Delto-valero-laktono

δ-valero-laktono
Plata kemia strukturo de la δ-valero-laktono
Tridimensia kemia strukturo de la δ-valero-laktono
Alternativa(j) nomo(j)
Hidrokso-pentanato-laktono Pentanolido 2-Piperidono
Kemia formulo	C5H8O2
CAS-numero-kodo	542-28-9
ChemSpider kodo	10488
PubChem-kodo	10953
Fizikaj proprecoj
Aspekto	senkolora aŭ flaveca likvaĵo
Molmaso	100.12 g·mol−1
Denseco	1.079g cm−3
Fandpunkto	-13  °C
Bolpunkto	230  °C
Refrakta indico	$n_{761}^{20}$ 1,4557
Ekflama temperaturo	112  °C
Solvebleco	Akvo:233 g/L
Mortiga dozo (LD50)	2000 mg/kg (buŝe)
Sekurecaj Indikoj
Riskoj	R41
Sekureco	S26 S39
Pridanĝeraj indikoj
Danĝero Xi Irita Xn Noca por la sano
GHS etikedigo de kemiaĵoj
GHS Damaĝo-piktogramo
GHS Signalvorto	Damaĝo
GHS Deklaroj pri damaĝoj	H318
GHS Deklaroj pri antaŭgardoj	P280, P305+351+338, P310
Escepte kiam indikitaj, datumoj estas prezentataj laŭ iliaj normaj kondiĉoj pri temperaturo kaj premo (25  °C kaj 100 kPa)

Delto-valero-laktono estas pirandevena laktono derivita el la 5-hidrokso-valerata acido, senkolora aŭ flava likvaĵo kun estersimila odoro kaj uzata kiel monomero por la produktado de poliesteroj k, kiel biogena brulaĵo, ĝi estas konsiderata verda solvanto.

Ĝi estas miksebla kun akvo kaj aliaj organikaj solvantoj. Ĝi uzatas kiel peranto por kemiaj sintezoj kaj fabrikado de industriaj farboj. Ĝi povas ekstraktiĝi ekde la ŝelo de la valencia oranĝo kaj ankaŭ uzatas kiel nutro-aldonaĵo.

Ĝi same uzatas por sintezado de kun-poliesteroj per polimerizo kun ringo-malfermado katalizita per lipazoj aŭ enzimoj kapablaj hidrolizi esterojn en acidojn kaj alkoholojn.

Sintezoj

Sintezo 1

• δ-valero-laktono estas preparata per kataliza hidrogenigo de la 5,6-du-hidro-2H-piran-2-ketono en ĉeesto de sulfata acido, glacia acetata acido kaj paladio:

Sintezo de la δ-valero-laktono Sintezo de δ-valero-laktono ekde la 5,6-du-hidro-2H-piran-2-ketono.

Sintezo 2

• δ-valero-laktono estas sintezata per cikligo de la 5-bromo-valerata acido:

Sintezo de la δ-valero-laktono Sintezo de δ-valero-laktono ekde la 5-bromo-valerata acido.

Sintezo 3

• δ-valero-laktono estas sintezata per oksidiga cikligo de la ciklopentanono:

Sintezo de la δ-valero-laktono Sintezo de δ-valero-laktono ekde la ciklopentanono.

Literaturo

• Chemical Book
• Hydrolases—Advances in Research and Application: 2013 Edition
• Polymers for Biomedicine: Synthesis, Characterization, and Applications, Carmen Scholz

Vidu ankaŭ

• γ-valero-laktono
• Mevalonata laktono
• Gama-aminobuterata acido
• Gama-hidroksibuterata acido
• Valproata acido
• Buterata acido