Saltu al enhavo

Ernst von Wildenbruch

El Vikipedio, la libera enciklopedio
Ernst von Wildenbruch
Persona informo
Naskiĝo 3-an de februaro 1845 (1845-02-03)
en Bejruto
Morto 15-an de januaro 1909 (1909-01-15) (63-jaraĝa)
en Berlino
Tombo Historia tombejo en Weimar Redakti la valoron en Wikidata vd
Lingvoj germana vd
Ŝtataneco Reĝlando Prusio Redakti la valoron en Wikidata vd
Alma mater Humboldt-Universitato en Berlino (1867–1870)
Franca Gimnazio de Berlino Redakti la valoron en Wikidata vd
Memorigilo Ernst von Wildenbruch
Familio
Dinastio Hohencolernoj vd
Patro Ludwig von Wildenbruch (en) Traduki Redakti la valoron en Wikidata vd
Patrino Ernestine von Wildenbruch Redakti la valoron en Wikidata vd
Gefratoj Heinrich Emin von Wildenbruch (en) Traduki kaj Ludwig Wildenbruch (en) Traduki Redakti la valoron en Wikidata vd
Edz(in)o Maria Karoline von Wildenbruch (en) Traduki (1885–) Redakti la valoron en Wikidata vd
Profesio
Okupo diplomato (1877–)
Referendar (en) Traduki (1871–)
reserve officer (en) Traduki (1870–1871)
militisto (1859–1865)
reserve officer (en) Traduki
verkisto
dramaturgo
poeto-juristo
poeto Redakti la valoron en Wikidata vd
Aktiva en Frankfurto ĉe Odro vd
vd Fonto: Vikidatumoj
v • d • r

Ernst Adam von WILDENBRUCH (naskiĝinta la 3-an de februaro 1845 en Bejruto, mortinta la 15-an de januaro 1909 en Berlino) estis germana verkisto kaj diplomato.

Familio

[redakti | redakti fonton]

Ernst von Wildenbruch estis la fio de la prusia ĝenerala konsulo en Bejruto kaj posta generalleŭtenanto Louis von Wildenbruch, mallaŭleĝa ido de la prusa princo Ludoviko Ferdinando (1772-1806) kaj la komercistino Henriette Fromme. La infanoj de tiu rilato, Louis kaj Blanka, nobeliĝis en la 3.3.1810 fare de reĝo Frederiko Vilhelmo la 3-a (Prusio). Louis pasigis la junulajn jarojn ĉe la kvazaŭ edukpatra onklo princo Anton Radziwiłł kaj ties edzino, princino Luise von Preußen. Ŝi estis fratino de princo Louis Ferdinand kiu mortis batalkampe en 1806 apud Saalfeld. En la domo de la Radziwiłł-oj Louis von Wildenbruch ekkonis la servistino de lia vartpatrino, Ernestine von Langen kiun li nuptis en la 9.8.1837. El tiu ĉi geedzeco naskiĝis Ernst kaj kvin gefratoj.

Ernst nuptis en la 12.4.1885 en Berlino Maria Karoline von Weber (1847-1920), nepino de la komponisto Carl Maria von Weber kaj filino de la fervojpioniero Max Maria von Weber. La paro restis seninfana.[1]

Vivo

[redakti | redakti fonton]
Loĝdomo Haus Ithaka en Vajmaro

Post estadoj en Ateno kaj Konstantinoplo la familio ekloĝis en 1857 en Berlino, kie Ernst frekventis la francan gimnazion. En 1859 li eniris la kadetkorpuson kiun li finis kiel oficiro. Inter 1863 kaj 1865 li servis kiel leŭtenanto en la 1-a infanterigardiregimento de la Prusia Armeo en Potsdam. Post retiriĝo el aktiva soldatado li preparis sin du jarojn ĉe abiturienta ekzameno ĉe la Burg-gimnazio (de apud Magdeburg). Poste li studis en Berlino inter 1867 kaj 1870 jursciencojn. Dum la Prusia-Francia Milito li pretis kiel rezerva oficiro. Ekde 1871 li estis referendaria staĝisto ĉe la apelaci-tribunalo en Frankfurto ĉe Odro; trapaso de la dua ŝtata ekzameno estis en 1876. En 1877 li iĝis unue dum kelkaj monatoj juĝisto ĉe la tribunalo de unua instanco en Eberswalde kaj ĉe la urba tribunalo berlina. Poste oni dungis lin en la jura sekcio de la ministerio pri eksteraj aferoj. En 1897 li promociitis sekreta legatkonsilisto.

En 1897 li subtenis la de Magnus Hirschfeld iniciatan peton ĉe Reichstag forigi la samseksemmalpermesantan paragrafon 175 el la germana kriminala kodo.[2] En 1907 li transloĝiĝis Vajmaron en la vilaon Haus Ithaka kiun planis Paul Schultze-Naumburg post kiam li jam malposte estis de tempo al tempo Vajmare.

Graveco

[redakti | redakti fonton]

En la verkaro de Wildenbruch estas multaj baladoj, dramoj, romanoj kaj rakontoj. Li estas tipa reprezentanto de la historia dramo de la periodo de spekulanto-kompanioj de la 1880-aj jaroj kaj de la naciema Bismarck-liriko de ĉ. 1900.

Lia postlasitaĵo troviĝas en la Goeto-Ŝilero-Arkivo en Vajmaro kaj en la Arkivo de la Berlina-brandenburgia akademio de la sciencoj en Berlno. Lia biblioteko estas speciala havaĵo en la Centra kaj landa biblioteko Berline. Li entombigitis sur la Historia tombejo vajmara. La tombon en formo de dorika templo elpensis Paul Schultze-Naumburg, ĝin kreis en 1909 la skulptisto Gustav Sachse. La bronzan platon ene kun semisto faris la skulptisto Georg Kolbe.

Je la komenco de la Unua mondmilito la skulptisto Richard Engelmann kreis grandan monumenton por la poeto kiu dum GDR-tempo intertempe estis for. Ĝi admireblas nun denove tre najbare de la Historia tombejo en la Poseck-ĝardeno.

Premioj kaj honoroj

[redakti | redakti fonton]
  • 1884: premioj Grillparzer-Preis, Schiller-Preis
  • 1889: honora doktoreco de la Universitato de Jena
  • 1896: Schiller-premio (Prusujo) post interveno de lia imperiestra moŝto Vilhelmo la 2-a

Verkoj (elekto)

[redakti | redakti fonton]
  • Lieder und Gesänge. Stilke & Weyden, Berlin 1877. VIII, 242 p. (Digitalisat)
  • Tiefe Wasser. Fünf Erzählungen. Freund & Jeckel, Berlin 1898. (Digitalisat) (9. Tsd. 1916)
  • Unter der Geissel. (Erzählung) (1901)
  • Vionville. Ein Heldenlied in 3 Gesängen. Stilke, Berlin 1873. (Digitalisat)
  • Sedan. Waldmann, Frankfurt a. O. 1875. (Digitalisat)
  • Der Meister von Tanagra. Eine Künstlergeschichte aus Alt-Hellas. Freund & Jeckel, Berlin 1880. (Digitalisat) 11. Auflage, neue Ausgabe. Mit Bildern von Franz Stassen. Grote, Berlin 1913. 185 p.
  • Harold. Trauerspiel in fünf Akten. Freund & Jeckel, Berlin 1882. (Digitalisat der 3. Aufl. 1883)
  • Christoph Marlow. Trauerspiel in vier Akten. Freund & Jeckel, Berlin 1884. ([Digitalisat])
  • Die Quitzows. Schauspiel in vier Akten. Freund & Jeckel, Berlin 1888. Digitalisierung [12. Auflage, 1890]: Zentral- und Landesbibliothek Berlin, 2020. URN urn:nbn:de:kobv:109-1-15423396
  • Das edle Blut. Erzählung. Freund & Jeckel, Berlin 1893. (Digitalisat der 18. Aufl. 1893) In deutscher Einheitskurzschrift. F. Schulze, Berlin 1926. 80 p.
  • Der Astronom. Erzählung. Freund & Jeckel, Berlin 1887. (Digitalisat)
  • Heinrich und Heinrichs Geschlecht. Tragödie in zwei Abenden. Freund & Jeckel, Berlin 1895. (Digitalisat)
  • Das deutsche Drama. Seine Entwicklung und sein gegenwärtiger Stand. Verlag für Literatur, Kunst und Musik, Leipzig 1899. (Digitalisat.)
  • Blätter vom Lebensbaum. Vorwort von Berthold Litzmann. Grote, Berlin 1910. IX, 484 p.
  • Junge Seelen. Drei Erzählungen. Mit Zeichnungen von Hans Baluschek. Grote, Berlin 1916. 121 p.
  • Kindertränen. Zwei Erzählungen. Buchschmuck von Heinrich Vogeler-Worpswede. Grote, Berlin 1905. 121 p.
    • Kindertränen. Zwei Erzählungen. Mit einer Anmerkung von Heinrich Brinker. Mit Zeichnungen von Hans Baluschek. Neue Ausgabe. Grote, Berlin 1916. 121 p.
  • Gesammelte Werke. Hrsg. v. Berthold Litzmann. 16 Bde. Berlin: Grote 1911–1924
  • Die Waidfrau. 1. – 5. Tsd. Verlag des Volksbildungsvereins, Wiesbaden 1927. 102 p. (Wiesbadener Volksbücher, Nr. 207)

Teatraĵoj (elekto)

[redakti | redakti fonton]
  • Die Philologen am Parnaß oder Die Vivisektoren. Ein Satyrspiel. Stilke & Weyden, Berlin 1869. 56 p.
  • Wildenbruch - Zyklus, 1. Abend: Der Menonit. Trauerspiel in vier Akten (1881).
  • Wildenbruch - Zyklus, 2. Abend: Die Karolinger. Trauerspiel in fünf Akten (1881).
  • Wildenbruch - Zyklus, 3. Abend: Die Quitzows. Vaterländisches Drama in vier Aufzügen. (1888 ?)
  • Wildenbruch - Zyklus, 5. Abend: Die Lieder des Euripides. Schauspiel in drei Akten, mit Musik von Ferdinand Hummel.
  • Wildenbruch - Zyklus, 6. Abend: Der deutsche König. Schauspiel in fünf Akten.
  • Die Haubenlerche. Schauspiel in vier Akten (1890). 5. Auflage. Grote, Berlin 1910. 177 p.
  • Das Hexenlied. Ballade. (Musik: Max von Schillings, op. 15; 1902/03, für Sprecher und Orchester (oder Klavier), Text: Ernst v. Wolzogen). Geschr. und ill. von Johann Holtz. Reichsdr., Berlin 1911. 15 Blatt.
  • Die Rabensteinerin. Schauspiel in vier Akten (1907). (Sonder-Vorstellung zum Besten des Wildenbruch-Denkmal-Fonds, Schauspielhaus, Berlin am 29. Oktober 1911)
  • Väter und Söhne. Schauspiel in fünf Akten. Volksausgabe. Grote, Berlin 1912. 144 p.
  • Der neue Herr. Schauspiel in 7 Vorgängen. Grote, Berlin 1913. 221 p.
  • Jung - Olaf. Ballade. (Musik: Max von Schillings, op. 28. Ballade für Sprecher und Orchester (oder Klavier), Text: Ernst von Wolzogen). 1914
  • Der Junge von Hennersdorf: Volksstück in zwei Akten. Verlag von Freund & Jeckel, Berlin 1895. Digitalisierung: Zentral- und Landesbibliothek Berlin, 2020. (Digitalisat)

Literaturo

[redakti | redakti fonton]
  • Paul Blumenthal: Erinnerungen an Ernst von Wildenbruch. Verlag der Literarischen Gesellschaft. Frankfurt/Oder 1924.
  • Hanns Martin Elster: Ernst von Wildenbruch. Leben, Werk, Persönlichkeit. Grote. Berlin 1934.
  • Albert Fries: Beobachtungen zu Wildenbruchs Stil und Versbau. (Germanische Studien; 10). Kraus Reprint. Nendeln/Liechtenstein 1967 (Nachdruck der Ausgabe Berlin 1920).
  • Torsten Leutert: Ernst von Wildenbruchs historische Dramen. (Europäische Hochschulschriften; 1/1902). Lang. Frankfurt am Main 2004. ISBN 3-631-53116-8.
  • Berthold Litzmann: Ernst von Wildenbruch und der nationale Gedanke. (Deutsche Reden in schwerer Zeit; 12). Heymann. Berlin 1914.
  • Berthold Litzmann: Ernst von Wildenbruch. Grote. Berlin 1913–1916.
    • Band 1: 1845–1885. 1913.
    • Band 2: 1885–1909. 1916.
  • Anne-Marie Morisse: Die epische Kunst und Kunsttechnik Ernst von Wildenbruchs. Verlag Georgi. Bonn 1912.
  • Ulrich Moritz: Ernst von Wildenbruch. Stiftung Weimarer Klassik. Weimar 1995. ISBN 3-7443-0114-1.
  • Julius Röhr: Wildenbruch als Dramatiker. Kritische Untersuchungen. Duncker. Berlin 1908.
  • Feodora Schlosser: Ernst von Wildenbruch als Kinderpsychologe. Literarpsychologische Studie. Rhenania-Verlag. Bonn 1919.
  • Johannes E. Schmidt (Autor), Rüdiger R. Fock (Hrsg.): Die Französische Domschule und das Französische Gymnasium zu Berlin. Schülererinnerungen 1848–1861. Verlag Dr. Kovac. Hamburg 2008. ISBN 978-3-8300-3478-0.
  • Hans Rudolf Wahl: Die Religion des deutschen Nationalismus. Eine mentalitätsgeschichtliche Studie zur Literatur des Kaiserreichs: Felix Dahn, Ernst von Wildenbruch, Walter Flex. (Neue Bremer Beiträge; 12). Winter. Heidelberg 2002. ISBN 3-8253-1382-4.
  • Johannes Hürter (R=red.): Biographisches Handbuch des deutschen Auswärtigen Dienstes 1871–1945. 5. T - Z, Nachträge. Herausgegeben vom Auswärtigen Amt, Historischer Dienst. Band 5: Bernd Isphording, Gerhard Keiper, Martin Kröger: Schöningh, Paderborn u. a. 2014, ISBN 978-3-506-71844-0, p. 282-283

Eksteraj ligiloj

[redakti | redakti fonton]

Notoj

[redakti | redakti fonton]
  1. ↑ Genealogiaj tabuloj je Carl Maria von Weber. Arkivita el la originalo je 2021-12-24. Alirita 2021-12-24 .
  2. ↑ "Der Spiegel", 20/1997, AUSSTELLUNGEN: Urninge und Uranier; verkis s-ro Sontheimer
Bibliotekoj
Elŝutita el "https://eo.wikipedia.org/w/index.php?title=Ernst_von_Wildenbruch&oldid=8867551"