Henry Russell
| Henry Russell | |
|---|---|
| |
| Persona informo | |
| Naskiĝo | 14-an de februaro 1834 en Tuluzo |
| Morto | 5-an de februaro 1909 (74-jaraĝa) en Biarritz |
| Lingvoj | franca • angla |
| Ŝtataneco | Francio 
|
| Alma mater | Clongowes Wood College (en)  (1851–1852)Collège de Pontlevoy (en) (1847–1849)Couvent des cordeliers de Pons (en) (1844–1847)
|
| Okupo | |
| Okupo | esploristo montgrimpanto verkisto
|
Henry-Patrice-Marie RUSSELL-KILLOUGH, ofte mallongigita Henry RUSSELL, naskiĝis la 14-an de februaro 1834 en Tuluzo (Haute-Garonne) kaj mortis la 5-an de februaro 1909 en Biarritz (Pyrénées-Atlantiques), estis franca-brita pireneisto kaj verkisto. Fondomembro de la societo Ramond, nesatigebla vojaĝanto, li estas unu el la pioniroj de la konkero de la Pireneoj kaj plenumis multajn grimpon tra la franca-hispana montoĉeno, inkluzive de trideko da unuaj montogrimpoj inter 1858 kaj 1885.
Naskita de patro irlanda instalita en Francio pro katolika konvinko kaj patrino el la gaskona aristokrataro, Henry Russell ĝuis feliĉan infanaĝon kun siaj gepatroj, markitan de multaj translokiĝoj. Li malkovris la montaron sesjara, dum ekskurso al Cauterets, kaj en sia juneco li jam faris longajn marŝadojn kun sia patrino aŭ fratoj. Post studoj en Francio ĉe la kolegioj de Pons kaj Pontlevoy, poste en Irlando ĉe la Clongowes Wood College, li entreprenis plurajn vojaĝojn tra la mondo, precipe al Nordameriko, Rusio, Ĉinio, Aŭstralio, Nov-Zelando kaj Hindio, aventurojn kiujn li priskribis en du verkoj publikigitaj en 1858 kaj 1864.
Dum la somero de 1858, Henry Russell grimpis plurajn pintojn de la Pireneoj kaj plenumis precipe la unuan montogrimpon de la pinto Ardiden. Ekde 1861, li dediĉis sin ekskluzive al la Pireneoj, farante multajn montajn ekskursojn somere, dum la resto de la jaro li loĝis en Pau kaj Biarritz. Li fariĝis figuro de la pireneisma movado, kaj liaj verkoj inspiris tutan generacion de montamantoj. Li amikiĝis kun multaj aliaj montamantoj, kiel Charles Packe, Franz Schrader, Henri Brulle aŭ Bertrand de Lassus. Pro eksterordinaraj fizikaj kapabloj, Henry Russell povis elteni longajn strebojn kaj marŝi dum horoj, foje en ekstremaj kondiĉoj, armita per sia fera bastono. Li ĝuis pasigi la nokton sur la pinto, kiun li ĵus grimpis, protektante sin kontraŭ la malvarmo en ŝafleda sako, speciale kudrita por elteni negativajn temperaturojn.
Komence de la 1880-aj jaroj, li esprimis deziron fiksi sin sur monto kaj faris elfosi sep grotojn sur la flankoj de la masivo Vignemale inter 1881 kaj 1893, unu el ili troviĝante tuj sub la supro de Pique Longue. En 1889, li ricevis koncesion pri la masivo por daŭro de 99 jaroj, kontraŭ la jara pago de simbola unu franko. En siaj grotoj, Henry Russell akceptis multajn vizitantojn, kiuj laŭdis la kvaliton de lia gastamo. Amanto de mondumaj plezuroj dum sia restado en Pau, li alportis luksan tuŝon al la preparado de manĝoj, kiu kontrastis kun la baza komforto de liaj grotoj. Ekscentra, reva kaj kontempla persono, li enkorpigis pireneismon kun romantikisma spirito kaj montris sin kritika pri la pli sporta pireneismo, kiu evoluis fine de la 19-a jarcento sub la impulso de junaj montŝatantoj kaj la Franca Alpa Klubo.