Silo
.jpg)
| Silo | ||
|---|---|---|
| Geografia regiono (altebenaĵo) | ||
 | ||
| montara sistemo [+] | ||
| Lando | Italio | |
| Supermara alteco | 1 928 m s.l.m. [+] | |
| - koordinatoj | 39° 22′ 0″ N, 16° 30′ 0″ O (mapo)39.36666716.5Koordinatoj: 39° 22′ 0″ N, 16° 30′ 0″ O (mapo) | |
| Plej alta punkto | Monte Botte Donato [+] | |
| Akvokolektejo | 1 700 km² (170 000 ha) [+] | |
| Areo | 1 700 km² (170 000 ha) [+] | |
|
||
 |
||
| Silo | ||
 Vikimedia Komunejo: Sila [+] |
||
Silo, (itale Sila) estas vasta altebenaĵo (teknike oni parolas pri "akrokoro", aro de altebenaĵoj kaj montopintoj), kiu troviĝas en Suda Italio, kaj estas parto de itala montoĉeno Apeninoj, situanta en la nord-centra parto de regiono Kalabrio (en la kalabria parto de la itala montoĉeno Apeninoj), kiu ampleksas 150.000 hektarojn el la provincoj Kosenco, Krotono kaj Katanzaro, dividita de nordo al sudo en Sila Greca, Sila Grande kaj Sila Piccola (Silo Greka, Granda kaj Malgranda), kaj karakteriziĝas per la ĉeesto de diversaj montopintoj, altebenaĵoj, densaj, arbaraj areoj kaj artefaritaj altaj lagoj.
La Sila Nacia Parko, kreita en 2002, inkluzivas la teritoriojn kiuj iam konsistigis la "malnovan" nacia parko de Kalabrio (de 1968), protektante la medion en areojn por sume 73 695 hektaroj.
Konata pro ĝiaj arbaroj kaj arbaregoj de miksaj pingloarboj kaj folioarboj, ĝiaj altebenaĵoj, ĝiaj rondetaj pintoj, ĝiaj lagoj, ĝiaj grandaj neĝadoj, la stabila ĉeesto de lupoj, la sezonaj boleto-fungoj, en medio, kiu kelkfoje memorigas tiun nordian - Skandinavan; de la plej altaj pintoj, (depende de ilia pozicio en la altebenaĵo), eblas vidi en klaraj tagoj la Aspromonto sude kaj la Polina Masivo norde, la Tirena Maro okcidente, la Ionia Maro oriente, la ebenaĵo de Sibari norde, la Ebenaĵo deSant'Eufemia kaj tiu de Gioia Tauro, la insulo Sicilio, la vulkano Etna kaj la Eolaj insuloj sude.
Etimologio
[redakti | redakti fonton]La loknomo "Sila" devenas de la rom-epoka nomo Silva Brutia, tio estas arbaro, arbaro de la Brutioj, ĉar ĝi estis loĝata de tiu antikva popolo en antaŭromia epoko.
Historio
[redakti | redakti fonton]La Brutioj, antikva popolo de paŝtistoj kaj metiistoj, venis en kontakton kun la grekoj, kiuj koloniigis la marbordajn regionojn kun la fondo de Sibari, Krotono, Petelia, Krimisa kaj probable komence starigis bonajn "najbarajn rilatojn" kun ili. La plej grava setlejo de la greka epoko (de la 6-a ĝis la 3-a jarcento a. K.), en Silo, konsistas el la sanktejo malkovrita fare de kalabriaj arkeologoj je mallonga distanco de Camigliatello Silano - en la tereno kie nun estas la artefarita lago Cecita.
Post la detruo de Sibari en 510-a a. K. fare de la Krotonanoj, ili daŭre loĝis ĉefe en enlandaj regionoj. Nur multe pli poste, post la Punikaj Militoj, Romo ekinteresiĝis pri la tuta Kalabrio kaj ankaŭ pri ĉi tiu montara teritorio, eltirante ĉefe altvaloran lignon uzitan en la konstruado de ŝipoj kaj por la ekstraktado de peĉo (pix bruttia). Elfosadoj de la Superintendenco pri la arkeologiaĵoj de Kalabrio malkovris gravan romian setlejon dediĉitan al la ekstraktado kaj prilaborado de peĉo, aktiva inter la tria jarcento a.K. kaj la tria jarcento p.K.
Kun la falo de la Okcidenta Romia Imperio kaj post la barbaraj invadoj, en la sesa jarcento la bizancanoj restarigis ordon, kaj la eblecon praktiki bredadon kaj agrikulturon. En la oka jarcento la longobardoj ŝtelis multe de la teritorio ĝis tiam kontrolita de Konstantinopolo. La postaj arabaj invadoj laŭlonge la kalabraj marbordoj konsistigis la definitivan malkreskon de la bizancanoj. De 1045 ĝis 1060 la normandoj kontribuis al establo de diversaj monakejoj. Iuj ekzemploj estas la Abatejo Santa Maria della Matina en San Marco Argentano, la Abatejo Sant'Angelo de Frigillo en Mesoraca, la Abatejo Santa Maria di Acquaformosa, la Abatejo Santa Maria della Sambucina en Luzzi, la Abatejo Santa Maria di Corazzo in Castagna, vilaĝeto Carlopoli kaj la Abatejo Florense en San Giovanni in Fiore. En 1224 imperia koncesio de Frederiko la 2-a de Ŝvabio dotis al la Abatejo Sant'Angelo de Frigillo en Mesoraca grandan Silan areon uzotan por senpaga paŝtado kaj ekstraktado de peĉo, ĝi inkluzivis: Ciricilla, Caput Tacina, Pisarello kaj Gariglione. La monakejoj estis studlokoj, kulturaj centroj kaj stimulo por agrikultura reviviĝo.
Homoj de la marbordoj migris al la deklivoj de la Sila altebenaĵo, kie ili fondis la tiel nomatajn "Casali". Tiutempe monakejo estis konstruita de Gioacchino da Fiore ĉirkaŭ kiu disvolviĝis la unua loĝata centro de la altebenaĵo: San Giovanni in Fiore . Inter 1448 kaj 1535 multaj ekzilitoj de Albanio ekloĝis en la ionia flanko de la Sila kreante kelkajn komunumojn nomitajn Sila Greca. Estas nun ĉirkaŭ tridek albanlingvaj komunumoj. Iliaj uzoj, kutimoj kaj tradicioj restis senŝanĝaj laŭlonge de la tempo. La teritorio poste apartenis al la diversaj regantaj dinastioj; laste la Burbonoj antaŭ ol la tuta Sudo kaj la Insuloj estis aneksitaj al la Regno de Italio post la ekspedicio de la Mil fare de Garibaldi.
Por rompi la izoladon de la montaj vilaĝoj, vintre sufiĉe forta pro la neĝo, iuj fervojoj estis konstruitaj kun kelkfoje spektaklaj inĝenieraj verkoj kiel ekzemple viaduktoj: la Cosenza-Camigliatello-San Giovanni in Fiore de la Fervojoj Calabro-Lucane kaj la dentorela fervojo Paola-Cosenza, de la Ŝtataj Fervojoj. Multaj agrikulturaj vilaĝoj pro tio iĝis turismaj lokoj. Post la milito oni provis doni impulson al la disvolviĝo de la Sila-altebenaĵo establante la Institucion por Valorigo de la Sila.
Nur en la lastaj jardekoj, en 1974, estis konstruita laŭ iniciato de Giacomo Mancini, la strato Paola - Cosenza - Crotone, hodiaŭ SS 107, kiu transiras la tutan altebenaĵon de la Tirena ĝis la Ionia maro.
Fizika geografio
[redakti | redakti fonton].jpg)
La plej altaj pintoj estas: Monto Botte Donato (1.928 m), Nigra Monto (1.881 m), Porĉinaj Montoj (1.826 m), Serra Stella (1.813 m), Monto Curcio (1.768 m, Colli Pirilli (1.766.) m), Monto Gariglione (1.765 m), Monto Scorciavuoi (1.745 m), Monto Timpone Bruno (1.742 m), Monto Femminamorta (1.730 m), Monto Volpintesta (1.729 m), Monto Pettinascura (1.689 m), Serra Ripollata (1.682 m), Cozzo del telegrafo (1.679 m), Monto Funnente (1.674 m), Monto Karolo la Granda (1.669 m), Timpone della Guardiola (1.667 m), Timpone Morello (1.665.) m), Monto Altare (1.653 m), Timpone Vecchio (1.648 m), Monto Scuro (1.633 m), Cozzo de la Princo (1.600 m), Timpone de la Monakino (1.598 m), Monto Paganella (1.526 m) kaj Monto Zigomarro (1.506 m), Monte Giove (1.239 m).
Klimato
[redakti | redakti fonton]La Sila altebenaĵo situas en areo de konverĝo de la mediteranea atmosfera cirkulado inter la suda Tirena Maro okcidente kaj la Ionia Maro oriente. La klimato de Sila ĝenerale varias laŭ la alteco. Ĉe pli malaltaj altitudoj la klimato prezentas tipajn mediteraneajn ecojn, observeblajn kaj laŭ la termika vidpunkto kaj laŭ la flaŭra vidpunkto. Analizante la diversajn sezonojn, oni konstatas, ke:
- somere temperaturoj ofte proksimas al 26 °C - 27 °C, kun grandaj temperaturaj variaĵoj inter tago kaj nokto kaj malabunda pluvokvanto, kiu alvenas ĉefe per posttagmezaj ŝtormoj;
- vintre la maksimumaj temperaturoj ĝenerale oscilas inter 2 °C kaj 6 °C, kun abundaj kaj ofte neĝaj precipitaĵoj;
Super 1.100-1.200 metroj, la monta klimato karakteriziĝas per pli malaltaj averaĝtemperaturoj kaj pli mallonga somera sezono. Dum la somera sezono, posttagmezaj varmo-ŝtormoj produktas pli granda pluvokvanto ol en areoj kiuj situas je pli malaltaj altitudoj, kun oftaj hajloj kaj kun temperaturoj kiuj malofte superas 27 °C eĉ en la altebenaĵo, sed en la vintra sezono estas pli grandaj precipitaĵoj, plejparte neĝaj, kio povas kaŭzi eĉ konsiderindajn kaj longdaŭrajn amasiĝojn. Ĉi tiuj, je pli ol 1 700 metroj, povas daŭri eĉ ĝis majo.
Meza pluvokvanto estas ĉirkaŭ 1.200 mm jare, kun diferencoj inter la malsamaj sektoroj. La okcidentaj areoj profitas plej multe de atlantikaj fluoj, kun ofte abunda vintra pluvado, dum la orientaj areoj profitas ĉefe de la sudaj kaj orientaj fluoj, kiuj povas alporti konsiderindajn pluvojn, sed malpli egale distribuitajn dum la tempoj, tial ne ĉiam regulajn.
Vintre, dum la frost-ondoj, la Sila altebenaĵo povas atingi konsiderindan negativaj pintoj, ĉefe pro la albedo-efiko. En la lastaj tempoj elstaras la −24,6 °C markitaj de la stacio Nocelle, kvankam pintoj de -28° atingeblas en la areoj plej submetataj al inversio. Sur la pintoj la mezaj vintraj temperaturoj estas ĉirkaŭ −1 °C, −2 °C, kun neĝaj amasiĝoj, kiuj povas atingi 3,4 metrojn dikaj.
La Sila-montarmasivo forte karakterizas la pluvometran kaj termikan reĝimon de la ĉirkaŭaj regionoj. Danke al sia ĉeesto, la marbordaj regionoj de la krotona regiono kaj la ebenaĵoj de la Markizato profitas malmulte aŭ tute ne de la fluoj el la okcidento, kiuj kaŭzas eĉ abundajn pluvojn sur la Kosenca Tirena Maro; inverse, kiam estas la perturbitaj fluoj de la oriento, la nordaj kaj orientaj marbordaj regionoj ĝuas bonajn pluvojn, male al la tirenaj sektoroj. En ĉi tiuj kazoj la sirokaj ventoj ofte ne penetras la Valon Crati, nestitan inter la Marborda Montaro kaj la Silaj pintoj, kaj tio povas kaŭzi vintre bonegajn neĝojn sur Kosenco kaj ĉirkaŭaĵoj.
Hidrologio
[redakti | redakti fonton]La Sila estas la plej malseka parto de Kalabrio kaj la ĉefaj akvobasenoj de la regiono troviĝas tie, same kiel la ĉefaj regionaj riveroj havas siajn fontojn.
La nunaj silaj lagoj estas ĉiuj artefarite kreitaj, en la unua duono de la dudeka jarcento, por la produktado de elektro. Ili estis konstruitaj en aparte marĉaj lokoj, proksime al grandaj valoj, aparte favoraj por gastigi akvajn basenojn, konsiderante la geografian pozicion kaj la geologion de la tereno.
- La riveroj
La ĉefaj riveroj estas la rivero Crati kaj la rivero Neto, la du plej longaj kaj gravaj riveroj de Kalabrio. Al ili alvenas serion da alfluantoj, iuj tre gravaj por la biogenetika simbiozo.
| Rivero | Fonto | Longo | Ĉefa komunumo transiris | Aliaj komunumoj transiris |
|---|---|---|---|---|
| Crati | Timpone Bruno | 91 km | Cosenza | Bisignano, Montalto Uffugo, Rende, Tarsia, Terranova di Sibari, Cassano allo Ionio, Corigliano-Rossano |
| Neto | Timpone Sorbella | 80 km | San Giovanni in Fiore | Fortikaĵo de Neto |
| Tacina | Caput Tacinae Gariglione Morello | 58 km | Roccabernarda | Mesoraca, Petilia Policastro, Cutro |
| Amata | Unio de la riveretoj Sabettella kaj Occhiorosso | 56 km | Lamezia Terme | Soveria Mannelli, Tiriolo, Marcellinara, Serrastretta |
| Mucone | Serra Stella | 54 km | Camigliatello Silano fraz. de Spezzano della Sila | Akreoj |
| Corace | Lok. blankuloj | 48 km | Catanzaro | Gimigliano, Tiriolo |
| Savuto | Lok. Spineto | 48 km | Lamezia Terme | Aprigliano, Nocera Terinese |
| Simeri | Monte Pietra Posta | 45 km | Simeri Crichi | Sellia, Soveria Simeri |
| Vundita | Monte Pettinascura | 43 km | San Giovanni in Fiore | Savelli |
| Triumfo | Monto Paleparto | 40 km | Akreoj | Longobucco |
Aliaj riveroj estas la Ampollino, la Arvo, la Crocchio .
-
Crati -
Neto -
Valo de la Amato -
Valo Savuto
- La lagoj
La silaj lagoj, ĉiuj artefaritaj, estas Lago Cecita, Lago Ampollino, Lago Arvo kaj Lago Ariamacina Antaŭ miloj da jaroj estis aliaj lagoj poste malaperintaj pro formoj de erozio de iliaj sojloj. Ĉi tiuj lagoj estis la Mucone, kiu preskaŭ estis en la areon de la nuna lago Cecita, kaj la lago Trionto, situinta en Difesella di Trionto. Ambaŭkaze oni trovis spurojn de plejstocenaj deponejoj enhavantaj organikan materialon, elementojn, kiuj sugestus la ekziston de lagoj [1] .
| Lago | Ĉefa alfluanto | Areo | Komunuma teritorio | Alia falanta urbo |
|---|---|---|---|---|
| Cecita | Mucone-rivero | 12.6 km² | Spezzano della Sila | Longobucco kaj Celico |
| Arvo | Arvo-rivero | 8 km² | San Giovanni in Fiore | Aprigliano |
| Ampollino | Ampollino-rivero | 5.59 km² | San Giovanni in Fiore | Cotronei |
| Ariamacina | Neto-rivero | 1 km² | Serra Pedace | Rompu Malgrandan |
.JPG)
Aliaj lagoj estas Lago Savuto, Lago Passante kaj Lago Votturino .
Flaŭro
[redakti | redakti fonton]La Sila ebenaĵo, kies pejzaĝaj trajtoj memoras nordiajn montarajn scenojn, havas flaŭran riĉaĵon kun granda scienca valoro. La Sila flaŭro konsistas el pli ol 900 specioj. Iuj el ĉi tiuj estas ekskluzivaj de la kalabraj montoj kiel ekzemple la "Soldanella" kaj la "Luzula", aliaj estas ekskluzivaj de la sudaj Apeninoj kiel la acero de la vario Acer lobelii kaj ankoraŭ aliaj estas ekskluzivaj al la Kalabraj-Peloritanaj Apeninoj kiel la "Rosa viskoza".
Estas multaj kuracherboj ĉeestantaj. Ekzemple, ni mencias valerianon, sambukon, malvon, urtikon kaj la pinon, kies burĝonoj estas kolektitaj por kuracaj celoj.
Escepte de kelkaj maldensejoj, ĝenerale uzataj kiel paŝtejoj, en Sila regas kaj la arbaro de nur pinoj, kaj de pinoj asociitaj kun fagoj aŭ fagoj kun arĝenta abio. La plej multaj el la Silaj herbejoj estas de sekundara origino, t.e., ili venas de la detruo de la praa arbaro. En la herbejoj uzataj kiel paŝtejo, la furaĝaj flaŭraj specioj malfortiĝas kaj nemanĝeblaj specioj emas disvastiĝi, kiel plantoj kiuj enhavas toksajn substancojn kiel asfodelo kaj narciso aŭ plantojn kun fortikaj dornoj kiel Genista silana, aparte endemia planto. Ĉi-lasta planto estas legumenaco kun flavaj floroj, apartenanta al la eŭropaj marbordoj de Atlantiko, kiu en Italio kreskas nur en Sila kaj Aspromonto .
La arbara areo de Sila povas fali en du altimetrikajn, klimatajn grupojn karakterizitajn per malsama superrega plantospecio. La unua zono estas tiu de la larika pino. Ĝi inkluzivas areojn kiel Fossiata, Gallopane, Colle del Lupo, Cozzo del Principe, Macchia della Giumenta kaj la Fallistro, kie estas 50 superbaj jarcentaj specimenoj de larika pino. En ĉi tiu unua zono, la larika pino trovas sian optimuman ĉirkaŭaĵon kaj regas ĝin senkonteste. Ĉe la malsupra limo de la zono de la larika pino, ĉi tiu planto miksiĝas kun la ileksokverko (verda kverko) aŭ kaŝtano . Tamen ĉe la supra limo ĝi miksiĝas kun fago. La pino emas okupi la deklivojn turnitajn al sudo, la fago al la norda. La dua bando nomiĝas faga bando, ĉar ĉi tiu planto trovis la optimuman medion por sia disvolviĝo. Tamen en grandaj areoj kiel sur Monte Gariglione, Macchia dell'Orso kaj Vallone Cecita, fago troviĝas miksita kun arĝenta abio. En la subkreskaĵaro disvastiĝas la filikoj kaj rozacoj kiel la hunda rozo . En la plej humidaj medioj estas aparta filiko, Blechnum spicant, kaj la frambo.
Faŭno
[redakti | redakti fonton]La Sila areo estas hejmo de la tipa faŭno de la apeninaj areoj. La lupo ankoraŭ ĉeestas, kun historia kerno, malgraŭ la pasintaj persekutoj, la malapero de sia ideala habitato kaj la malofteco de la sovaĝaj mamuloj, kiuj konsistigas ĝian nutraĵan bazon.
La lupo, protektita per leĝo ekde 1976, estis en danĝero de formorto en pasintaj jardekoj, sed danke al la institucio de la Nacia Parko Kalabrio eblis rekoloniigi ĉi karnomanĝulon kaj ene kaj ekster la protektita areo. Nuntempe estas en Silo unu el la historiaj kaj plej multnombraj lupaj kernoj de la Apeninoj. Multnombra estas la reprezentado, sur la altebenaĵo, de malgrandaj predantoj. La sovaĝa kato estas sufiĉe malfacile videbla, sed loĝas en malsamaj lokoj de la Sila. La vulpo estas disvastigita kaj ankoraŭ atakas la kokinojn de la kamparanaj domoj.
Pluraj specioj de musteledoj ĉeestas en Sila eĉ se pro sia maloftaĵo kaj iliaj noktaj kutimoj malfacilas ekvidi ilin. Ni aludas al la melo, la plej granda en la familio (atingas 90 cm.) kun la karakterizaj nigraj strioj sur hela fono, kiuj, ekde la nazo, pasas al la okuloj kaj oreloj; al la mustelo, lerta predanto de sciuroj; la fojno (mustelkato), kiu distingiĝas de la mustelo per la blanka anstataŭ flava makulo sur la brusto; vizelo kaj putoro . Esplora projekto, lastatempe efektivigita de la Nacia Parko Sila, koncernas la tre maloftan lutron, en la pasinteco ĉeestanta en malsamaj lokoj de Silo kaj hodiaŭ limigita al iuj areoj, escepta vidaĵo estis registrita en majo 2013, ene de areo tenata sekreta., en la Sila Nacia Parko, de la agentoj de la Provinca Polico de Kosenco, deĵoranta ĉe la funkcia taĉmento de San Giovanni in Fiore ( CS ) . Inter la ronĝuloj estas la gliro, la nigra sciuro karakteriza por suda Italio kaj la montoj Sila, la kverko kaj la gliro (dormomuso). Malofta kaj aparta la ĉeesto de la driomio, ronĝulo, kiu aperas nur en la orientaj Alpoj kaj sur la kalabraj reliefoj inkluzive de la Sila.
Aliaj mamuloj nuntempe ĉeestantaj en Sila estas kapreoloj kaj cervoj . La cervo formortis komence de la pasinta jarcento kaj de iom pli ol jardeko ĝi ĉeestas precipe en la granda Sila danke al la reenkonduko efektivigita de la Ŝtata Arbara Korpuso. La kapreolo, aliflanke, estis la temo de repopulado en la pasintaj jaroj kaj nun ĉeestas en ĉiuj sektoroj de la altebenaĵo. Ekzistas ankaŭ apro kaj leporo, kaj la italika kaj la ordinara specio.
Inter la nestanta ornitologia loĝantaro troviĝas rabobirdoj kiel: la astoro (kolomba akcipitro), la nizo (pasera akcipitro), la tre ofta buteo, la ĉiam pli rara ruĝa milvo, kiu nestas en la orientaj deklivoj de la Sila, la ĉirkaeto (serpent-aglo), kiu ankoraŭ ĉeestas kun tre malmultaj paroj kaj la tre rara strigo reala. Aliaj noktaj rabobirdoj nestas el marĝenaj kaj enlandaj areoj, kiel ekzemple la orelstrigo (Asio otus) la strigo, la turstrigo kaj la malgranda strigo. El la korvedoj estas la korvo, kiu en iuj areoj ĉeestas per kolonioj de centoj da individuoj. Tre disvastiĝinta kaj infestanta estas la kapuĉa korvo, kies videblas grandaj aroj. Inter la pegoj, en Silo, loĝas la verda pego, la granda makula pego, la malpli granda kaj la meza pego, ĉi-lasta maloftaĵo kune kun la nigra pego . Ankaŭ la fringelo (verda kardelo) nestumas. Ne maloftas observi haringajn mevojn, anasojn, grandajn grebojn, ardeojn kaj gruojn en la silaj lagoj la tutan jaron kaj dum migraj periodoj.[2][3] Ekzistas ankaŭ nestoj de la fleso, la reganto, la marĉa paruo, la tottavilo, la tordelo, la emberizo, la mergo, la blua rokturdo kaj multaj aliaj specioj .
En la printempa-somera periodo eblas ekvidi la brungorĝulon, la blankpugan saksikolon (rokenanto), la blankakolan muŝkaptulon, la sablopipion kaj la lanion, ĉiuj nestantaj specioj en la areo [2][3] . Laŭlonge de la jaroj ornitologiaj observaĵoj ebligis dokumenti la paŝon de diversaj specioj: fiŝaglo, multaj specoj de cirkuoj, himantopo, gruo, kaj aliaj. Vintre oni informis pri la ĉeesto de la montofingro kaj ekvidis la pirolonkaj aliajn.
En interna areo de la Sila Altebenaĵo troviĝas ankaŭ kelkaj malgrandaj kolonioj de bunta trans-sahara migrobirdo, la abelmanĝulo. Ĉi tiu birdo, en Italio, nestas en la ebenaĵoj kaj en la malaltaj montetoj; tiu de la Sila, estus la nestumado ĉe la plej alta altitudo de la lando.[4] En la Sila Nacia Parko, ekde vintro 2016, la escepta travintrado de la tre rara Nigra cikonio ( Ciconia nigra ) [5] . La birdoj de la sila ebenaĵo estas priskribita en listo publikigita en 2019.[2] Inter la amfibioj loĝantaj en Sila, krom la ordinaraj verda rano, arbo-rano kaj bufo, ekzistas ankaŭ la fajrosalamandro kaj la okulvitrita salamandro ekskluziva de Suda Apeninoj.
Inter la reptilioj estas la verda lacerto, kiu atingas 40 centimetrojn, kaj serpentojn kiel la vipuro, la ratserpento, la cervono . La vipuro estas disvastigita kaj troviĝas en formoj kun griza dorso, malhela dorso kaj hela ventro, kun tute nigra dorso. La serpento estas tre ofta serpento tute nigra, ne venena, kun tagaj kutimoj. La cervono estas la plej granda reptilio de la altebenaĵo. Ĉi tiu serpento, kiu povas superi du metrojn longa, estas nomata, dialekte, "mpasturavacche" pro la kredo, ke ĝi nutras sin per la lakto de brutaro, kiun ĝi ĉerpus rekte de la mamoj, post kiam la bovinoj estos blokitaj tordante siajn krurojn. La eltrovo farita antaŭ kelkaj jaroj estas emblema, en Sila tre malofta kazo de kompleta albinismo ĉe la cervona serpento estis trovita kaj dokumentita, probable la sola klare dokumentita kazo en la mondo.[6] La brunaj trutoj estas la plej ofta fiŝo en la riveroj kaj lagoj de la Sila. Malgraŭ la multaj baroj pro hidroelektraj centraloj, ankoraŭ eblas fiŝkapti angilojn hodiaŭ . Lagtrutoj ĉeestas en la Silaj basenoj.
- Sila Nacia Parko
- Naturrezervejo " Giganti della Sila"
- Natura Rezervejo Tasso Camigliatello Silano
- Naturrezervejo Coturelle Piccione
- Natura Rezervejo Macchia della Giumenta - S.Salvatore
- Naturrezervejo Trenta Coste
- Naturrezervejo Poverella Villaggio Mancuso
- Golia Corvo-Naturrezervejo
- Naturrezervejo Gallopane
- Gariglione - Pisarello naturrezervejo
- Krokjo-Valo
Rifuĝejoj
[redakti | redakti fonton]- Rifuĝo Leone Grandinetti
Komunumoj koncernataj
[redakti | redakti fonton]
La teritorio estas dividita inter 37 komunumoj:
- Casali del Manco
- Spezzano della Sila
- Castiglione Cosentino
- Cotronei
- Celico
- Lappano
- Pietrafitta
- Rovito
- Aprigliano
- Taverna
- Terravecchia
- Acri
- Bocchigliero
- Campana
- Longobucco
- Luzzi
- Mesoraca
- Petilia Policastro
- Paludi
- Pietrapaola
- Rose
- San Cosmo Albanese
- San Demetrio Corone
- San Giorgio Albanese
- San Giovanni in Fiore
- San Pietro in Guarano
- Santa Sofia d'Epiro
- Vaccarizzo Albanese
- Zagarise
- Bianchi
- Colosimi
- Albi
- Longobucco
- Celico
- Cicala
- Vaccarizzo Albanese
- Tiriolo
La plej granda komunumo en Sila kaj en Kalabrio estas San Giovanni in Fiore (Cosenza) kun ĝiaj 27.945 hektaroj, el kiuj pli ol duono apartenas al la Parko.
Ekonomio
[redakti | redakti fonton]La ekonomio de Silo esence baziĝas sur la kultivo de furaĝoj kaj tipaj lokaj produktoj, sur la bredado de ŝafoj kaj kaproj (kiuj estas kutime lasitaj paŝtiĝantaj), sur pretigo de laktaĵoj, kaj sur monta turismo, somera kaj vintra. Antikvaj metioj estis tiuj de lignokarbo-faristoj, fungistoj, ŝtonhakistoj kaj teksistoj [7] .
Infrastrukturoj
[redakti | redakti fonton]Ĝin trairas jenaj vojoj:
- Eŭropa vojo E846
- Ŝtatvojo 108 Silana di Cariati
- Ŝtatvojo 177 Silana di Rossano
- Ŝtatvojo 279 Silana di Rose
- Ŝtatvojo 109 de la Piccola Sila
- Aŭtovojo 179 de Lago Ampollino
- Ŝtatvojo 178 de Lago Arvo
- Aŭtovojo 660 de Acri
- Ŝtatvojo 535 de la Savuto
- Ŝtatvojo 282 de la Fossiate
- Ŝtatvojo 616 de Pedivigliano
- Ŝtatvojo 19 de la Kalabrioj
Eblaj agadoj
[redakti | redakti fonton]
La Sila estas hejmo de multaj ekipitaj kampadejoj,[8]
- Montbiciklaj ekskursoj, danke al serio de cikloturismaj itineroj;
- Ekskursoj sur la multaj vojoj traceitaj de Itala Alpa Klubo;
- Rajdado ĉe la multaj rajdlernejoj situantaj ene de la parko;
- Skikurado kaj deklivo, ĉe la turismaj centroj de Camigliatello Silano, de la Vilaĝo Palumbo, de Lorica, de Fago del Soldato kaj fine de Carlomagno kaj Montescuro (por skikurado) ;
- Orientiĝado
- Velado kaj kanuado ĉe la lagoj Arvo kaj Ampollino;
- Kanjonado;
- Arkpafado ;
- Bio kaj bird-observado ĉe la lago Ariamacina;
- Malfermaj Bienoj
- Parka trajno
- Demologia muzeo pri ekonomio, laboro kaj socia historio de Sila
Historia Sila trajno
[redakti | redakti fonton]En la someraj kaj vintraj sezonoj, la Ferrovie della Calabria organizis trajnan vojaĝon de Camigliatello Silano al San Nicola Silvana Mansio, sur la linio Cosenza - San Giovanni in Fiore . Ĉi tiu mallarĝ-ŝpura linio, nuntempe limigita al Spezzano della Sila koncerne la regulan servon, trovis en ĉi tiu mallonga sekcio grandan kaj gravan turisman uzon. Fakte, la vojaĝo sur historiaj kupeoj, datitaj 1932, trajnitaj de FCL vaporo-lokomotivoj de la 350, 400 kaj 500 grupoj, aŭ de dizela lokomotivo, reprezentis grandan altiron por turistoj kaj fervojo entuziasmuloj, logitaj de la pejzaĝoj, kiujn ĉi tiu fervojo transiras.
Skiejoj
[redakti | redakti fonton]Estas du ĉefaj skiejoj: Lorica kaj Camigliatello Silano kun siaj telferoj kaj relativaj skideklivoj por alpa skiado . Skiekskursoj en la arbaro kaj nordia skiado ankaŭ estas fareblaj. Aliaj turismaj feriejoj estas Trepidò, Cupone, Vilaĝo Mancuso, Vilaĝo Racise, Fago del Soldato, Tirivolo, la Centro Fondo Carlomagno .
Gastronomiaj Silaj produktoj
[redakti | redakti fonton]- Caciocavallo Silano (DOP)
- Nigra Anizo el Sila
- Provola silana
- Terpomo della Sila (IGP)
- Cikorio de Sila - Preparita en pato aŭ en oleo. Sama procedo por leontodoj (taraksako).
- Burrino (aŭ butirro) - Mola fromaĝo el provolono kun butero interne
- Junkato
- Ŝafa aŭ kapra ricotta (selaktaĵo)
- Pasta 'mparrettati (kablaj makaronioj. Laŭvorte: ferigitaj) - Kutime kuiritaj kun kapra, porka aŭ apra saŭco.
- Ŝafa fromaĝo de Sila
- Herbaj likvoroj - Amaro-Amari
- Pitta 'mpigliata aŭ pitta' nchiusa - tipa kristnaska bakita kuko farita kun sekvinberoj, migdaloj kaj juglandoj.
Notoj
[redakti | redakti fonton]- ↑ (Ente Parco Nazionale della Sila, 2008 62).
- ↑ 2,0 2,1 2,2 (Congi G., 2019. Atlante fotografico degli uccelli del Parco Nazionale della Sila con inediti contributi sull'avifauna silana. Ente Parco Nazionale della Sila - Lorica di San Giovanni in Fiore (CS), 400 pp.)
- ↑ 3,0 3,1 Osservazioni faunistiche a cura di Gianluca Congi - Sila anni 2000-2013
- ↑ Sila, accertata nidificazione del Gruccione. URL consultato il 13.05.2016.
- ↑ Congi G., 2017. Svernamento di Cicogna nera Ciconia nigra in Calabria. Alula XXIV (1-2): 130-132
- ↑ Il serpente bianco della Sila: documentazione di un caso di albinismo completo nel serpente Cervone. Ottobre 2008 a cura di Gianluca Congi. Arkivita el la originalo je 2016-06-11. Alirita 2021-04-18.
- ↑ Copia archiviata. Arkivita el la originalo je 2017-02-27. Alirita 2021-04-18.
- ↑ Regione Calabria, Assessorato turismo, emigrazione, identità e culture locali, minoranze linguistiche, sport, spettacolo - Calabria 2010, decimo rapporto sul turismo - Sistema Informativo Turistico Regione Calabria
Aliaj projektoj
[redakti | redakti fonton]
Wikimedia Commons enhavas bildojn aŭ aliajn dosierojn pri la Sila
Wikivoyage enhavas turismaj informoj pri la Sila
Eksteraj ligoj
[redakti | redakti fonton](itale)
- Sila Nacia Parko, parcosila.it
- Unua "oficiala" retejo de Sila, portalesila.it
- Portalo turisma kaj kultura de Sila, silaonline.it
- Sila reta televido, sila.tv
- Fotoj pri Sila, fotosila.it
- Ekskursoj en la Sila, escursionimonellasila.blogspot.com
- Aktiva turismo en Sila, welikesila.com