Vanellus
 | ||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | ||||||||||||||||
| Biologia klasado | ||||||||||||||||
| ||||||||||||||||
Aliaj Vikimediaj projektoj
| ||||||||||||||||
La birdoj de genro Vanellus estas mezgrandaj vadbirdoj kiuj apartenas al subfamilio Vanellinae (Vanelenoj) de la familio Ĥaradriedoj, kaj kiuj enhavas ankaŭ pluviojn kaj morinelon. La vorto "Vanelo" povas esti uzata por ĉiu birdo de tiu genro Vanellus, sed ankaŭ estas uzata specife por la konata specio Vanelo aŭ Eŭrazia vanelo, Vanellus vanellus. Iu vanelo povas esti konsiderata kvazaŭ iu pluvio pli granda. Tiuj longkruraj vadbirdoj havas plej ofte buntajn plumarojn tre markitajn irizece. Kvankam la plej konata specio de norda hemisfero, nome Vanelo aŭ Eŭrazia vanelo, Vanellus vanellus, havas fajnan kreston, nur ankaŭ du aliaj specioj havas similan kreston. Flavaj aŭ ruĝaj vizaĝaj bridoj estas pli tipaj ornamaĵoj.
La nomo "vanellus" estas Latino por "ventumileto", vanellus estas la diminutivo de vannus ("kribra vento aŭ ventumilo"). La nomo estas referenco al la sono de la flugiloj de la vaneloj dumfluge.[1][2]
Fakuloj plej ofte konsentas, ke ekzistas ĝis 24 specioj de vaneloj, sed klasado inter diversaj subfamilioj malkonsentas. Peters rekonas ne pli ol 19 genrojn, sed aliaj konsideras ĉiujn vanelojn kiel membroj de la sama genro Vanellus.
Sistematiko
[redakti | redakti fonton]_in_flight.jpg)
La genro Vanellus estis kreita de la franca zoologo Mathurin Jacques Brisson en 1760.[3][4] La nomo estis derivita per duobligo de la origina dunoma nomo de la Vanelo Tringa vanellus kreita de Linnaeus en 1758.[4][5] Vanellus estas Mezepoka latino por "vanelo". Ĝi estas diminutivo de la Latina vanus kun la signifo "ventumilo".[6]
La sistematiko de Vanellus ne havigis klaran solvon. Esence, oni ne faris kompletan revizion por interkonsento kaj dume oni agnoskis ĝis 19 genroj por la 24 vanelo-specioj. Kvankam estus dezirebla la disigo de tiu tro granda kaj diversa genro, la morfologiaj trajtoj estas konfuza mikso de apomorfaj kaj pleziomorfaj trajtoj en ĉiu specio, kaj malmultaj rilatoj estas tre evidentaj. La molekula informaro simile apenaŭ havigis sufiĉan solvon, kvankam vere la vaneloj ne estis ĝis nun tiom studitaj tiukadre kial aliaj Charadriiformes.[7]
Nura certigo estas ke laŭ la informaro per sekvenco de DNA estas grupo de 5 specioj. Tiuj estas senbridaj vaneloj kiuj estis apartigitaj kiel Anitibyx, Belonopterus, Hoplopterus (larĝsence) kaj Ptiloscelys. Ili estas laŭvide tre dissimilaj, sed rimarkindas, ke ilia distribuado formas klaran zonon tra la tropikaj regionoj de la mondo escepte Aŭstralio; ili plej verŝajne formas kladon. La nura specio inter ili kiu estas migranta estas la Anda vanelo (V. resplendens), kiu ne povas esti grupigita kun la ceteraj migrantaj vaneloj de tiuj areoj. Hoplopterus estas la plej amplekse uzata alternativa vanelgenro.[7]
.jpg)
Listo de specioj laŭ taksonomia ordo
[redakti | redakti fonton]_(6041345466).jpg)
.jpg)
- Vanelo aŭ Eŭrazia vanelo, Vanellus vanellus
Alternative metita en Hemiparra:
- Grandbeka vanelo, Vanellus crassirostris
Alternative metita en Anitibyx:
- Armita vanelo, Vanellus armatus
Alternative metita en Hoplopterus:
- Spronvanelo, Vanellus spinosus
- Rivera vanelo,Vanellus duvaucelii
Alternative metita en Sarciophorus, Lobivanellus aŭ Hoplopterus:
- Nigrakapa vanelo, Vanellus tectus
Alternative metita en Lobipluvia aŭ Hoplopterus:
- Flavbrida vanelo aŭ Malabara vanelo, Vanellus malabaricus
Alternative metita en Xiphidiopterus aŭ Hoplopterus:
- Blankkrona vanelo, Vanellus albiceps
Alternative metita en Stephanibyx aŭ Hoplopterus:
- Malhela vanelo, Vanellus lugubris
- Nigraflugila vanelo, Vanellus melanopterus
- Kronvanelo, Vanellus coronatus
Alternative metita en Afribyx:
- Afrika flavbrida vanelo, Vanellus senegallus
Alternative metita en Tylibyx, Lobivanellus aŭ Hoplopterus:
- Nigrakrona vanelo, Vanellus melanocephalus [8]
Alternative metita en Anomalophrys:
- Brovovanelo, Vanellus superciliosus
Alternative metita en Microsarcops aŭ Hoplopterus:
- Grizkapa vanelo, Vanellus cinereus
Alternative metita en Lobivanellus aŭ Hoplopterus:
- Hindia vanelo, Vanellus indicus
Alternative metita en Rogibyx:
- Indonezia vanelo, Vanellus macropterus
Alternative metita en Zonifer, Lobivanellus aŭ Hoplopterus:
- Trikolora vanelo, Vanellus tricolor
Alternative metita en Lobibyx, Lobivanellus aŭ Hoplopterus:
- Maskovanelo, Vanellus miles
Alternative metita en Chettusia:
- Socia vanelo aŭ Stepvanelo, Vanellus gregarius
Alternative metita en Vanellochettusia aŭ Chettusia:
- Blankvosta vanelo aŭ Marĉvanelo, Vanellus leucurus
Alternative metita en Belonopterus:
- Sudamerika vanelo, Vanellus chilensis [9]
Alternative metita en Ptiloscelys aŭ Belonopterus:
- Anda vanelo, Vanellus resplendens
Definitive metita en Hoploxypterus:
- Pluvivanelo, Hoploxypterus cayanus
Pri specioj
[redakti | redakti fonton]Nur Vanelo aŭ Eŭrazia vanelo, Vanellus vanellus, Socia vanelo, Vanellus gregarius, Blankvosta vanelo, Vanellus leucurus, kaj Vanellus superciliosus estas migrantaj specioj.
Multaj specioj havas vizaĝajn bridojn aŭ masketojn kiuj povas esti ĉu etaj (Nigrakapa vanelo, Vanellus tectus, Nigrakrona vanelo, Vanellus melanocephalus, Ruĝbeka vanelo aŭ Hindia vanelo, Vanellus indicus, kaj Trikolora vanelo, Vanellus tricolor) ĉu grandaj (Blankkrona vanelo, Vanellus albiceps, Sudafrika flavbrida vanelo, Vanellus senegallus, Flavbrida vanelo aŭ Malabara vanelo, Vanellus malabaricus, Indonezia vanelo, Vanellus macropterus aŭ Maskita vanelo, Vanellus miles).
Referencoj
[redakti | redakti fonton]- ↑ Terres & NAS (1980): p.741
- ↑ Jobling, James A. (2010) The Helm Dictionary of Scientific Bird Names. London: Christopher Helm. ISBN 978-1-4081-2501-4.
- ↑ Brisson, Mathurin Jacques. (1760) Ornithologie, ou, Méthode Contenant la Division des Oiseaux en Ordres, Sections, Genres, Especes & leurs Variétés (fr, la). Jean-Baptiste Bauche.
- ↑ 4,0 4,1 (1934) Check-list of Birds of the World 2. Harvard University Press.
- ↑ Linnaeus, C.. (1758) Systema Naturæ per regna tria naturae, secundum classes, ordines, genera, species, cum characteribus, differentiis, synonymis, locis, Volume 1, 10‑a eldono v.1 (latine), Holmiae:Laurentii Salvii.
- ↑ Jobling, James A.. (2010) The Helm Dictionary of Scientific Bird Names. London: Christopher Helm. ISBN 978-1-4081-2501-4.
- ↑ 7,0 7,1 Piersma & Wiersma (1996), Thomas et al. (2004)
- ↑ Etiopaj montaraj arbustetaroj
- ↑ Humida Ĉako, Ekoregionoj en Paragvajo
Eksteraj ligiloj
[redakti | redakti fonton]