Matias Cardoso de Almeida
| Matias Cardoso de Almeida (1605-1662)[1] | ||
|---|---|---|
 Preĝejo Nossa Senhora da Conceição, el la urbo, Matias Cardoso, omaĝe al la brazila koloniisto kaj internlandulo Matias Cardoso de Almeida
| ||
| Persona informo | ||
| Naskiĝo | 1605 en San-Paŭlo, San-Paŭlo | |
| Morto | 1662 en "Internlando de Brazilo" | |
| Profesio | ||
| Okupo | sertanista (en)   vd
| |
Matias Cardoso de Almeida estis brazila bandejrano, ĉasanto de indianoj kaj nigruloj kaj esploristo de altvaloraj ŝtonoj.
Biografio
[redakti | redakti fonton]Matias Cardoso, internlandulo, akompanis sian patron ekde kiam li estis adoleskanto, sur aŭdacaj bandejroj ĉasantaj la indianojn. En 1664 li jam konis la esplorvojojn, kiuj kondukis el San-Paŭlo norden, transirante la estontan ŝtaton Minas-Ĝerajson kaj laŭdire li eĉ donis preferon al vojo, kiun li mem markis, trapasante Atibaia kaj Sapucaí, el kie li forpelis kelkajn terurajn indianojn, kaj kiuj ricevis lian nomon.
En la 1670-aj jaroj, ekzistis oftaj bandejroj por sklavigi indianojn en la teritorioj kiuj estonte iĝus la Ŝtato de Minas-Ĝerajso, prenante esploristojn el San-Paŭlo, Paranaguá kaj Cananéia. Lia patento estis registrita en la arkivoj de la Ĉambro de San-Paŭlo en 1664, kiel travivite en tiuj naturregionoj.
Aktiva internlandisto, Matias aliĝis al la bandejro de pt:Jerônimo Pedroso de Barros en la Sudo de Brazilo en 1641, kaj en alia en 1656 - eble tiu de pt:Luís Pedroso de Barros, kiu atingis la teritoriojn de Peruo, kie li mortis en 1656 aŭ 1662.
Kun Fernão Dias
[redakti | redakti fonton]La esplorpermeso estis donita al li la 13-an de marto 1673. Li estis elektita generalkapitano kaj asistanto de la guberniestro Fernão Dias, en komisiita de la konkero de la barbaraj indianoj Mapaxos, kaj la eltrovo de smeraldoj. En tiu ĉi provizado oni informas, ke la «Guberniestro Fernão Dias Pais petis kiel sian asistanton la kapitanon Matias Cardoso de Almeida», kiu havis grandan sperton «en tiuj ĉirkaŭaĵoj kaj pri siaj sivaĝaj indianoj, en la gravaj bandejroj, kiujn li jam atingis, en kiuj li estis irinta kun braveco kaj bona emo, konkerante la barbaran malamikon, al kiu li malsovaĝiĝis, kio videblas en lia rango de ĝenerala kapitano».
Post la konkero kaj eltrovo de la [laguno de Vupavuçu, Matias revenis al San-Paŭlo en 1680, tri aŭ kvar jarojn post restado en la internaj teritorioj, revenante pro historie neklaraj kialoj. Borba Gato, la bofilo de Fernão Dias, ankaŭ foriris kun ili.
Lia plej granda entrepreno komenciĝis en 1681, kiam li estis nomumita, la 28-an de januaro, kiel generalleŭtenanto de la trupo aŭ grupo de D. Rodrigo de Castelo Branco, guberniestro kaj ĝenerala administranto de la minejoj en la landinterno de Sabarabuçu, kie li iris kaj servis la reĝon je sia propra elspezo kun homoj, bienoj kaj sklavoj, armiloj, pulvo kaj kugloj, kiel deklarita en la libroj de la Kamerao de San-Paŭlo. Sabarabuçu poste estus identigita kiel la Pitangui montaro, la regiono kie la Rivero Sankta Francisko originas. Ĉi-foje, li restus en la landinterno kiu nun estas Minas-Ĝerajso ĝis la 28-an de aŭgusto 1682.
Planinte la vojaĝon de D. Rodrigo al Sabarabuçu, la 1-an de februaro, la konsilisto Lucas de Camargo Ortiz (1646-1710), deklaris en konsilio de la urba kamerao, ke "al li estis proponita iri serĉi medicino en la internlandoj, kio estas la ordinara traktado de ĉi tiu tero, tial li estis postulata por esti sendevigita de asistado en la kamerao, kun iu alia estinta elektita en lia loko."
La vojaĝo al kio nun estas konata kiel Sabará estis planita por la monato de februaro, kaj la minejoj de la Serra do Sol da Terra jam plenigis la revojn de la bandejranoj. Okazis grandega batalo de Castelo Branco en la preparo por la vojaĝo, kun helpo de la frato de Matias Cardoso, lia dekstra mano, kiu elektis la vojon, kiun li mem malfermis, trapasinte Atibaia, vilaĝon fonditan de la familio Camargo. La 16-an de februaro, Lucas de Camargo Ortiz foriris ĉe la kapo de la delegacio. Kelkajn tagojn poste, la 20-an de februaro, João Dias Mendes[2] kaj pt:André Furtado de Mendonça estis nomumitaj kapitanoj.
La 16-an de marto 1681, Matias Cardoso aperis en la urba kamerao, en San-Paŭlo, dirante, ke li estis stimulita de la fervoro kaj ardo de la Reĝa servo, kaj al la oficiroj li reprezentis «kun la kuraĝo de vasalo kontraŭ la granda abomeno de la Minas-Ĝerajsano João Coutinho, kiu venis el Bahio ricevante 20 mil dolarojn monate en salajro, jam de du jaroj kaj duono, kaj sen ia senkulpigo pro liaj malsanoj kaj progresinta aĝo (68 jarojn maljuna), li estis devigita iri." Vokita de la oficiroj Coutinho, li diris al ili, ke li ne plu havas dentojn kaj ke li sentas, ke li ne kapablas piediri tra la kamparo; sed ke li tamen oferos sin.
Al kio Matias Cardoso respondis, ke ĉi-foje li nur volas seniluziiĝi pri la ekzistado aŭ ne de minoj, ĉar li akompanis la guberniestron Fernão Dias Pais Leme dum multaj jaroj, kun siaj sklavoj armitaj per pulvo, plumbo kaj kugloj, sen elspezi eĉ unu centon de la Financoj de Lia Moŝto, kaj estis devigita konduki Coutinhon en hamako sur la ŝultroj kun 60 indianoj sub lia administrado kaj helpi lin kun la necesa subteno, kaj ke ĉio estu registrita..."
Post 1682
[redakti | redakti fonton]Matias estis unu el la centraj figuroj en la laboro por elimini la kuraĝajn gentojn en la teritorio poste en Minas-Ĝerajso kaj en la internlandoj de la Nordoriento.
D. Rodrigo de Castelo Branco estis murdita en 1682 fare de Borba Gato aŭ liaj sekvantoj, kaj oni ne scias precize kion Matias estus farinta, se li revenis al San-Paŭlo, aŭ se li foriris al Bahio.
Kiel la plej granda potenculo de San-Paŭlo, kiun Silva Leme bone analizas en volumo 3-a paĝo 361 de sia «Genealogia Paulistana», la asistanto de Fernão Dias Pais kaj poste kun D. Rodrigo en la internlando, li estis nomumita de la tiama Guberniestro de San-Paŭlo Tomé Fernandes de Oliveira (1586-1696) ĉefo por plibonigi la internajn regionojn de la indianoj dum sep jaroj. Laŭdire li fuĝis post la murdo kaj transiris la landinternon "direkte al la kapitanlando de Bahio, finfine atinginte Salvador de Bahio, por prezenti sin al la guberniestro Antônio de Souza Menezes, Tomé estis nomumita de Menezes la 12-an de majo 1684, guberniestro kaj administranto de la vilaĝoj de sovaĝaj nacioj kiuj estis reduktitaj kaj situantaj de la pt:Capitania de Porto Seguro ĝis la rivero Sankta Francisko.
Tiu patento faras referencon al la fakto ke li havis ampleksan scion pri tiuj landinternoj kaj estis eksperto pri la dialektoj. Tio neas la hipotezon de Pedro Taques ke Matias revenis al San-Paŭlo, restante neaktiva, ĉar baldaŭ post 1684 Matias havis sian ĉefsidejon en la regiono kiun li nomis Manga, sur la bordoj de la Rivero Sankta Francisko.
En letero datita la 18-an de decembro 1688, kiel provizora guberniestro de Brazilo, kiam pt:Matias da Cunha estis mortina, la episkopo Frato pt:Manuel da Ressurreição skribis al Matias Cardoso de Almeida, por komisii lin pri la milito kontraŭ tiuj kiuj li nomis la barbaroj de Norda Rio-Grando. Estis raportite fare de kampmajstro pt:Antônio Guedes de Brito ke, el la Mangaa tendaro, Matias Cardoso daŭrigis sian vojaĝon al la urbo San-Paŭlo, el kie li intencis alporti grandan kvanton da provizoj kaj armiloj. Tial la ĉefepiskopo skribis al li en San-Paŭlo, petante lin akcepti la taskon.
La Letero-Patento de kampmajstro donita de la Ĉefepiskopo estas datita la 6-an de aprilo 1689, en kiu li diras ke li alvenis el San-Paŭlo al la Rivero San-Francisko kun pli ol cent armitaj blankuloj kune kun siaj oficiroj, kaj kun ĉiuj formiĝis Regimento, kune kun la armitaj indianoj kiujn ili havis en granda nombro. Inter 1690 kaj 1697 Matias atakis la indianojn kolektitajn en la konfederacio (la indianoj Kariris, ĉefe) en la teritorioj de la nunaj ŝtatoj de Cearao kaj Norda Rio-Grando.
Ekzistas alia letero de la monaĥo guberniestro la 30-an de aŭgusto 1689, adresita al Tomás Fernandes de Oliveira, kapitano-majoro kaj guberniestro de la kapitanlandoj San-Vicente kaj San-Paŭlo, en kiu la monaĥo petis al la guberniestro uzi la helpon kiun li sendis al la trupoj en San-Paŭlo sub la respondeco de la Majstro Guberniestro Matias Cardoso de Almeida por la milito kontraŭ la barbaraj gentoj de Rio Grande, kiuj militis en la kapitanlando de Cearao. Aliaj aŭtoroj diras, ke Matias nur foriris en 1692. Fakte estas multe da polemiko: iuj diras, ke li formis trupon en San-Paŭlo (kelkaj eĉ kun 600 viroj) kaj ekiris en la marŝon, piedirante 500 leŭgojn tra la internaj teritorioj ĝis la rivero Sankta Francisko.
Ĉar li prenis malmultajn homojn, li lasis ordojn en San-Paŭlo al pt:João Amaro Maciel Parente, kapitano-majoro de lia regimento, por trejni pli da soldatoj por interligi ilin - tio estus pliaj 600 viroj. Tio estis farita, kaj inter la komandantoj de la kompanioj formitaj estis pt:João Pires de Brito. (Fakte, lia pli maljuna frato, Salvador Cardoso de Almeida, mortis en 1690, kaj estis juĝisto por orfoj en San-Paŭlo kaj patro de dek infanoj).
Tiel preparinte ekspedician korpon de 1.200 viroj, li iris al la rivero Sankta Francisko, lanĉante veran ekstermomiliton kontraŭ la indianoj; la malmultaj fuĝintaj indianoj estis sklavigitaj kaj dividitaj inter la venkintoj, sed la milito nur finiĝos en 1694; tiam, vilaĝoj kiel ekzemple Morrinhos (hodiaŭ Matias Cardoso) kaj prosperaj farmobienoj ekaperis. Post kiam tiuj unuaj ekspedicioj estus frustritaj, la trupoj el Taubaté ekloĝis Minas-Ĝerajson.
Kiam guberniestro Matias da Cunha petis la partoprenon de la loka Societo de Sankta Vicento de Paŭlo kontraŭ la indianoj Janduis, Domingos Jorge Velho kaj Matias Cardoso buĉis la indianojn, kaj la restantaj estis devige aranĝita en jezuitaj kaj oratorianaj misioj. Ili minacis la vastiĝon de brutfarmoj, pioniraj frontoj kiuj okupis iliajn teritoriojn.
Inter 1692 kaj 1694 estis mallonga paco, kun la rekomenco de la malamikaĵoj en Cearao kiu daŭris ĝis 1713, kun brutala perforto. Genocido estis ofte integrigita en aliaj subpremaj praktikoj por delokigi la indianajn populaciojn. Grava batalo estis elluktita en Cearao la 12-an de novembro 1693, inter la trupoj kaj la indianoj.
Lia kampanjo kontraŭ la indianoj finiĝis la 25-an de aprilo 1694 kaj Matias revenis al la bienoj establitaj ĉe la rivero Sankta Francisko kun sia bofrato pt:Antônio Gonçalves Figueira. Tiu ĉi bofrato, en la loko nomata Brejo Grande, havis tie la unuan sukerfabrikon. ...Kiel la plej granda potenculo de San-Paŭlo, kiun Silva Leme bone analizas en volumo III paĝo 361 de sia «Genealogia Paulistana», asistanto de Fernão Dias Pais kaj poste kun D. Rodrigo en la malantaŭaj teroj, li estis nomumita de la tiama Guberniestro de San-Paŭlo. Tomé Fernandes de Oliveira ĉefo por purigi la fonregionojn de la indianoj dum sep jaroj. Laŭdire li fuĝis post la murdo kaj transiris la landinternon "direkte al la kapitaneco de Bahio, finfine atingante Salvador, por prezenti sin al guberniestro Antônio de Souza e Menezes, li estis nomumita de li la 12-an de majo 1684, guberniestro kaj administranto de la vilaĝoj de gentaj nacioj kiuj estis reduktitaj kaj situantaj de la caitania de Porto Seguro ĝis la rivero Sankta Francisko.
Tiu patento faras referencon al la fakto ke li havis ampleksan scion pri tiuj landinternoj kaj estis eksperto en la dialektoj. Tio neas la hipotezon de Pedro Taques ke Matias revenis al San-Paŭlo, restante neaktiva, ĉar baldaŭ post 1684 Matias havis sian ĉefsidejon en la regiono kiun li nomis Mangao, sur la bordoj de la Sankta Francisko Rivero.
En letero datita la 18-an de decembro 1688, kiel provizora guberniestro de Brazilo, kiam Matias da Cunha estis morta, episkopo Fr Manuel da Ressurreição skribis al Matias Cardoso de Almeida, por meti lin en pagendaĵon de la milito kontraŭ kion li nomis la barbaroj de. Norda Rio-Grando. Estis raportite fare de kampmajstro Antônio Guedes de Brito ke, de la Mangaa tendaro, Matias Cardoso daŭrigis sian vojaĝon al la urbo San-Paŭlo, de kie li intencis alporti grandan kvanton da provizoj kaj armiloj. Tial la ĉefepiskopo skribis al li en San-Paŭlo, petante lin akcepti la taskon.
La Letero-Patento de kampmajstro donita de la Ĉefepiskopo estas datita la 6-an de aprilo 1689, en kiu li diras ke li alvenis de San-Paŭlo al la Rivero San-Francisko kun pli ol cent armitaj blankuloj kune kun siaj oficiroj, kaj de ĉiuj. ili estis formita Regimento, kun la indianoj ankaŭ estis armitaj, kiun ili havis en granda nombro. De 1690 ĝis 1697 Matias atakis la indianojn kolektitajn en konfederacio (la Cariris, baze) en la teroj de la nunaj ŝtatoj de Ceará kaj Rio Grande do Norte.
Ekzistas alia letero de la monaĥo guberniestro la 30-an de aŭgusto 1689, adresita al Tomás Fernandes de Oliveira, kapitano-majora guberniestro de San-Vicente kaj San-Paŭlo, en kiu li petis lin apliki la helpon kiun li sendis al Paulistas sub la respondeco de la Majstro Guberniestro Matias Cardoso de Almeida por la milito kontraŭ la gentaj barbaroj de Rio Grande, kiuj militis en la kapitaneco de Ceará. Aliaj aŭtoroj diras, ke Matias nur foriris en 1692. Fakte estas multe da polemiko: iuj diras, ke li formis Trionon en San-Paŭlo (kelkaj eĉ 600 viroj!) kaj ekiris en la marŝon, marŝante 500 leŭgojn tra. la malantaŭaj teroj al la rivero Sankta Francisko.
Ĉar li prenis malmultajn homojn, li lasis ordojn en San-Paŭlo al João Amaro Maciel Parente, kapitano-majoro de lia regimento, por trejni pli da soldatoj por interligi ilin - tio estus pliaj 600 viroj. Kio estis farita, kaj inter la komandantoj de la firmaoj formitaj estis João Pires de Brito. (Fakte, lia pli maljuna frato, Salvador Cardoso de Almeida, mortis en 1690, kiu estis juĝisto por orfoj en San-Paŭlo kaj patro de dek infanoj).
Kaj el tie, pelita de la malnova sonĝo de sia juneco, la smeraldoj, kiel kiam li eniris la bandejron de Fernão Dias, Matias iris en la internlando de la riveroj Pardo kaj Verde kie li konkeris du naciojn de indianoj kaj detruis la tutan teritorion de Minas Novas kaj Serro Frio, fondante la bienojn de Itaqui, Olhos d'Agua kaj Montes Claros, malfermante vojojn laŭlonge de la bankoj de la Rivero Sankta Francisko. Li poste konstruis alian vojojn al Pitangui, kie li eksportis brutaron al la ministoj.
Matias Cardoso spertis sian plej grandan malsukceson en Bahio en 1696 ĉe la Rivero Jaguaribe, kie lia natura filo estis mortigita.
En la orminejoj
[redakti | redakti fonton]Laŭ tradicio kolektita de Milliet de St. Adolphe, parencoj de Matias Cardoso de Almeida, kiu estis en Sabará kaj Ouro Preto ekde 1701, komence de la malamikaĵoj, kiuj kulminos per la tiel nomata Milito de la Emboaboj, aliancita kun loĝantoj el Bahio kiu vivis en la regiono, mortigis en 1704 reprezentanton de la fiskaj aŭtoritatoj kaj por eviti la justicon ili ĉiuj revenis al la internaj teritorioj de la Sankta Francisko, konstruante Morrinhos kaj aliajn vilaĝetojn kiuj pli malfrue iĝis urboj. Matias Cardoso iris tien baldaŭ poste. Silva Leme tion raportas en sia «Genealogia Paulistana», volumo 3-a, paĝo 350.
"El la vilaĝo de Matias Cardoso (hodiaŭ Conceição de Morrinhos) lia filo pt:Januário Cardoso de Almeida iris al la vilaĝeto de Meio kaj poste al Morrinhos, ĉefsidejo de la batalo; li batis kaj pacigis la indianojn de la vasta areo ĝis Carinhanha, tiel iĝante unu el la plej grandaj distriktoj de la interno de Minas-Ĝerajso. Al aventura regnano, Manuel Pires Maciel, je lia servo, kaj al lia nevo, Manuel Francisco de Toledo, respondecis la formadon de pluraj vilaĝetoj apud la Rivero Sankta Francisko, rezultantaj el la kunfandiĝo de la indiana rajdado kaj orĉasado: Brejo do Salgado, Santo Antônio da Manga (hodiaŭ São Romão), Itabiraçaba (pli malfrue Nossa Senhora do Amparo, hodiaŭ Januária).