ("Parafrazoj de Temistio pri la pluekzistantaj libroj de Aristotelo") verko de Temistio, eldonita de Leonhard von Spengel en 1866.
| |||||
| Persona informo | |||||
| Themistius Θεμίστιος | |||||
| Naskiĝo | 317 en Paflagono, nuntempe Turkio | ||||
| Morto | 388 en Konstantinopolo, nuntempa Istanbulo, Turkio | ||||
| Religio | Romia religio vd | ||||
| Lingvoj | antikva greka vd | ||||
| Ŝtataneco | Roma regno  vd
| ||||
| Profesio | |||||
| Okupo | filozofo militisto fizikisto oratoro politikisto verkisto logikisto vd
| ||||
| |||||
| vd | Fonto: Vikidatumoj | ||||
Temistio estis greka oratoro, retorikulo, edukisto, eseisto kaj filozofo kiu vivis en Konstantinopolo kaj ĝuis la patronecon de sinsekvaj imperiestroj. Liaj parafrazoj pri diversaj verkoj de Aristotelo estis influaj en la Mezepoko, kaj enkorpigas materialon de perditaj komentaĵoj.
Biografio
[redakti | redakti fonton]Li estis naskita en proksimume 317, en Bizanco, kie li pasigis sian infanaĝon. Tamen, lia familio estis origine el Paflagonio; lia patro estis la filozofo Eŭgeno. Li studis sub Flavio Antonio Hieroklo, tiam iris por studi proksime de Ponto, eble en Sinopo. En 337 li revenis al Konstantinopolo, kie li dediĉis sin al la agado kiel filozofo, publikigante la "Parafrazojn de Aristotelo". Ĝuste ĉe la fino de la 340-aj jaroj li ekinstruis.
Estis verŝajne en 350 ke li faris sian preĝon "Peri Philanthropias" antaŭ la imperiestro Konstancio la 2-a, en Anciro. Tiun saman jaron, aŭ la sekvantan, li renkontis Libanion por la unua fojo, kun kiu li havis intensan interŝanĝon de leteroj dum tempo.
_2.png)
Li jam estis riĉa kaj edziĝinta kiam, en 355, Konstancio igis lin eniri la Konstantinopolitan Senaton per oratoraĵo, kiu pluvivis, en kiu li laŭdis siajn kapablojn; Temistio faris dankpreĝon, kiu ankaŭ estis konservita.
En 356 li vizitis Libanion en Antioĥio; ĉi tie li atestis la alvenon de la persaj ambasadoroj kiuj devis negoci pacon kun la pretoria prefekto Strategio Musoniano.
La 1-an de januaro 357 li estis en Konstantinopolo, kie li faris paroladon; tiun saman jaron, okaze de la datreveno de 20 jaroj de Konstancio (konata kiel vicennalia), li iris al Romo por vidi la imperiestron kiel sendito de la Senato, por doni al li oran kronon kaj por fari paroladon.
Tiun saman jaron li perdis sian filon, sian samnomulon. En 358-359 li okupis la postenon de prokonsulo en Konstantinopolo; tiuokaze li zorgis pri kooptado de novaj senatanoj kaj certigi la provizon de greno por la urbo. Li estis la lasta prokonsulo de la grandurbo, ĉar lia posteulo, Honorato, estis nomumita "praefectus urbi" (urbestro de la urbo).
En 360 li edziĝis kun sia dua edzino, iu frigianino, kaj vizitis Frigion. Leĝo de 3-a majo 361 indikas lian voĉdonon kiel necese por atingi kvorumon en la elekto de la pretoroj; en tiu sama jaro, kiam Juliano supreniris la imperian tronon, Temistio skribis al li leteron en kiu li klarigis la devojn de la imperiestro-filozofo, kaj Juliano respondis al li (Letero al Temistio).
En 362 li havis konflikton kun Libanio. La sekvan jaron li verkis panegiron por Juliano, sed la imperiestro mortis en la milito antaŭ ol li povis deklami ĝin al li; poste tiun saman jaron, li estis parto de la senatana delegacio kiu iris renkontiĝi kun la imperiestro Joviano (kiu gvidis la romian armeon for el la persa kampanjo en kiu Juliano perdis sian vivon) ĉe Dadastano, en Bitinio. La 1-an de januaro 364, en Anciro, li faris paroladon antaŭ Joviano por festi la unuan konsulejon de la imperiestro; en ĝi li petis, ke oni plenumu politikon de religia toleremo (Temistio estis pagano kiel Juliano kaj Libanio, Joviano estis kristana).
La parolado prononcita por la surtroniĝo de la imperiestroj Valentiniano la 1-a kaj Valento devenas de marto/aprilo 364. Post la fino de la ribelo de Prokopio (uzurpanto de la romia imperiestro, Valento), li faris alian paroladon.
Kvar aliaj konservitaj petegoj estis prononcitaj en 368 okaze de la quinquennalia (datreveno de kvar jaroj) de Valento, la 1an de januaro 369 por la hipoteza konsuleco de la filo de Valento, Valentiniano Galate (366-370), en 369, por festi la venkon de Valento super la gotoj (Temistio faris parton de la senatana ambasado de la imperiestro dum la milito), kaj en 373, kiam li iris al la kortego en Antioĥio por fari paroladon en honoro de la decennalia de Valento.
En 375/6 li iris denove al Oriento, al la imperiestro, eble okaze de la morto de Valentiniano la 1-a; en 376 li estis sendita de Valento al Gaŭlio, al la filo kaj sukcedanto de Valentiniano, Graciano, kun kiu li atingis Romon en la somero de tiu jaro kaj ĉi tie Temistio faris paroladon honore al la imperiestro. Kvankam fontoj atestas ke li faris oratoraĵon en kiu li kritikis la politikon de Valento pri religia persekuto, la pluviva parolado pri tiu temo estas verŝajne falsaĵo.
En 379, dum la somero, li estis verŝajne en Tesaloniko, farante paroladon en honoro de la surtroniĝo de Teodozio la 1-a. La komenco de la tria jaro de la regado de Teodozio estis la okazo por alia parolado, farita la 19-an de januaro, 381.
La paco kun la gotoj kaj la konsulejo de ĝia kreinto Flavio Saturnino estis festita kun preĝo prononcita la 1an de januaro 383; en tiu parolado Temistio mencias la fakton ke li respondecis pri la edukado de Arkadio, la plej maljuna filo de Teodozio. En tiu jaro li verŝajne la trian fojon iris al Romo.
En 384 li estis nomumita "praefectus urbi" (urbestro) de Konstantinopolo, iom antaŭ ol Teodozio foriris al milito en la Okcidento, kaj Temistio estis taskigita pri gardado de la heredonto de la trono Arkadio; okaze de tiu ĉi nomumo li faris du paroladojn.
Li estis forte kritikita por akceptado de tiu tasko (epigramo de Pallada - greka poeto - kiu mokas lin estis konservita), kiu ankaŭ daŭris kelkajn monatojn; Temistio defendis sin farante du paroladojn. Li daŭre vivis en 388, sed verŝajne mortis baldaŭ poste.
Li ricevis du leterojn de Gregorio de Nazianco, en unu el kiuj li estas difinita kiel "la reĝo de la oratoraĵo". Li ne parolis la latinan.
Latina Verkaro el lia grekaj eldonoj[1]
[redakti | redakti fonton]- De imperatoris Theodosii humanitate ("Pri la homameco de la Imperiestro Teodozo")
- Themistij philosophi acutissimi Commentaria. In posteriora Aristotelis, 1520
- Libri paraphraseos Themistij: Peripatetici acutissimi. In Posteriora Aristotelis. In Physica, 1527
- Paraphrasis in Aristotelis Posteriora, & Physica. In libros item de Anima, Memoria et reminiscentia, 1542
- Paraphrasis in Aristotelis. Posteriora, & Physica. In libro item De anima..., 1554
- Themistii peripatetici lucidissimi, Paraphrasis in Aristotelis. Posteriora, & Physica, 1554
- Orationes octo elegantissimae, ac eruditione varia refertissimae, 1559
- De amicitia oratio ("Preĝo pri amikeco"), 1559
- Themistiū Philosophū, tū kai euphradūs epikletentos, logoi tessareskaideka, 1562
- Themistii Peripatetici Lvcidissimi Paraphrasis In Dvodecim Librvm Aristotelis De Prima Philosophia. Mose Finzio Interprete, 1576
- Themistii Philosophi, euphradae ab eloquentia dicti, orationes sex Augustales ad Constantium, Jovianum, Valentem et Valentinianum II... a Georgio Remo,..., 1605
- Themisti Philosophi Euphradae ab eloquentia dicti, Orationes Sex Augustales, 1605
- Themistiu Philosophu, Tu Kai Euphradus Epiklēthentos, logoi hex basilikoi, 1605
- Themistij Euphradæ Orationes 16. Græce et Latine nunc primum editae, 1613
- Themistii cognomento Svadae orationes XIX graece ac latinè coniunctim editae, 1618
- Θεμιστίου λόγοι ΛΓ, kompilaĵo de Dionysius Petavius, 1684
- Themistii Orationes dvae ex codice Mediolanensi emendatae ab Gvilielmo Dindorfio, 1830
- Orationes, 1832
Vidu ankaŭ
[redakti | redakti fonton]- Gerhard Vossius (1577-1649)
- Dionysius Petavius (1583-1652)
- Pierre Bayle (1647-1706)
- Wilhelm Dindorf (1802-1883)